«Niejkaja Liza, jakoj 20 hadoŭ, sudzicca z Łukašenkam» — vialikaja hutarka z novaj vice-śpikierkaj KR Lizavietaj Prakopčyk
Jana pisała skarhu na Łukašenku, praviała ŭ razhar kavidu ŭ MDŁU akcyju za ŭviadzieńnie dystancyjnaha navučańnia «Cha-cha, ja tut pamru», była adnoj z udzielnic našumiełaha pierformansa z trunoj padčas parada na 9 maja i adsiadzieła za jaho sutki, biehła ź Biełarusi praz Rasiju, kali 12 listapada 2020 hoda pačali chapać studentaŭ-aktyvistaŭ, a paśla evakujavałasia z atakavanaj Ukrainy — za svajo žyćcio 26-hadovaja Lizavieta Prakopčyk pabyvała nie ŭ adnoj zavarušcy. Ciapier jana zaniała pasadu vice-śpikierki ŭ Kaardynacyjnaj radzie — pahutaryli ź joj.
«Mnie zaŭsiody zdavałasia, što Anžalika [Mielnikava] vielmi ščyraja»
«Naša Niva»: 21 maja ty stała vice-śpikierkaj Kaardynacyjnaj rady treciaha sklikańnia, što źmianiłasia?
Lizavieta Prakopčyk: Ź niejkich admietnych źmienaŭ — pavialičyłasia kolkaść paviedamleńniaŭ ad śpikiera Arcioma Bruchana. I zaraz ja, samo saboj, jašče bolš uklučanaja ŭ tyja kanflikty, što adbyvajucca ŭ Kaardynacyjnaj radzie. Ja pryjšła ŭ čas mocnaj turbulentnaści.
Ja davoli tryvožny čałaviek, tamu mnie ŭvieś čas padajecca, što ŭsio na miažy razvalvańnia. Tamu ja chaču, kab my ŭžo vyrašyli kanflikty i pracavali dalej. Padobnyja sprečki vielmi biurakratyčnyja i techničnyja, zabirajuć šmat času, ale, mnie padajecca, jany taho nie vartyja.
«NN»: Amal adrazu paśla źniknieńnia eks-śpikierki Anžaliki Mielnikavaj ty pisała: «Ja prosta paralizavanaja žacham, adčuvaju siabie troški na vulicach Minska ŭviesnu 2020: byccam by ničoha drennaha nie zrabiła, ale chodziš pa horadzie abaročvaješsia». Ciapier užo nie tak?
ŁP: Ź ciaham času stała lahčej. Ja zrazumieła, što joj, chutčej za ŭsio, pramanipulavali, ale jana sama nie kadebešnica. Prosta mnie zaŭsiody zdavałasia, što Anžalika vielmi ščyraja (chacia my ź joj amal nikoli nie byli zhodnyja). I kali jana tolki źnikła, było žachliva ad dumki: kali ja nastolki pamyliłasia ŭ joj, tady luby čałaviek z majho atačeńnia moža być kadebešnikam, moža mnoj manipulavać.
Unutry našaj frakcyi dva čałavieki chacieli pajści na pasadu vice-śpikierki: ja i Ałana [Hiebremaryjam]. Ale paśla debataŭ i razmovaŭ frakcyja vyrašyła, što ja budu bolš zdolnaja na heta, budu bolš karysnaj — dla frakcyi ahułam.
«NN»: Uźnikła pytańnie z druhoj vice-śpikierkaj — heta budzie Stasia Hlińnik dalej?
ŁP: Tak, my budziem udźviuch vice-śpikierkami. Akurat ciapier źmianili statut, kab źjaviŭsia i druhi vice-śpikier. Heta było reakcyjaj na situacyju, kali Stasia paśla źniknieńnia Anžaliki zastałasia adna. I kali śpikier vypadaje, vielmi ciažka adnamu vieści ŭsie spravy. Nu i hod zastaŭsia da vybaraŭ nastupnaj Kaardynacyjnaj rady — pracy budzie jašče bolš.
