Навукоўцы раскрылі таямніцу рудых катоў, якая не давала спакою дзесяцігоддзямі
Чаму цалкам рудая афарбоўка часцей сустракаецца ў катоў, а не котак?
Навукоўцы раскрылі сакрэт ДНК, якая дае катам рудую афарбоўку, піша Бі-бі-сі.
Яны выявілі, што рудым катам не хапае часткі генетычнага кода, а гэта азначае, што клеткі, адказныя за адценне іх скуры, вачэй і поўсці, вырабляюць больш светлыя колеры.
Гэты прарыў прынёс радасць не толькі навукоўцам, але і тысячам аматараў катоў, якія сабралі сродкі на гэта даследаванне.
Навукоўцы спадзяюцца, што рашэнне гэтай галаваломкі таксама дапаможа высветліць, ці схільныя рудыя каты да падвышанай рызыкі развіцця пэўных захворванняў.
Дзесяцігоддзямі было вядома, што менавіта генетыка надае рудым паласатым катам іх характэрную афарбоўку, але дзе менавіта ў генетычным кодзе гэта адбываецца, да гэтага часу было невядома навукоўцам.
Дзве групы навукоўцаў з Універсітэта Кюсю ў Японіі і Стэнфардскага універсітэта ў ЗША раскрылі сакрэт у адначасовых артыкулах.
Каманды выявілі, што ў клетках, адказных за колер скуры, валасяных фалікулаў і вачэй катоў — меланацытах — адзін ген, ARHGAP36, быў значна больш актыўным.
Гены складаюцца з фрагментаў ДНК, якія даюць клеткам інструкцыі аб тым, як функцыянаваць. Параўноўваючы ДНК дзясяткаў катоў з рудай афарбоўкай і без яе, яны выявілі, што ў рудых катоў адсутнічаў участак кода ДНК у гэтым гене ARHGAP36.
Без гэтай ДНК ген ARHGAP36 больш актыўны. Навукоўцы лічаць, што ген інструктуе меланацыты вырабляць больш светлы пігмент.
Рудыя каты пераважна мужчынскага полу
На працягу дзесяцігоддзяў навукоўцы назіралі, што
каты з цалкам рудай афарбоўкай значна часцей з'яўляюцца самцамі. Гэта спалучаецца з тым, што ген знаходзіцца на Х-храмасоме. Храмасомы — гэта вялікія ўчасткі ДНК, і ў самцоў катоў, як і ў іншых млекакормячых, ёсць X– і Y-храмасомы, якія нясуць розную колькасць генаў. Паколькі ў гэтым выпадку ген, які кантралюе выпрацоўку пігменту, знаходзіцца толькі ў Х-храмасоме, аднаго фрагмента ДНК, які адсутнічае, дастаткова, каб зрабіць ката цалкам рудым.
Для параўнання, у самак котак ёсць дзве Х-храмасомы, таму ДНК павінна адсутнічаць у абедзвюх храмасомах, каб павялічыць выпрацоўку светлага пігмента ў аднолькавай ступені — гэта азначае, што ў такіх котак змяшаная афарбоўка больш верагодная.
«Гэтыя рудыя і чорныя плямы ўтвараюцца таму, што на ранніх стадыях развіцця адна Х-храмасома ў кожнай клетцы выпадковым чынам адключаецца», — тлумачыць прафесар Хіраюкі Сасакі, генетык з Універсітэта Кюсю. — Калі клеткі дзеляцца, гэта стварае вобласці з рознымі актыўнымі генамі афарбоўкі поўсці, што прыводзіць да з'яўлення розных плям».
Хоць даследаванне мела навуковую аснову, яно пачалося як праект, натхнёны захапленнем прафесара Сасакі.
Ён пакінуў універсітэцкую пасаду, але, як аматар катоў, сказаў, што хоча працягнуць працу па выяўленні гена рудага ката ў надзеі, што гэта можа «спрыяць пераадоленню каціных хвароб».
Ён і яго каманда сабралі 10,6 мільёна ен (72,8 тысячы даляраў ЗША) у выніку краўдфандынгу для даследавання тысяч аматараў катоў з усёй Японіі і ўсяго свету.
Адзін з удзельнікаў напісаў: «Мы браты і сёстры, вучымся ў першым і трэцім класах пачатковай школы. Мы ахвяравалі нашы кішэнныя грошы. Выкарыстоўвайце іх для даследавання катоў каліко (у якіх на белым меху пераважаюць плямы двух колераў. — Бі-бі-сі)».
Ген ARHGAP36 таксама актыўны ў многіх іншых частках цела, уключаючы мозг і гарманальныя залозы, і лічыцца важным для развіцця.
Даследчыкі лічаць, што мутацыя ДНК у гене можа выклікаць іншыя змены ў арганізме, звязаныя са станам здароўя або тэмпераментам.
Ген ARHGAP36 таксама быў знойдзены ў людзей — у іх ён быў звязаны з ракам скуры і выпадзеннем валасоў.
«Многія ўладальнікі катоў прытрымліваюцца ідэі, што розныя колеры і ўзоры поўсці звязаны з рознымі асобамі, — кажа прафесар Сасакі. — Пакуль няма навуковых доказаў гэтага, але гэта цікавая ідэя, якую я хацеў бы даследаваць у будучыні».
«Я хачу справядлівасці — і для жанчын, і для сябе». Шчырая гутарка з Андрэем Стрыжаком пра скандал з дыкпікамі, залежнасці і будучыню16
Каментары