Жах на пяць паверхаў: як жыве і пакутуе самая вялікая камуналка Мінска
У гэтай незвычайнай кватэры жывуць шэсць сем'яў. Агульныя ў іх не толькі кухня і санвузел, але і праблемы: людзі гадамі просяць уладаў рассяліць іх у нармальныя ўмовы.
Дом на Калектарнай, 32 толькі з выгляду здаецца звычайным пяціпавярховікам. Насамрэч апошні пад'езд — адна вялікая, на ўсе пяць паверхаў, камуналка, у якой жывуць шэсць сем'яў.
Доўгія гады гэты пад'езд увогуле як быццам не існаваў: не значыўся ў БТІ, на яго не глядзелі гарадскія ўлады. Жылі людзі так гадамі, самі вырашалі свае бытавыя праблемы. А потым захацелі прыватызаваць жыллё.
У гэтай гісторыі — гады перапісак і судоў, аднатыпных адказаў і супярэчнасцей.
Tochka.by пагутарыла з жыхарамі сталічнай камуналкі і даведалася, як людзі 30 гадоў жывуць у доме, які «не прызначаны для доўгага пражывання».
Адной сям'ёй у камуналцы
Яшчэ пры СССР буйны праектны інстытут пабудаваў для сваіх работнікаў дом у цэнтры сталіцы. Цэлы пад'езд на Калектарнай, 32 арандавалі пад інтэрнат: далі жыллё спачатку іншагароднім работнікам, а потым і астатнім.
Усяго 14 сем'яў атрымалі хоць і сціплыя, але жаданыя квадратныя метры. З важнай агаворкай: адпрацуеце 10 гадоў — можна будзе прыватызаваць.
Кожны паверх спраектаваны не мудрагеліста: доўгі калідор, па абодва бакі пакоі-кватэры. Агульная кухня, дзве прыбіральні, адзін ванны пакой.
Стэрэатыпных жахаў пра камуналку не было: жылі ўсе свае, адзін аднаго ведалі, разам працавалі, разам на бульбу ездзілі, па-суседску дапамагалі і нават дзверы ніколі не замыкалі.
З часам хтосьці купіў кватэру, хтосьці памёр, хтосьці з'ехаў. Увогуле, засталося ўсяго шэсць сем'яў.
«Лічылася гэта інтэрнатам. Мы атрымалі пакоі ў дрэнным стане, але не бяда: кожны сваімі сіламі зрабіў рамонт. Неяк жылі. Праблемы пачаліся ў 2001 годзе, калі інстытут скасаваў дагавор арэнды і перадаў пад'езд на баланс горада», — пачынае сваю гісторыю Людміла Карплюк.
Тады кватэры аддалі жыхарам паводле дамоваў найму. Менавіта кватэры — так было прапісана ва ўсіх дакументах і пашпартах.
Праз пару гадоў суседзі вырашылі паспрабаваць шчасця і падацца на прыватызацыю. Усе 13 сем'яў, якія пражывалі на той момант, атрымалі адмову.
Прычына — умовы ў камуналцы не адпавядаюць устаноўленым для сталага пражывання патрабаванням, якія выстаўляюцца да жылых памяшканняў. Праблемай стала агульная кухня.
Пад'езд, якога не існуе
Такія адказы будуць прыходзіць гадамі ад розных інстанцый. У 2008‑м адміністрацыя Маскоўскага раёна прызнае пад'езд інтэрнатам. І адразу ж падае ў суд — скасаваць дагаворы найму з усімі жыхарамі і выселіць іх.
«На шчасце, суд адмовіў. Двойчы. І далей з 2009 па 2017 гады мы атрымлівалі аднатыпныя адказы: умовы пражывання не адпавядаюць нормам, і без рэканструкцыі змяніць статус жылля нельга», — адзначае Людміла.
Дарэчы, у гэты прамежак часу людзі даведаліся, што іх пад'езд увогуле не зарэгістраваны ў Мінску. У адным з лістоў прыйшоў адказ: ніякіх звестак у БТІ пра іх жылыя памяшканні няма. Цэлага пад'езда нібыта не існавала, і так было да мінулага года.
«Нам увесь час казалі, што мы — інтэрнат. І таму не можам спадзявацца на прыватызацыю. Апошнюю адмову атрымалі ў 2016 годзе. Усё па той жа прычыне — інтэрнат, нельга. Але ёсць важны нюанс», — паказвае дакументы гаспадыня трох пакояў у камуналцы.
Яшчэ ў 2013 годзе была прынята пастанова Савету міністраў №269, у якой гаворыцца, што ў жылым доме не дапускаецца наяўнасць інтэрнатаў. Нягледзячы на гэта, наступныя 10 гадоў усе інстанцыі настойвалі на гэтым статусе пад'езда, што і перашкодзіла прыватызацыі.