«Maci ličyła, što ja buntarka, tamu mnie treba pažyć u kazarmie»
«NN»: Ty naradziłasia ŭ Mahilovie, ale paśla vaša siamja pierajechała ŭ Pružany — raskažy čamu?
ŁP: U Mahilovie ja pražyła niedzie hod. Maje baćki jašče vučylisia ŭ MDU imia Kulašova, kali ja naradziłasia. Maci maja sama z Mahiloŭskaj vobłaści, a baćka — z-pad Pružan. Jany paśla skančeńnia ŭniviersiteta nabyli kvateru ŭ Pružanach u ipateku i pačali tam pracavać. Ja ŭ Pružanach da siamnaccaci hadoŭ pražyła, a paśla pastupiła ŭ Minsk.
«NN»: U MDŁU na fakultet niamieckaj movy ty ŭ niejkim sensie pajšła pa śladach baćkoŭ?
ŁP: Maje baćki pa adukacyi — vykładčyki historyi i niamieckaj movy. Ale jany mnie dali poŭnuju svabodu vybaru nakont taho, kudy pastupać.
Ja spačatku chacieła pajści ŭ MUS ci ŭ MNS. Maci hetaja ideja vielmi była daspadoby: jana ličyła, što ja buntarka, tamu mnie treba pažyć u kazarmie, kab za mnoj sačyli. Mnie ž padabałasia dumka, što ja zmahu dapamahać ludziam. Ale niejak tam mianie nie zaprasili na ich papiarednija testy, jano i adrezałasia.
Tady ŭžo źjaviłasia ideja pra MDŁU — u mianie z movami było dobra, ja navat udzielničała ŭ alimpijadach pa niamieckaj, anhielskuju taksama sama vučyła i mahła razmaŭlać. Dy i vykładańnie mnie ahułam padabałasia. Ja, kaniečnie, bačyła na prykładzie baćkoŭ-nastaŭnikaŭ, jak heta ciažka. Ale znoŭ ža — dapamahać ludziam, troški małodšym za siabie, mnie padabałasia. Kožnaje leta ja pracavała ŭ dziciačym łahiery pad Pružanami. I dumka pra viartańnie ŭ Pružany na adpracoŭku pa metavym raźmierkavańni mianie ŭžo nie pužała.
«NN»: Jak čałaviek, jaki dumaŭ pastupać u MUS, kab pilnavać vykanańnie biełaruskich zakonaŭ, u vyniku staŭ ich parušać?
ŁP: U mianie ŭ škole było ŭjaŭleńnie, što kali ja pryjdu ŭ sistemu MUS, to budu rabić tam usio pravilna. I maja aktyvisckaja pryroda pa vyniku vykonvała tuju funkcyju — damahčysia taho, kab pravy ludziej vykonvalisia.
«Tam niejkaja Liza sudzicca z Łukašenkam. Heta nie ty?»
«NN»: Raskažy, jak ty dałučyłasia da Zadzinočańnia biełaruskich studentaŭ?
ŁP: U Zadzinočańnie biełaruskich studentaŭ ja trapiła nie toje kab narmalnym šlacham. U 2017 hodzie adbyvalisia pratesty «niedarmajedaŭ». Ja pajšła na mitynh tolki tamu, što va ŭniviersitecie praviali masavuju rassyłku z pasyłam «chto tudy pojdzie, taho adličać i budzie drenna». Plus jašče tady, pamiataju, mnie baćki skardzilisia na zatrymańnie zarobkaŭ (jany biudžetniki). Mianie ahułam vybiesiła ŭsia hetaja situacyja. Nu i mianie zatrymali — dali 13 sutak. Ja tak razumieju, jany padumali, što ja anarchistka niejkaja, bo heta raskručvałasia dalej. A ja na toj momant nie była ni ŭ jakich arhanizacyjach. Ja była mocna napałochanaja i raźjušanaja ŭsioj hetaj situacyjaj i sudom, što nada mnoj adbyŭsia.
