«Працоўны лагер з узмоцненым харчаваннем». Архітэктар 17 гадоў у Канадзе — і вось калі адчуў сябе сваім

Пераезд і рынак працы: «Калі чалавек прафесіянал, без працы ў Канадзе ён не застанецца»

— Я працую ў ІТ з 1993 года. Каб навучыцца праграмаванню яшчэ ў школе, першы камп’ютар мне давялося спаяць, бо ўрокі інфарматыкі былі не вельмі інфарматыўныя, а доступ да школьных камп’ютараў па-за межамі гэтых урокаў адсутнічаў.

У Канаду перабраўся ў 2008 годзе па федэральнай праграме прафесійнай эміграцыі з атрыманнем статусу пастаяннага рэзідэнта (ПМЖ). Дакументы для гэтага пачаў афармляць у 2006 годзе. Зараз такой праграмы ўжо няма, з актуальнымі праграмамі лепш за ўсё азнаёміцца на Canada.ca — афіцыйным сайце федэральнага ўрада Канады.

Цяжкасці былі. Мая жонка, напрыклад, зусім не валодала англійскай. Хаця ў яе нядрэнная нямецкая, гэта ніяк не дапамагала. У выніку ёй давялося пайсці ў каледж і вывучыць англійскую. За год яна дацягнула да ESL 9, што прыблізна адпавядае CEFR C1 або крыху вышэй.

Асабіста ў мяне моўных цяжкасцей не было, я прыехаў са свабоднай размоўнай англійскай і базавай французскай. Але французская не патрэбная, калі вы не збіраецеся працаваць на ўрадавых кантрактах або жыць у правінцыі Квебек па-за межамі Манрэаля. У самім Манрэалі (найбуйнейшы горад Квебека) яна таксама асабліва не патрэбна.

Узровень валодання англійскай павінен быць свабодным для камфортнага жыцця, акцэнт не мае значэння. Галоўнае, каб вас разумелі.

Зараз працую ў вельмі буйной біяфармацэўтычнай кампаніі з «японскімі каранямі» (як любяць казаць на devby). У яе канадскім падраздзяленні, на пазіцыі Senior Solution Architect Pharma R&D. Назву пакуль не хацеў бы афішаваць.

Вілка для маёй пазіцыі ў Канадзе дастатковая вялікая: 120—200 тысяч канадскіх даляраў (86,4 — 144 тысячы USD) да выплаты падаткаў, калі гэта пастаянная пазіцыя. Калі кантракт, то 80—135 тысяч канадскіх даляраў (58—97 тысяч USD. — Заўв.). З зарплаты ў Канадзе выплачваюцца падаходны падатак, адлічэнні ў пенсійны фонд, адлічэнні на страхоўку па беспрацоўі. У цэлым гэта 35—50% у залежнасці ад памеру зарплаты.

Увогуле Канада знаходзіцца дзесьці пасярэдзіне паміж Еўропай і ЗША па суадносінах узроўню падаткаў, узроўню заробкаў і балансу паміж жыццём і працай. Але ў цэлым бліжэй да ЗША. Калі груба, канадскія зарплаты ў ІТ у цэлым працэнтаў на 20 ніжэйшыя, чым у ЗША. Гэта калі не браць у разлік Каліфорнію або стартапы, што закрываюць патрэбу ў працоўных рэсурсах, плацячы значна вышэй за рынак.

Пачатковец без досведу ў Канадзе можа пайсці працаваць за капейкі ў першыя пару гадоў, каб атрымаць досвед. Пазіцыі з заробкам у 40 тысяч канадскіх даляраў у год для джуна яшчэ трэба пашукаць, бо аўтсорс прапануе больш дасведчаных спецыялістаў за гэтыя грошы.

Па маім сціплым меркаванні, калі чалавек штосьці з сябе ўяўляе ў прафесійным плане, то без працы ў Канадзе ён дакладна не застанецца. Але таксама трэба разумець, што канкурэнцыя на рынку працы тут значна вышэйшая.

Да нядаўняга часу я б сказаў, што ў ІТ важней пацверджаны досвед працы, чым фармальная адукацыя. Але літаральна пара апошніх выпадкаў кажа пра адваротнае. Людзям давялося ў тэрміновым парадку рабіць пераклад і эвалюцыю дыпломаў праз WES (Ацэнку адукацыі на яе адпаведнасць канадскім стандартам), каб атрымаць працу.

