«А калі ў сажалку трапіць снарад?» Мясцовыя актывісты расказалі, як вядуць змаганне супраць фекальнай сажалкі пад Жодзінам
Гэтай вясной пад Жодзіна разгарнулі маштабную будоўлю: узводзяць вялікую сажалку-назапашвальнік на 13 гектараў, куды з Мінска некалькі дзясяткаў грузавікоў будуць штодня звозіць адкіды з ачышчальнай станцыі. Жыхары горада і навакольных вёсак такому «пахучаму» суседу не радыя і нават запусцілі своеасаблівы флэшмоб у тыктоку. Мясцовыя актывісты сцвярджаюць, што работы праводзяць супрацьзаконна і з'яўленне такой сажалкі можа прывесці да экалагічнай праблемы. Журналісты «Анлайнера» на свае вочы ўбачылі, што з сябе ўяўляе будучы назапашвальнік, і пачулі, чаго мясцовыя жыхары асцерагаюцца больш за ўсё.
«Насельніцтва аграгарадка расце, але з-за сажалкі-назапашвальніка некаторыя гатовыя выехаць»
Праблема з сажалкамі-назапашвальнікамі для 2-мільённай сталіцы не новая. На працягу 40 гадоў іх будавалі за МКАД, побач з вёскай Сініла, старанна напаўняючы каналізацыйнымі адкідамі Мінскай ачышчальнай станцыі. Пах ад іх ідзе спецыфічны.
І калі ў 2018-м пачалі капаць чарговую сажалку, людзі выказалі незадаволенасць. Новае фекальнае возера ў выніку ўсё ж запусцілі, але вось для чарговага назапашвальніка пачалі падбіраць іншую лакацыю.
Сажалку №19 збіраліся пабудаваць у Пухавіцкім раёне, затым — каля вёскі Краснае пад Маладзечнам, аднак мясцовыя жыхары чакана выступілі супраць. Тады выбар упаў на акружаны лесам пясчаны кар'ер пад Жодзінам — побач з аграгарадком Будагава.
У Будагава журналісты прыехалі будным вечарам. Вулачкі на ўскраіне аграгарадка забудаваныя сучаснага выгляду дамамі, пры дарозе прыпаркаваная Tesla.
У адным з праездаў прыватнага сектара ўжо чакалі Павел, Дзмітрый і Андрэй. Усе трое жывуць тут і ўваходзяць у ініцыятыўную групу, сфармаваную па прапанове старшыні Смалявіцкага райвыканкама Мікалая Парамонава. У спецыяльна створаным тэлеграм-канале яны інфармуюць усіх неабыякавых пра будоўлю і працу каманды.
«У Будагаве актыўна купляюць дамы жодзінцы, да нас пераязджаюць жыць з Мінска. Калісьці ў класах нашай школы было па 25 чалавек. Потым, праўда, колькасць вучняў рэзка стала падаць, аднак у апошні час іх зноў стала больш. Насельніцтва расце. Але пасля таго як стала вядома пра будаўніцтва назапашвальніка, некаторыя сказалі, што гатовыя з Будагава выехаць», — расказвае Дзмітрый.
Пра будаўніцтва сажалкі-назапашвальніка мясцовыя жыхары выпадкова даведаліся ў сярэдзіне красавіка. Спачатку падумалі, што на месцы кар'ера на палігоне, дзе здабывалі пясок, вайскоўцы капаюць пажарную сажалку. Але ўсё аказалася інакш.
«Калі мы прыехалі, будаўнікі доўга нічога не хацелі расказваць. Але пасля настойлівых просьбаў усё ж аднекуль дасталі і паказалі пашпарт аб'екта, і тут адразу сталі зразумелыя маштабы таго, што адбываецца», — дадае Дзмітрый.