У 2023 годзе ўсё рэзка змянілася. «Непрыдатныя для доўгага пражывання» памяшканні раптам сталі для гэтага прыдатнымі. І ўся камуналка ператварылася ў арэнднае жыллё.
«Сказалі, у сувязі са зменамі ў заканадаўстве. Але гэтым зменам было ўжо 10 гадоў, і нікога нічога не бянтэжыла, бо інтэрнат нельга было прыватызаваць — зручна», — кажуць суседзі па камуналцы.
Велізарныя сумы за благія пакоі
Але памяняўся не толькі статус жылля. Цяпер па новых дагаворах жыхары павінны былі ўносіць арэндную плату. Цэнтр горада — самы высокі каэфіцыент. Жыроўкі пацяжэлі, да камунальных рахункаў дадаліся яшчэ Br600—1000 у залежнасці ад арэндных квадратных метраў.
«Мы былі ў шоку. Год дамагаліся зніжэння. Бо паглядзіце, якія ў нас умовы! Важны ж не толькі цэнтр горада, але і агульны стан дома. Знізілі, і на тым дзякуй», — кажа Людміла.
Ёсць яшчэ адзін важны момант, які, як лічаць жыхары, паўплываў на змяненне статусу пад'езда. Гэта памылка мясцовага ЖРЭА і велізарны доўг у камуналцы: раптам высветлілася, што ў пад'ездзе на некалькіх кватэрах ёсць недаплата за паслугі на Br20 тыс.
«Людзі паміралі, з'язджалі, здавалі ключы. У пакоі нікога не засялялі. А камунальная плата працягвала налічвацца. У нас быў сусед, гадоў 15 як памёр, а плацяжы камусьці выстаўлялі», — распавядае Людміла.
Яшчэ адміністрацыя настойвае, каб жыхары падпісалі дагавор арэнды тэрмінам на пяць гадоў. Але гэта раўназначна высяленню, кажуць суседзі.
«І самае галоўнае — нас здымуць з чаргі на жыллё, бо мы нібыта палепшылі свае ўмовы. Але ў нашым выпадку ўсё наадварот: мы назаўсёды застанёмся на агульнай кухні. 30 гадоў жывём у гэтых кватэрах, ва ўмовах больш чым сціплых — агульны душ, туалет, кухня, старое жыллё. Для нас такая арэнда — гэта высяленне па заканчэнні тэрміну дагавора», — уздыхаюць людзі.
Раней жыхароў гадамі палохалі высяленнем. Цяпер — просяць сказаць дзякуй, што ім не ўстанавілі падвышаныя каэфіцыенты за арэнду. Маўляў, сядзіце і маўчыце.
А цяпер у свабодныя пакоі хочуць засяляць людзей. У планах — работнікаў ЖРЭА. Суседзі, якія жылі 30 гадоў як адна вялікая сям'я, гэтага вельмі моцна баяцца.
Пусціць новых жыхароў хочуць не толькі ў свабодныя памяшканні, але і ў тыя, што гадамі служылі людзям сушылкамі і кладоўкамі. Маўляў, нельга: жылы пакой павінен выкарыстоўвацца паводле прызначэння.
«Хто пойдзе жыць у такія ўмовы? Тут будзе прытон, як у многіх камуналках. У нас і так месцаў агульнага карыстання не хапае — пліт, унітазаў, месцаў для пральных машын. Што ж гэта атрымаецца?» — задаюцца пытаннем суседзі.
Недакапрамонт
Асобна жыхары распавядаюць пра капітальны рамонт у 2016-м. Доўга чакалі, а зрабілі яго абы-як. Прыбралі газавыя пліты (у інтэрнатах — не належыць), усталявалі адразу дзевяць званкоў на кожны пакой усім жыхарам.
«У пакоях рамонт увогуле не рабілі, хоць у каштарыс яго закладалі. У нас шмат пытанняў да таго, што павінна было быць зроблена, і да таго, што мы атрымалі насамрэч», — кажуць суседзі.
Можна сказаць, што ўсім адказным за гэтае пытанне спецыялістам буйна не пашанцавала: жыхары пад'езда — самі праекціроўшчыкі і інжынеры. На кожным паверсе ёсць спецыяліст у сваёй сферы — ад электрыкі да водазабеспячэння. Такім «нязручным» жыхарам вельмі складана даць, скажам так, скажоную інфармацыю.
Мурату — 63. Ён адзіны жыхар на другім паверсе. Прапісаны тут 28 гадоў. Цяпер рэдка бывае ў сваіх двух невялікіх пакойчыках — жыць немагчыма.
За сценкай спальні ў Мурата — душавы пакой. А на сцяне — велізарная чорная пляма цвілі. Вільгаць нерэальная.