Медыцына: «Жывеш у правінцыі больш за тры месяцы легальна — атрымліваеш страхавую медыцынскую карту»

Медыцына ў Канадзе страхавая, фінансуецца з бюджэту правінцыі. Правілы ў розных месцах крыху адрозніваюцца, але ў цэлым прыкладна аднолькавыя. Калі ты жывеш у правінцыі больш за тры месяцы легальна, то атрымліваеш страхавую медыцынскую карту. Яна пакрывае медыцынскія патрэбы акрамя дантыста, афтальмолага.

У правінцыі Антарыа (дзе жыве Артур) людзі да 25 гадоў атрымліваюць лекі па рэцэпце бясплатна.

Страхоўка ад працы звычайна пакрывае яшчэ афтальмолага і ўсё, што звязана з вачыма, акуляры/лінзы, дантыста у межах пэўнай гадавой сумы. Плюс масаж і іншае па дробязях. Чалавек на кантракце b2b аплачвае гэта сам, але потым спісвае з падаткаў як выдаткі.

Выклік хуткай дапамогі на дом платны. Выклікаць доктара на дом не атрымаецца, але можна пакінуць апойнтмент анлайн. Аналізы пакрываюцца правінцыйнай страхоўкай.

У цэлым усё павольней, чым у Беларусі. Але калі выпадак сапраўды сур’ёзны, то ўсё як у кіно: шпіталі абсталяваныя як трэба.

Іпатэка: «Здаецца, працэнтная стаўка зноў пачала падаць»

Крэдыт на куплю жылля называецца мортгрыджам (іпатэкай яго называюць у правінцыі Квебек).

Мінімальны першапачатковы ўзнос на жыллё складае 10%, максімальны тэрмін растэрміноўкі з такім узносам — 25 гадоў, а калі заплаціць 20%, то 30 гадоў.

Зараз правілы ўскладніліся і час ад часу змяняюцца. Прыблізна 15 гадоў таму можна было ўзяць нерухомасць без першапачатковага ўзносу або з узносам у 5% ад пачатковага кошту і на тэрмін да 35 гадоў. Гэта тэрмін амартызацыі, сам жа дагавор іпатэкі звычайна заключаецца на 5 гадоў, пасля чаго ўмовы пераглядаюцца.

Зараз працэнт па крэдыце каля 4%, у 2020 годзе ён быў каля 2%. Але, здаецца, працэнтная стаўка зноў пачала падаць.

Аўто: «Без машыны можна жыць толькі ў вялікім горадзе»

Грамадскі транспарт у прыгарадзе дастаткова слаба развіты — тут патрэбна машына. Без машыны можна жыць толькі ў вялікім горадзе.

Уся інфраструктура па-за цэнтрам вялікага горада аптымізаваная пад аўтамабілі. Ёсць банкаматы і аптэкі, у якіх можна абслугоўвацца, не выходзячы з машыны. Гэта называецца drive through.

Крамы часта размешчаны на выдзеленым участку з вялікай парковачнай пляцоўкай — гэта называецца plaza. Але крам у крокавай даступнасці вельмі мала. Таму культура шопінгу крыху іншая. Людзі цалкам могуць жыць у вёсцы, дзе найбліжэйшыя крамы знаходзяцца за 10—15 км ад дома, і закупляцца раз на тыдзень. Вялікая лядоўня і асобная маразільная камера ёсць у большасці.

Якасць прадуктаў у розных цэнавых катэгорыях заўважна адрозніваецца. Але ў цэлым я б не сказаў, што ёсць нейкая істотная розніца з Беларуссю. Нават глазураваныя сыркі ёсць. І беларускія марозіва і селядзец, але па іх прыйдзецца пракаціцца ў краму еўрапейскай ежы, якая за 15 км або трохі далей. Ад некаторых прадуктаў з цягам часу адвыкаеш, напрыклад, кансервы ў алеі — калі доўга іх не есьці, пачынаецца пякотка: шпроты, пячонка трэскі і г. д.

Эканомія: «Карысны любы навык працы рукамі, асабліва выкананне сантэхнічных прац, электрыка, плітка і малярныя работы»

Пасля пераезду пачаў больш карыстацца беспрацэнтнай растэрміноўкай, а грошы інвеставаць. Гэта, вядома, капейкі, але з цягам часу можа назбірацца прыстойна.

Сама сістэма стымулюе да эканоміі і назапашванняў. Часта Канаду называюць працоўным лагерам з узмоцненым харчаваннем, і ў гэтым ёсць доля праўды.

Назапашваць і адкладаць неабходна, бо на дзяржаўную пенсію асабліва не разгуляешся. Інвеставаць можна куды заўгодна — у акцыі, ETF, нерухомасць і г. д.