Tam jašče nieŭzabavie płanavaŭsia mitynh na Dzień Voli ŭ Minsku 25 sakavika, i nas pad hetuju datu pieravieźli z Akreścina ŭ Žodzina, kab miesca vyzvalić. Ja vychodziła z Žodzina, i tam stajaŭ Jaŭhien Michasiuk, na toj momant kiraŭnik Zadzinočańnia biełaruskich studentaŭ. I jon mnie kaža: «O, ty Liza Prakopčyk». A ja nie razumieju, adkul jon mianie viedaje. Akazałasia, što jany, jak daviedalisia, što mianie zatrymali, pisali listy, rabili akcyi ŭ maju padtrymku.
Potym my razam ź Jaŭhienam jechali ŭ Minsk na elektryčcy, i jon mnie raskazvaŭ pra Zadzinočańnie, a na nastupny hod ja trapiła da ich na Akademiju studenckaha lidarstva. Tam paznajomiłasia ź siońniašnimi maimi kalehami pa frakcyi Ałanaj Hiebremaryjam i Jaŭhienam Karavułavym, z Darjaj Rubleŭskaj, jakaja ciapier u Centry novych idej pracuje, jašče z Ksienijaj Syramałot, jakaja paśla pa «spravie studentaŭ» budzie razam z Ałanaj asudžanaja. Karaciej, u nas takaja vielmi dobraja kampanija atrymałasia — sabralisia ludzi z sapraŭdy mocnymi lidarskimi pamknieńniami. Tak ja ŭstupiła ŭ ZBS.
Paźniej, u 2019 hodzie, pad parłamienckija vybary ŭźnikła ideja, što možna imi niejak skarystacca, kab prasunuć naš paradak dnia. I heta była kalektyŭnaja dumka roznych inicyjatyŭ, tamu što, naprykład, z tym ža «Lehałajzam» my na toj momant nie supracoŭničali. Ale voś u ich asobna źjaviłasia dumka paŭdzielničać u vybarach — i ŭ nas. My tady razam sabralisia ŭ «Moładzievy błok».
Ja, praŭda, na toj momant sama nie zmahła vyłučacca ŭ deputaty, bo mnie było tolki 20 hadoŭ. I nie zmahła, bo vybary praviali daterminova. Praz heta ja ananimna padała skarhu na Łukašenku. Pamiataju, jakraz tady pracavała ŭ dziciačym łahiery, była apošniaja źmiena, ja ŭziała vychodny, padała tuju skarhu, viarnułasia pad Pružany, a tam užo abmierkavańni, što voś niechta tam sudzicca z Łukašenkam. Potym mnie maci telefanuje i kaža: «Oj, tam niejkaja Liza, jakoj 20 hadoŭ, sudzicca z Łukašenkam. Heta nie ty?». A ja joj: «Heta ja». Jana vielmi pakryŭdziłasia na mianie tady, kaniečnie.
«NN»: To-bok pieršaje zatrymańnie i sutki nie zapužali ciabie, a naadvarot, možna skazać, zahartavali?
ŁP: Tam paśla sutak atrymałasia dziŭnaje raźvićcio situacyi. Mianie ŭžo adpuścili, ale maci vielmi chacieła asprečyć moj prysud, mnie naniali advakata, ale majo pasiedžańnie ŭsio pieranosili. Potym sa mnoj źviazaŭsia niejki mužčyna. Padajecca, jaho klikali Valer, ale ŭžo nie pamiataju dakładna. Jon byŭ supracoŭnikam Apieratyŭna-analityčnaha centra pry prezidencie. Jon zaprasiŭ mianie da ich na sustreču, na jakuju ja razam z maci pryniała rašeńnie pajści. Tam jon paprasiŭ adrazu moj telefon, ja addała, bo mnie nie było čaho chavać: ja litaralna była nichto. Jon jašče, pamiataju, paprasiŭ: «Razbłakuj». A ŭ mianie na telefonie i parola nie było.
