Aleksijevič pra ruskuju litaraturu: Sapraŭdnaje mastactva nie adkazvaje za impierskija ambicyi
Piśmieńnica i nobieleŭskaja łaŭreatka Śviatłana Aleksijevič u śpiecvypusku TOKu adkazała na kamientaryi nakont svaich vykazvańniaŭ pra ruskuju litaraturu.
U vialikaj razmovie ŭ TOKu Śviatłana Aleksijevič zaŭvažyła: «Kali vy admoviciesia čytać Čechava i Dastajeŭskaha, to ŭpadziecie ŭ pravincyjnaść». Hetyja słovy vyklikali bolš za ŭsio emocyj u hledačoŭ i čytačoŭ. Mnohija ŭbačyli ŭ hetym imknieńnie Aleksijevič pastavić ruskuju litaraturu vyšej za litaratury inšych krain i ŭvohule suśvietnuju.
Tamu piśmieńnicu paprasili patłumačyć jaje staŭleńnie da ruskaj litaratury ŭ kantekście suśvietnaj i adkazać na pytańnie, ci vyšejšyja za inšych piśmieńnikaŭ Dastajeŭski i Čechaŭ.
Jana nahadała, jak źmianialisia adnosiny da niamieckaj kultury ŭ Jeŭropie:
«Kaliści paśla Druhoj suśvietnaj vajny nie słuchali niamieckuju muzyku, nie čytali vieršy, imknulisia nie razmaŭlać na hetaj movie. A siońnia muzyka Bietchoviena źjaŭlajecca himnam Jeŭrasajuza. Heta śviedčyć ab tym, što mastactva nie adkazvaje čaściej za ŭsio — kali heta sapraŭdnaje mastactva — ni za impierskija ambicyi, ni za tysiačy śmierciaŭ. Heta niama čaho stavić u vinu mastactvu».
Piśmieńnica adznačyła, što razumieje adnosiny da ruskaj movy i kultury, jakija ciapier prysutničajuć va ŭkrainskim hramadstvie.
«Ja razumieju nastroi ŭkrainskich siabroŭ — ja navat niekatorych ź ich zhubiła, — ich adčaj, ich ślozy, ich biaśsille, skažam tak. Jany šukajuć vinavatych usiudy, i mova taksama stanovicca vinavataj».
«Ja jašče raz nastojvaju — mova nie vinavataja ŭ tym, što adbyvajecca. I ja nie havaryła, što Čechaŭ i Dastajeŭski vyšejšyja za ŭsie litaratury. Heta niapraŭda. Tamu što heta nie tak. I heta nichto nie dazvolić sabie ź piśmieńnikaŭ skazać», — padkreśliła Aleksijevič.
U toj ža čas jana padzialiłasia svaimi nazirańniami pra adnosiny da ruskaj litaratury ŭ śviecie: «Voś ja abjechała ŭvieś śviet. I kali havaryć pra ruskuju litaraturu, to adrazu zhadvali Čechava, Dastajeŭskaha, Tałstoha. I navat vielmi vialikija zachodnija piśmieńniki havaryli ab tym, što vyraśli i z Tałstoha. Tak što hety fakt nichto nie pierakreślić. Što heta vialikaja litaratura, heta praŭda».
«Nie treba heta imknucca pierakreślivać. Inšaja reč, što nam treba znajści sa svajoj [biełaruskaj] litaraturaj miesca ŭ hetym vialikim śviecie», — paraiła piśmieńnica.
Hladzicie całkam:
Aleksijevič: Pad ściaham Pucina źbirajecca ŭsio fašystvujučaje ŭ śviecie
Aleksijevič: Dyktatura robić nas durniejšymi, bo my abmiarkoŭvajem heta varjactva
Aleksijevič: Ja viarnusia, kali narod vierniecca
Pra masturbacyju i nie tolki: apublikavanaja apovieść na asnovie listavańnia Dastajeŭskaha ź junakami ź Biełarusi
Ciapier čytajuć
«Razahnać darmajedaŭ! Addać ludziam ziamlu!» Traktaryst z Chojnikaŭ, jaki ciapier žyvie ŭ Łatvii, paraŭnaŭ sielskuju haspadarku tam i ŭ nas4
Kamientary
…
Tak my nad horiestnoj Varšavoj
Udar śvieršili rokovoj,
Da kupim siej CIENOJ KROVAVOJ
Rośsii ciełosť i pokoj!
…
Druhaja mysl, druhaja viera
U russkich biłasia v hrudi!
Hrozoj spasitielnoj primiera
Dieržavy ciełosť soblusti,
SŁAVIAN RODNYJE POKOLEŃJA
POD ZNAMIA RUSSKOJE SOBRAŤ
Mnie chapiła pavierchnasnaha znajomstva z ruskaj litaraturaj i ja nie liču siabie abdzielenym u hetym płanie.
"Sam ja -- jedva nie na połovinu ukrainiec, i v rannije hody ros pri
zvukach ukrainskoj rieči. A v skorbnoj Biełoruśsii ja provieł bolšuju časť
svoich frontovych let, i do pronzitielnosti polubił jeje PIEČALNUJU
SKUDOSŤ i jeje krotkij narod.
K tiem i druhim ja obraŝajuś nie izvnie, a kak SVOJ.
Da narod naš i razdielałsia na tri vietvi liš po hroznoj biedie
monholskoho našiestvija da polskoj kołonizacii. Eto vsie - pridumannaja
nievdavnie falš, čto čuť nie s IX vieka suŝiestvovał osobyj ukrainskij
narod s osobym nie-russkim jazykom. My vsie vmiestie istiekli iz
drahociennoho Kijeva, "otkudu russkaja ziemla stała jesť", po letopisi
Niestora, otkuda i zaśvietiło nam christianstvo. Odni i tie žie kniaźja
pravili nami: Jarosłav Mudryj razdielał mieždu synov́jami Kijev, Novhorod i
vsie protiažienije ot Čiernihova do Riazani, Muroma i Biełooziera; Vładimir
Monomach był odnovriemienno i kijevskij kniaź i rostovo-suzdalskij; i
takoje žie jedinstvo v słužienii mitropolitov. Narod Kijevskoj Rusi i
sozdał Moskovskoje hosudarstvo. V Litvie i Polšie BIEŁORUSY i MAŁOROSSY
SOZNAVALI SIEBIA RUSSKIMI i boroliś protiv opolačieńja i okatoličieńja.
Vozvrat etich ziemiel v Rośsiju był vsiemi tohda osoznavajem kak
VOSSOJEDINIENIJE".
(A. Sołžienicyn «Kak nam obustroiť Rośsiju?»)