Карысны любы навык працы рукамі, асабліва выкананне сантэхнічных работ, электрыкі, кладка пліткі і малярныя работы. Усё гэта каштуе немалых грошай. І часта можна істотна зэканоміць, калі рабіць гэта самастойна, а не наймаць кантрактара.

Наогул, базавыя патрэбы ў Беларусі закрываюцца значна меншай сумай грошай. Але калі ісці далей за гэтыя патрэбы, вылазяць нюансы. У Канадзе закон прыкладна аднолькавы для ўсіх, наколькі гэта магчыма ў нашай рэальнасці. А з гэтага вынікае бяспека маёмасці і назапашванняў, якія ніхто не адбярэ.

Хобі і падарожжы: «Магу падарожнічаць паўсюль, але навошта»

Я магу дазволіць сабе падарожнічаць з канадскім пашпартам амаль у любым напрамку — самалёты з Таронта лётаюць рэгулярна і ўсюды.

Іншая справа — навошта. Таронта — дастаткова мультыкультурны горад, і знайсці рэстаран з любою кухняй свету — дастаткова трывіяльная задача. Гэта моцна дэматывуе. Дома добра: летам працуе кандыцыянер, зімой — печка, побач азёры, дзе можна купацца без шкоды для здароўя. Дзікая прырода таксама недалёка, калі хочацца экстрыму. То-бок магчымасці ёсць, але з жаданнем цяжэй, даводзіцца сябе прымушаць.

Люблю выезды на прыроду ў лес. Тут проста шыкоўная рыбалка — але я да яе абыякавы. Вельмі распаўсюджаны адпачынак на прыродзе з намётам, арэндай катэджа або дому на колах — як у кемпінгу з інфраструктурай, так і ў дзікай прыродзе. Таксама папулярныя паездкі на квадрацыклах і матацыклах па перасечанай мясцовасці. Каму цікавыя гарналыжныя курорты — тут таксама ўсё выдатна, і далёка ехаць не трэба.

А вось чаго сапраўды не хапае, дык гэта музеяў. Каб атрымаць асалоду ад жывапісу, трэба ехаць у Еўропу.

У мяне ёсць яшчэ даволі незвычайнае хобі — аматарскае радыё. Я хутка здаў на канадскую ліцэнзію для выхаду ў эфір і знайшоў знаёмых калег па хобі.

Зносіны і беларусы ў Канадзе: «Лішні раз пра Беларусь стараюся не ўзгадваць»

На мой погляд, адрозненні ў менталітэце паміж беларусамі і канадцамі даволі істотныя. Але не большыя, чым паміж немцамі і канадцамі або немцамі і брытанцамі. Ёсць вялікая культурная розніца паміж Вялікабрытаніяй і Цэнтральнай / Усходняй Еўропай.

Я жыву ў Канадзе ўжо 17 гадоў. Перастаў адчуваць сябе замежнікам прыкладна праз тры гады.

Канадцы адкрытыя, вельмі ветлівыя і прыязныя, што не перашкаджае ім трымаць дыстанцыю.

Наогул, чым даўжэй жыву тут, тым больш пераконваюся: самі канадцы — адна з галоўных каштоўнасцяў Канады. Гэта праяўляецца ў дробязях. Напрыклад, ты чакаеш выезду на ажыўленую вуліцу, махнеш рукой — і цябе прапусцяць. Бачыў на ўласныя вочы, як чалавек прывязаў матрац да даху машыны, і ён у яго зляцеў. Паліцэйская машына спынілася, і экіпаж дапамог прывязаць мацней. Калі ты грузіш у машыну нешта цяжкае, можаш папрасіць любога выпадковага мужчыну дапамагчы — і ён дапаможа. І ты сам з часам пачынаеш рабіць тое самае, нават не заўважаючы гэтага.

Якія адносіны з калегамі? У нас каманда, якая геаграфічна размешчана ў розных месцах, працоўныя адносіны добрыя. Але не скажу, што мы шмат кантактуем па-за працай. Уласна, калі ты з чалавекам некалькі разоў на дзень перасякаешся на мітынгах, гэтага цалкам дастаткова.

У Канадзе не так шмат беларусаў. Ёсць фэйсбук-групы кшталту «Беларусы ў Канадзе» або «Беларусы ў Манрэалі», але яны не вельмі актыўныя. Многіх беларусаў, якія цяпер жывуць у Канадзе, я ведаў яшчэ да эміграцыі. Тых, з кім пазнаёміўся ўжо тут, можна пералічыць на пальцах адной рукі. Але ўсе яны вельмі годныя людзі.

Маё афлайн-кола зносін даволі мультыкультурнае. І больш звязаная з агульнымі каштоўнасцямі, чым з агульнай нацыянальнасцю. З беларусамі больш кантактую праз сацсеткі, бо шмат сяброў, калег і знаёмых беларусаў цяпер жывуць у розных краінах.