Jon pałaziŭ pa ŭsich maich pierapiskach, znajšoŭ siarod ich niejkija fotki ź bieł-čyrvona-biełym-ściaham, jaki sšyła maja siabroŭka. I na hetaje fota adrazu: «Nu, što ty kažaš, što ty nie aktyvistka? Voś u ciabie fotki sa ściaham». Jon nie toje kab cisnuŭ, ale atmaśfiera była vielmi napružanaja — ja prosta pačała płakać, i jon mianie adpuściŭ. A praz dva tydni telefanuje mnie niejki inšy mužčyna z AAC i kaža, kab ja zaprasiła maci va ŭniviersitet, maŭlaŭ, treba parazmaŭlać.
Maci pryjechała z Pružan, jon nas pavioŭ u niejki prarektarski kabiniet, zdajecca, my siadajem, jon siadaje nasuprać nas i kaža nastupnaje: «Ja chaču prynieści vybačeńni ad imia Administracyi prezidenta za toje, što my zatrymali vašu dačku». Ja ŭvohule nie razumieju, što adbyvajecca. Maci prosić mianie vyjści, ja vychodžu, tolki čuju, jak jana pačynaje kryčać na hetaha mužyka, maŭlaŭ, jakoje «prabačcie», jana trynaccać sutak adsiadzieła. Ja paśla taho dyjałohu navat nie płaciła hrošy za ŭtrymańnie ŭ CIP, mnie pazyku śpisali. Dziŭnyja byli časy, karaciej.
Ahułam, kali ŭžo zhadvać 2020 hod, pamiataju, jak mianie adhavorvali pierad akcyjaj z razdačaj masak «Cha-cha, ja tut pamru». Ja była tady ŭ Radzie ZBS, i maje kalažanki kazali, što mianie za heta ci z univiera adličać, ci pasadziać, i što dla takoj akcyi patrebna šmat śmiełaści. Ale ja tady skazała frazu, jakaja ciapier užo maja kryłataja, što sapraŭdy dla niekatorych rečaŭ patrebnaja śmiełaść, i ja hetuju śmiełaść vydatkuju, tamu što liču, što zrablu niešta važnaje. A kali ja rablu niešta važnaje, to za siabie nie toje kab pieražyvaju.
Ja jašče na pieršym kursie źmiryłasia z dumkaj, što mianie mohuć adličyć, bo paśla maich debiutnych sutak adbyłasia vielmi dziŭnaja razmova z dekanam Natallaj Łapcievaj, jakaja ciapier užo rektar MDŁU. Jana mnie tady skazała: «Nu, ty razumieješ, što ciabie adličać praz tydzień». Ale, vidać, praź situacyju z AAC usio zamiałasia, i na druhim kursie mnie navat prapanavali stać starastaj kursa, kab udzielničała ŭ lehalnym univiersiteckim žyćci. Praŭda, tam ničoha važnaha nie vyrašałasia, na žal, usie byli nie asabliva aktyŭnyja.
Pačynajučy z treciaha kursa ja pačała jeździć na mižnarodnyja pajezdki ad imia Zadzinočańnia biełaruskich studentaŭ — ź Jeŭrapiejskim sajuzam studentaŭ, naprykład. Ja hetyja dni vymušana prahulvała ŭniviersitet, za što atrymlivała vymovy. U kavid u mianie nazapasiłasia treciaja vymova za hod, i mianie pa vyniku adličyli-taki.
«Pamiežnica, pahladzieŭšy pašpart, zapytałasia: «Vy ž nie źbirajeciesia viartacca?»
«NN»: 12 listapada 2020 hoda nazyvajuć čornym dniom studenctva, tady zatrymali šmat tvaich siabroŭ i kaleh. Jak u ciabie atrymałasia ŭciačy?