«Паміж мной і душам усяго адна цэгла. Ніякай гідраізаляцыі. Калі ў мінулым годзе я атрымаў дагавор на арэнднае жыллё, дзе прапісана, што ў мяне ўсё добра, вырашыў, што так гэта не пакіну», — распавядае Мурат, паказваючы першую новую жыроўку на 963 рублі.
Калісьці яму даводзілася нават прыплачваць суседу, каб той не хадзіў у душ, а наведваў лазню — каб сцяна хоць неяк падсохла.
«Правёў абследаванні за свае грошы, усё зафіксаваў. Усё, што ў мяне ў пакоі, так ці інакш ёсць на кожным паверсе», — кажа Мурат.
Цяпер мужчына ў працэсе судоў. Ён спрабуе даказаць, што капітальны рамонт, мякка кажучы, недарабілі. Гэта значыць фактычна не зрабілі ўсё тое, што было закладзенае ў каштарысах.
Не паставілі дзверы, не замянілі выбітыя і закалочаныя фанерай вокны, нават унітаз адзін доўгі час не стаяў на сваім належным месцы. Жыхары абабівалі парогі — у выніку нешта дарабілі.
«Калі стаў разбірацца, у ЖРЭА сказалі, што дакументы пра капрамонт страчаныя. А іх было пяць экземпляраў — ва ўсіх заказчыкаў, падрадчыкаў, кантралюючых органаў. Быццам бы знайшлі адзін экземпляр, будзем разбірацца далей. Ёсць жа пэўныя нормы, ёсць у мяне і абследаванне: многае не адпавядае таму, што мусіла быць», — настойлівы Мурат.
Мужчына — інжынер, у яго шэсць атэстацый па розных кірунках. Яго суседка Ірына — спецыяліст па водазабеспячэнні і каналізацыі, яшчэ адна суседка — па электрыцы. Разам яны ад і да расклалі ўсе неадпаведнасці ў іх жыллі пасля капрамонту.
Напрыклад, душавы пакой. У ёй паддоны ўсталяваныя так, што вада проста не зліваецца ў каналізацыю. Пасля кожнага мыцця яна даходзіць аж да калідора. А па сценках усё сцякае ў суседнія кватэры.
«Мы сваімі сіламі павесілі тут панэлі, каб хоць неяк дапамагчы суседзям. Вада цячэ ў кватэры з чацвёртага аж да другога паверха — проста вадаспад», — паказваюць свае ўмовы суседзі.
Выклікае пытанні пакладзеная плітка. Чамусьці хапіла толькі на адну сцяну. На другой — старая савецкая з 60‑х гадоў. А павінны былі памяняць усё.
Такая ж сітуацыя на адной з кухняў. Там пліткай пераклалі толькі адну сцяну. Другую — проста пафарбавалі па старой паверхні.
«Калі ласка, перасяліце нас!»
На адзін паверх — два туалеты. На чацвёртым паверсе ў адзін з іх чамусьці вырашылі не ўсталёўваць дзверы.
«Раней, да рамонту, у ванным пакоі стаялі чатыры машынкі. Цяпер іх ставіць няма куды. Дзе нам праць і сушыць? А яны хочуць яшчэ людзей засяліць. Мы і так дзелім дзве пліты на чатыры сям'і. Па дзве канфоркі на кожную. А як нам далей быць?» — абураюцца гаспадыні.
Такая ж сітуацыя на адной з кухняў. Там пліткай пераклалі толькі адну сцяну. Другую — проста пафарбавалі па старой паверхні.
Адна з жанчын — таксама Людміла — практычна адзіная, хто грунтоўна палепшыў умовы ў сваіх пакоях. Памяняла праводку, паклеіла дарагія шпалеры.
Праўда, пад імі хаваецца такая ж чорная пляма цвілі — па суседстве душавы пакой.
«Па-добраму трэба ўсіх выселіць і зрабіць паўнавартасныя кватэры, рэканструкцыю. Жыць тут ужо немагчыма. Нас засталося ўсяго шэсць сем'яў, і мы многага не просім — проста перасяліце нас у іншае арэнднае жыллё», — кажуць суседзі.
Людзі гатовыя на памяншэнне жылой плошчы і згодныя на іншыя раёны, далёкія ад цэнтра — такая магчымасць па заканадаўстве існуе.
Жыхары не толькі паспрабавалі дастукацца да раённай адміністрацыі, але і трапілі на прыём крыху вышэй — да гарадскіх улад.
Намеснік мэра сумленна прызнаўся, што не зайздросціць жыхарам самай вялікай у Мінску камуналкі. Але нічога канкрэтнага адказаць не здолеў, паабяцаўшы толькі «вывучыць сітуацыю і паглядзець, што можна зрабіць».
Каментары
Ёсць Калектарная, а ёсць Базісная,
Там народ вырашае правільны наш
Выкананне задачы пастаўленае... (NRM)
Вось сапраўды, як вуліцу назавеш, такое на ёй і жыццё будзе...