У Канадзе даволі моцная ўкраінская дыяспара і высокая маральная падтрымка ўкраінскага народа. Таму лішні раз пра Беларусь стараюся не згадваць, хоць з нейкім негатывам і не сутыкаўся. Раней пра Беларусь мала хто ведаў, цяпер яе згадваюць у кантэксце вайны Украіны і РФ.

Стэрэатыпы

Я ведаю два стэрэатыпы пра канадцаў:

1. У Канадзе любяць хакей. Гэта праўда.

У кожнай вёсцы ёсць крыты каток, і час на ім распісаны па гадзінах. У нашым горадзе перад гарадскім муніцыпалітэтам ёсць вялікі, але не глыбокі фантан памерам амаль як хакейная пляцоўка. Улетку ў спёку там гуляюць малыя дзеці, узімку яго ператвараюць у каток, і там катаецца шмат людзей. Спецыяльная машына (яе называюць «Замбоні» — як «Ксеракс», па імені вытворцы) чысціць лёд кожную гадзіну. Запрасіць дзяўчыну на каток, як у фільме «Пакроўскія вароты» ў 50-х гадах — гэта цалкам прыстойна.

Некалькі гадоў таму быў вясёлы выпадак. На матчы NHL паміж Toronto Maple Leafs і амерыканскай камандай Carolina Hurricanes у Таронта брамнік «Караліны» атрымаў траўму, а запасны ўжо быў траўміраваны. Трэнер амерыканцаў не разгубіўся і цалкам лагічна вырашыў: усе канадцы больш-менш умеюць гуляць у хакей. І паставіў на браму кіроўцу «Замбоні»: усё адно ён чысціць лёд падчас перапынкаў, а калі ідзе гульня, нічога не робіць. У выніку Hurricanes абыгралі таронтаўцаў з лікам 6:3, даказаўшы, што звычайны канадзец, у прынцыпе, можа згуляць за каманду NHL, калі ўжо вельмі трэба.

2. Канадцы мала ўвагі надаюць адзенню. Гэта праўда, але не зусім.

І гэта тычыцца ў асноўным англамоўнай часткі Канады. У Квебеку да адзення ставяцца значна сур’ёзней. Быў выпадак: на турніры ў Атаве нам замовілі вельмі дарагі гатэль з выглядам на парламент у самым цэнтры горада. Мы і іншыя бацькі з дзецьмі ехалі ў ліфце разам з франкамоўнай парай. На іхнім фоне мы выглядалі як дэлегацыя аддаленага калгаса з фільма «Свінарка і пастух», якая прыехала ў Маскву.

«Загадзя «пыласосьце» рынак вакансій»

Вы кажаце, што «сваім» сябе адчулі ў Канадзе праз тры гады. А як Канада дае зразумець, што ты пакуль яшчэ «не свой»?

Гэта найперш побытавыя пытанні: дзе што купіць, ці бяспечна піць ваду з-пад крана, захварэла дзіця — куды бегчы, якія ёсць варыянты з дзіцячымі садамі / школай / вышэйшай адукацыяй, колькі што каштуе, ці ёсць пральныя і сушыльныя машыны, што больш-менш ашчадна ставяцца да адзення. У плане бытавой тэхнікі мне вельмі дапамог форум нямецкіх экспатаў у ЗША. Прывыканне да мясцовай медыцынскай сістэмы і набыццё нерухомасці завяршылі гэты працэс у выніку.

Атрыманне грамадзянства ў Канадзе — гэта руціна? Ці ёсць нюансы?

Гэта даволі просты працэс у параўнанні з атрыманнем сталага месца жыхарства. Важна разумець, што вынікам атрымання грамадзянства з’яўляецца само грамадзянства і сертыфікат натуралізацыі. Пашпарт пры гэтым не выдаюць, і ён наогул не патрэбны, калі не перасякаеш мяжу. Трэба пражыць 3 гады з апошніх чатырох (час, праведзены за мяжой, не ўлічваецца). Калі ты падаў недакладную інфармацыю, грамадзянства могуць пазбавіць нават праз шмат гадоў, для гэтага няма тэрміну даўніны.

Маёй сям’і яго далі даволі хутка, у якасці доказу падарожжаў я зрабіў копію ўсіх старонак нашых пашпартоў — і ўсё прайшло хутка, заняло прыкладна паўгода, не больш. Але я ведаю чалавека, які згубіў беларускі пашпарт са сваімі штампамі, і яго мурыжылі гады два, а то і болей.