ŁP: My tady sustrakalisia z Daniłam Łaŭreckim (jašče adzin aktyvist Moładzievaha błoku. — NN), i my dosyć tryvožnyja ludzi. My pačali chavacca jašče ŭ lipieni. Tym bolš na mnie visieŭ adzin pratakoł za akcyju na płoščy Pieramohi, jakuju my praviali pad nadpisam «Podźvih naroda bieśśmiarotny» z płakatam «A my nie». My pačali zdymać kanśpiratyŭnyja kvatery: raz na miesiac ich mianiali prykładna. Plus u nas byli novyja telefony i levyja simki. Karaciej, my davoli dobra vykonvali ŭsie pratakoły biaśpieki i raili ŭsim tak rabić, ale, na žal, nie ŭsie ich vykonvali.
12 listapada siłaviki pryjšli na kvateru, jakuju my z Daniłam zdymali aficyjna, ale nas tam nie było. Ja na toj momant uvohule była ŭ Pružanach, bo maci čakała apieracyju, ja chacieła jaje padtrymać. Na žal, apieracyja była pryznačanaja akurat na 12 listapada, ja navat nie paśpieła z maci raźvitacca asabista.
Ja pajechała ŭ Minsk, tam my sustrelisia z Daniłam i pajechali praz Rasiju va Ukrainu. Darečy, na miažy Rasii z Ukrainaj prahučała dziŭnaje pytańnie da mianie asabista: pamiežnica, pahladzieŭšy pašpart i niešta na kampjutary, zapytałasia: «Vy ž nie źbirajeciesia viartacca?» Ja skazała, što nie.
«NN»: Paźniej vam pryjšłosia apieratyŭna źjazdžać z Ukrainy — u pieršy dzień poŭnamaštabnaj vajny. Jakaja evakuacyja była strašniejšaj?
ŁP: Napeŭna, usio ž bolš stresavym byŭ vyjezd ź Biełarusi. Va Ukrainie samym stresavym byŭ fakt, što my praspali pačatak vajny. Ja pracavała na toj momant u bary «Karma», viarnułasia dadomu a 4-j nočy i adrubiłasia.
A 7-j mianie vielmi tryvožnym hołasam pačaŭ budzić Daniła: «Liza, padymajsia, my ŭsio praspali». A ja hladžu na hadzińnik — tam siem hadzin ranicy, što my mahli praspać? A potym my pačali čytać naviny, pabačyli, što nastupleńnie idzie ź biełaruskaha boku. My žyli na levym bierazie Kijeva na toj momant, i takija: «Nu, zaraz pryjdzie siudy HUBAZiK, i ŭsio». Ja navat nie bajałasia bombaŭ ci niečaha takoha, ja bajałasia, što pryjdzie HUBAZiK.
Ale my dobra padrychtavalisia da patencyjnaj vajskovaj situacyi. U nas byŭ płan, jak my budziem źjazdžać, jakim maršrutam, byli sabranyja rečy, amal poŭny bak byŭ u mašynie. I hetaje płanavańnie akupiłasia: my davoli chutka, za 12 hadzin, da Lvova dabralisia, abjechaŭšy ŭsie haračyja kropki. Tolki što ŭ nas byŭ taki stareńki holf čaćviorty, i my ŭ im jechali ŭšaścioch plus kotka, było troški ciažkavata.
«NN»: Raskažy, čym ty zarablaješ na žyćcio ŭ emihracyi?
ŁP: Ja pracuju ŭ daśledčym instytucie «Palityčnaja śfiera» ŭ jakaści prahramnaj prajektnaj mieniedžarki i daśledčycy. Heta asnoŭnaja maja dziejnaść, jakoj ja siabie zabiaśpiečvaju.
«NN»: Što za historyja pra nadpis «Dobraha raśpiłu», jaki źjaviŭsia ŭ ciabie na fonie padčas adnaho z sazvonaŭ?
ŁP: Heta nasamreč vypadkova adbyłosia. Ja siadzieła na toj momant u ofisie «Moładzievaha błoka» ŭ Poznani. U nas tam visić doška, i na joj dziŭnyja malunki namalavanyja, nadpisy roznyja jość. Ja navat nie viedaju, chto napisaŭ kankretna toj nadpis. Ja tady, atrymlivajecca, maderavała debaty nakont etyčnaha kodeksu Kaardynacyjnaj rady. Ahułam usio narmalna išło, chacia sa Śviatłanaj Mackievič my paspračałasia nakont taho, chto tam budzie vyrašać, žart u mianie byŭ za śpinaj ci nie. Ale takija cenzurnyja rečy mianie niepakojać: mnie nie padabajecca lubaja cenzura. Navat toje, što piša błohier Siarhiej Piatruchin — nu chaj piša. Mnie ad hetaha ni choładna, ni horača.
Atrymaŭsia taki niečakany pierformans z žartam, jaki možna było b razhledzieć na etyčnaj kamisii. Ale, na žal, jana tak i nie była stvoranaja pakul, bo idzie vielmi šmat sprečak pra toje, chto pavinien być u joj. Praŭda, ciapier hetaja praca aktyvizavałasia.
«NN»: U samaprezientacyi pierad pryznačeńniem ciabie vice-śpikierkaj ty skazała, što nie vielmi lubiš zajmacca hrašyma i mižnarodnymi sustrečami, pry hetym u prahramie vašaj frakcyi «Moładzievy nastup» vielmi šmat abiacańniaŭ jakraz pa mižnarodnych pytańniach i jany patrabujuć pajezdak — jak heta viažacca?
ŁP: Ja hatovaja ŭdzielničać u mižnarodnych sustrečach, ale kali jany vielmi pradmietnyja. Pabyvaŭšy ŭ šmatlikich pajezdkach, ja pabačyła, što časta tam jak by razmovy pra ŭsio i ni pra što. U mianie heta ŭsio vysmoktvaje enierhiju litaralna. Ja prosta pa natury damasiedka.
Kaniečnie, kali ŭ Polščy była situacyja z nastryfikacyjaj (dziaržaŭnaje pryznańnie ŭ čužoj krainie dypłoma, vučonaj stupieni, zvańnia, atrymanych u inšaj krainie — NN), ja razumieła, što mahu dakładna skazać i kamu, tamu chadziła na ŭsie sustrečy pa temie. Mahu i dalej chadzić u inšych krainach, ale kab heta nie była prosta pajezdka dziela pajezdki.
«NN»: Akurat nakont nastryfikacyj — situacyja dla biełaruskich abituryjentaŭ u Polščy ŭ minułym hodzie była dramatyčnaja, bo ad ich va ŭniviersitetach patrabavali dakumienty, jakija mnohija nie mahli padać — tyja ž vyniki CT, nie starejšyja za dva hady. Ci palepšyłasia tut sprava?
ŁP: Pakul padajecca, što pytańnie z nastryfikacyjaj vyrašanaje. My roznymi moładzievymi arhanizacyjami dacisnuli Siejm i Sienat Polščy ŭ tym sensie, što jany dadali ŭ zakonaprajekt ab vizavych pytańniach radok pra toje, što dla hramadzian krain, jakija skasavali damovu ab uzajemnym pryznańni dypłomaŭ, usio zastajecca, jak heta było da jaho pryniaćcia papiarednim letam. Musić być tak, što biełarusy nie buduć prachodzić dvustupienistuju nastryfikacyju: ty prosta prynosiš prysiažny pierakład patrebnych dakumientaŭ i pastupaješ va ŭniviersitet.
Pačakajem, kaniečnie, 1 červienia, kali zakonaprajekt nabudzie moc, i pahladzim, jakaja budzie pravaprymianialnaja praktyka. Tamu što zakon — heta zakon, ale jak va ŭniviersitetach ź im buduć pracavać, pakul ciažka skazać.