Ці быў рост беларускай эміграцыі ў Канаду ў 2020—2022 гадах? Ці паўплывалі падзеі тых гадоў на актыўнасць дыяспары?

Не, і вось чаму. Канада ніколі не давала беларусам ніякіх паслабленняў для атрымання працоўнай візы або віду на жыхарства. Тыповы эмігрант з Беларусі — гэта, хутчэй за ўсё, айцішнік або інжынер з веданнем англійскай мовы.

Пасля таго, як закрылі праграму прафесійнай эміграцыі, самым папулярным метадам засталася эміграцыя праз вышэйшую адукацыю, але плаціць $15k+ канадскіх за год навучання для беларусаў усё яшчэ даволі дорага. Вось украінцаў па CUAET прыехала вельмі шмат, гэта вельмі заўважна.

Магчыма, я памыляюся, але дыяспара не вельмі заўважная па-за межамі анлайн-супольнасцей, бо, на мой погляд, беларусаў няшмат, яны не жывуць кампактна і даволі добра інтэграваныя ў мясцовае грамадства.

Ёсць меркаванне, што пасля 2020 года беларусы не так інтэнсіўна «раствараюцца» ў новых краінах, трымаюцца больш згуртавана.

Я б не назваў гэта «растварэннем», я б назваў гэта «не высоўвацца». Мы неяк размаўлялі з адной знаёмай полькай пра эмігрантаў, і яна ад душы прайшлася па рускіх і ўкраінцах, асабліва ў Варшаве. Я пытаюся: ок, а што з беларусамі, можаш іх таксама крыху пакрытыкаваць? Яна адказала, што беларуса цяжка ідэнтыфікаваць сярод іншых рускамоўных, а сярод тых, каго яна ідэнтыфікавала як беларусаў, няма нікога, хто б дастаўляў нейкія праблемы.

Увогуле, сталі яны больш растварацца ці менш — мне цяжка судзіць з-за досыць нізкай канцэнтрацыі беларусаў у Канадзе. Рызыкну выказаць здагадку, што каэфіцыент растварэння беларусаў у Канадзе пасля 2020—2022 гадоў асабліва не змяніўся.

Як у Канадзе ставяцца да заяў Трампа? Ці адчуваюцца нейкія рэальныя эфекты ад ягоных словаў/эканамічнай палітыкі?

Тут вельмі заўважная культурная карэляцыя з беларусамі. Сярэдні канадзец падумаў: «калдыр нейкі» і стаў радзей ездзіць у ЗША і менш купляць амерыканскія тавары. Па інтэрнэце ходзяць фота паліц з гнілой амерыканскай клубніцай, якую ніхто не купляе, і іншае. У плане пасіўнай агрэсіі канадцы і беларусы вельмі падобныя, як і патэрны паводзін, калі жывеш побач з не заўсёды адэкватным, але больш моцным суседам.

Наконт наступстваў — так, эканомікі краін доўгі час былі цесна інтэграваныя, і цяпер Канада шукае новыя рынкі. Прэм’ер нядаўна казаў, што «мы пойдзем туды, дзе нас не ведаюць, але чакаюць, будзем прадаваць па чайнай лыжцы клёнавага сіропу, па трактары» і г. д. Карацей, вобразныя параўнанні. Адзінае выключэнне — да самага канца красавіцкіх выбараў не ведалі, хто ж у іх пераможа.

Чаго не хапае з беларускай рэальнасці?

Афлайн-камунікацыі з тымі, хто застаўся.

Калі б вы прымалі рашэнне зараз, пераехалі б у Канаду зноў?

Так, але пастараўся б зрабіць гэта крыху раней.

Што параіце тым, хто толькі плануе пераезд у Канаду?

• Пераканацца, што вы свабодна валодаеце англійскай мовай.
• Назапасіць фінансавую «падушку».
• Пераканацца, што ў вас ёсць пацверджаны і рэлевантны досвед па спецыяльнасці ў вядомых у Канадзе кампаніях.
• Вельмі ўважліва фільтраваць інфармацыю, бо меркаванні пра Канаду вельмі розныя. Як кажуць, one man’s trash is another man’s treasure — прымярайце ўсё на сябе і глядзіце з уласнай вежы.
• Калі ў вас ёсць сям’я — прыслухайцеся да меркавання жонкі і падлеткаў. Калі яны не згодныя, вы замест падтрымкі атрымаеце клубок праблем.
• Загадзя «пыласосьце» рынак вакансій і шукайце працу. Атрымаць мясцовы нумар цяпер лёгка — зрабіце гэта.

• 16
• 0
• 1
• 1
• 1
• 0
• 0
• 0