«NN»: Viartajučysia da prahramy vašaj frakcyi. Tam byli prapisanyja dosyć ambicyjnyja płany: adnaŭleńnie ruchu transpartu pamiž Biełaruśsiu i ES, prajekt «Miljon viz dla Biełarusi» — jaki ŭ ich status?
ŁP: Nakont transpartu my zaraz amal nie pracujem praz sankcyjnyja śpisy. Heta pieršasnaja reč, jakuju treba vyrašyć, jak i ahułam adkryćcio miežaŭ. Ale nieviadoma jak. Zaraz jašče vybary prezidenta Polščy, i realna niezrazumieła, chto pieramoža, z kim razmaŭlać, tamu pakul heta ŭsio na paŭzie.
Ale ź vizami my pracujem plus-minus rehularna: na kožnaj sustrečy, kudy navat nie ja jezdžu, a, naprykład, Marharyta Vorychava, my paŭtarajem: vizy-vizy-vizy.
My ciapier dadatkova raspracoŭvajem kancepcyju tak zvanaj vizy maładoha biełarusa: kab ludziam da 25 hadoŭ, naprykład, šenhien davali na praciahły čas. Ale pakul heta ŭ stanie mižnarodnaj advakacyi, jašče nijakich kankretnych zachadaŭ my tut nie možam pradpryniać, ale vielmi sprabujem.
«Taja kaalicyja bolšaści, što była, prosta razvalvajecca»
«NN»: Kali ty išła ŭ KR, to pisała «ja vielmi skieptyčna staŭlusia da ŭsiaho, što adbyvajecca vakoł biełaruskaha demakratyčnaha pola… nie była b saboj, kali b nie pasprabavała na heta paŭpłyvać». Atrymlivajecca?
ŁP: Mnie padajecca, što my — frakcyja «Moładzievy nastup» — jak minimum dajom dobry prykład. Mnie padajecca, pa nas vidać, što viertykal pracuje horš za haryzantal. U nas sapraŭdy ŭsie rašeńni abmiarkoŭvajucca ahułam členami frakcyi. Niama takoha, što niejki lidar vyrašaje niešta sam i potym spuskaje hetaje rašeńnie. Dy ŭ nas by bunt zdaryŭsia, kali b takoje pačałosia!
A kali my pahladzim na bolš viertykalnyja frakcyi (to-bok, na ŭsie astatnija litaralna), u ich šmat niejkich ideałahičnych razychodžańniaŭ. Ja mahu kanstatavać, što taja kaalicyja bolšaści, što była, prosta razvalvajecca. Napeŭna, bolšaść śpisaŭ padyšła da farmavańnia samich śpisaŭ niejak biazdumna, bo ŭ ich ciapier šmat ratacyj. U nas nie było nivodnaj, nichto nie syšoŭ uvohule.
Spadziajusia, što my projdziem biaskoncuju pieraturbacyju i zojmiemsia bolš instytucyjnym ustalavańniem. Kab užo niejak bolš stabilna pryjści da KR-4.
«NN»: Ty ŭ tym liku namiakała na toje, što tabie nie padabajucca ŭ demsiłach aŭtarytarnyja zamaški. Kaho ty mieła na ŭvazie?
ŁP: Nie budu kazać, kaho (paśmichajecca).
Ahułam voś isnuje dva prykłady — frakcyja «Biełarusy», jakaja vielmi mocna ŭ apazicyi [da kirujučaj kaalicyi Łatuški], i kali im niešta nie padabajecca, jany prosta paŭhoda nie ŭdzielničajuć u hałasavańniach. «Moładzievy nastup» abraŭ troški inšuju taktyku. Ad pačatku nas zaprašali i ŭ apazicyjny błok, i ŭ kaalicyju bolšaści, ale my ŭsim skazali: nie, my sami pa sabie. Tak, nam prychodzicca šmat z kim damaŭlacca. Ale kali nam nie padabajecca niejkaje rašeńnie, my praz hety miechanizm, što my takija pazabłokavyja, možam upłyvać na ŭsio. Možam karektavać pavodziny inšych frakcyj praz toje, što da nas prychodziać damaŭlacca. Heta akazałasia vielmi dobraj taktykaj.
Spadziajusia, da ŭsich rana ci pozna dojdzie, što my nie vorahi adno adnamu. Mnie mohuć nie padabacca asobnyja ludzi, ale nikoha ź ich ja nie liču voraham.
«U nas atrymałasia zacikavić [palitykaj] nie tolki dziaciej ź siamiej daŭnich apazicyjanieraŭ»
«NN»: Adzin z łozunhaŭ Zadzinočańnia biełaruskich studentaŭ byŭ «ZBS źmienić śviet». Kali padsumoŭvać, to ŭsio ž što atrymałasia źmianić užo?
ŁP: Kali ja pryjšła ŭ ZBS, to, padajecca, była 34-j siabroŭkaj. Užo na pačatku 2020-ha nas było 200. My hanarylisia tym, što da nas dałučalisia zvyčajnyja studenty. Niekatoryja ź ich navat byli aktyvistami prafkamaŭ ci BRSM — jany prosta chacieli da čahości cikavaha dałučycca.
Zadzinočańnie biełaruskich studentaŭ jak minimum źmianiła bačańnie apazicyjnych arhanizacyj. U nas atrymałasia zacikavić nie tolki dziaciej ź siamiej daŭnich apazicyjanieraŭ, a vielmi šyrokaje koła, choć u nas i była zmaharskaja aŭra.
«NN»: U krasaviku 2023-ha ŭ ciabie skončyŭsia biełaruski pašpart. Ty adznačała, što na hety kont maješ źmiašanyja pačućci: «Hramadziankaj nie hetaj Biełarusi ja maru być». A jakoj maryš?
ŁP: Ahułam ja prytrymlivajusia libiertaryjanskich pohladaŭ i anarcha-kapitalistyčnych. Tamu chacieła b jak minimum žyć u minimal state — kali dziaržava zajmajecca niejkimi vialikimi rečami typu achovy miežaŭ i źniešniaj palitykaj i nie ŭmiešvajecca ŭ žyćcio hramadstva, nie ŭkazvaje, jak žyć, i tym bolš nie źbivaje na vulicach, kali ludzi kažuć, što im nie padabajecca ich žyćcio.
I kaniečnie, svabodny rynak: ja liču, što heta adziny miechanizm pasprabavać dasiahnuć niejkaj spraviadlivaści. Ja razumieju ŭsich ludziej, jakija chočuć, kab była stabilnaść, taja ž biaspłatnaja miedycyna. Ale nasamreč heta tolki robić usie pasłuhi horš i nie daje ludziam rabicca bahatymi — usie jany prosta zastajucca adnolkava biednymi.
Chaciełasia b vielmi mocna paŭdzielničać u stvareńni takoha. Ja nie maju nijakich iluzij na hety kont, razumieju, što takaja dziaržava naŭrad ci paŭstanie, kali my vierniemsia navat, ale budu namahacca na heta paŭpłyvać. Nie viedaju, ci budzie heta dla mianie dalej moładzievaja palityka. Całkam moža być i rehijanalnaja: jašče kali ja ŭ škole ŭ Pružanach vučyłasia, mnie chaciełasia tam niejki padletkavy centr, takoje miesca, dzie my mahli b źbiracca, tamu što žyćcio ludziej 10-11 kłasaŭ, chutčej za ŭsio, prachodziła litaralna na vulicy — niedzie na łaŭcy siadzicie i ŭsio. Mnie heta vielmi nie padabałasia.
Ciapier čytajuć
«Niejkaja Liza, jakoj 20 hadoŭ, sudzicca z Łukašenkam» — vialikaja hutarka z novaj vice-śpikierkaj KR Lizavietaj Prakopčyk2
Kamientary