«Нас паставілі перад фактам»
«У адкрытых крыніцах інфармацыя пра будаўніцтва сажалкі побач з Будагавам адсутнічала. Калі пад Маладзечна і ў Пухавіцкім раёне правялі грамадскае абмеркаванне на стадыі праекта, то ў нас яго не было. Сказалі, што абмеркаванне не праводзілі на падставе закона аб абароне інфармацыі. Нас, не папярэдзіўшы, проста паставілі перад фактам. Хоць, на нашу думку, грамадскасці павінны былі паведаміць. Інфармацыя пра сажалку не з'яўляецца сакрэтнай, мы бачылі адпаведны дакумент», — кажа Павел.
За кароткі час мясцовыя актывісты сабралі некалькі тысяч подпісаў супраць каналізацыйнага адстойніка, адправілі іх у адміністрацыю Лукашэнкі, быў рэзананс у інтэрнэце, а ўжо праз тыдзень у мясцовым доме культуры для жыхароў Будагава і вёсак Замлынне і Востраў арганізавалі сустрэчу з прадстаўнікамі ўлады, Мінпрыроды, Мінскводаканала, будаўнічых арганізацый і эпідэміёлагамі.
«Што так усіх занепакоіла? Літаральна за некалькі кіламетраў ад нас можа з'явіцца гіганцкая гнойная яма. Знаёмы ездзіў у Сінілу і заявіў: «Там паветра свежага няма», — тлумачаць суразмоўцы.
Мяркуючы па аўдыёзапісе з сустрэчы (ёсць у распараджэнні рэдакцыі «Анлайнера»), адказы на многія пытанні мясцовых жыхароў не задаволілі.
Пры гэтым было агучана: будучая сажалка прайшла ўсе экспертызы, яна будзе герметычная і размешчаная на бяспечнай адлегласці ад населеных пунктаў (да найбліжэйшай вёскі Востраў — мінімум 1,5 кіламетра), а ў цёплую пару года непрыемны пах плануюць ліквідаваць з дапамогай спецыяльнага рэагента. Напаўняць сажалку збіраюцца прыкладна на працягу шасці гадоў, пасля, хутчэй за ўсё, яна будзе закансерваваная.
У канцы сустрэчы прысутныя паспрабавалі даведацца, ці магчымае прыпыненне работ па арганізацыі назапашвальніка. Дырэктар «Гардарбуда» Сяргей Панеў даў зразумець, што прычын для замарожвання будаўніцтва няма.
«Падчас размовы людзей спрабавалі пераканаць, што падставы для страху няма — гэта не першая такая будоўля. Сказалі, што праект прайшоў экспертызы, але дакументальных пацвярджэнняў гэтых слоў мы так і не ўбачылі», — сцвярджае Павел.
Неўзабаве сустрэчу ў больш вузкім фармаце — толькі з ініцыятыўнай групай — арганізавалі ў Жодзіне (копія пратаколу маецца ў распараджэнні рэдакцыі «Анлайнера»). Аднак і на ёй, па словах актывістаў, дакументы па будаўніцтве не далі.
А што думаюць эколагі і эпідэміёлагі?
Начальнік аддзела Дзяржаўнай экалагічнай экспертызы Мінпрыроды Васіль Каваленка расказаў журналістам, што кар'ер прайшоў праверку.
«Падчас экспертызы ацэнцы падлягалі пытанні аховы водных рэсурсаў. Устаноўлена, што гэты аб'ект знаходзіцца за межамі прыродных тэрыторый пад асаблівай аховай, за межамі водаахоўных і прыбярэжных палос, для якіх устанаўліваюцца строгія нормы абмежавання па будаўніцтве. Ён не трапляе ў гэтыя межы», — прыводзіць словы Васіля Каваленкі тэлеканал СТБ.
У галоўнага санітарнага доктара Мінскай вобласці Аляксандра Тарасенкі да будоўлі таксама няма пытанняў:
«Разглядалася магчымае ўздзеянне на падземныя воды і крыніцы. Тут мы адразу можам сказаць, што ніякіх рызык няма. Ну, а што тычыцца вылучэння хімічных злучэнняў, то, па разліках, будзе значна менш вылучэнняў гранічна дапушчальных канцэнтрацый, чым гэта ўстаноўлена 37-й пастановай Савета Міністраў ад 2021 года».
З пашыраным каментаром Аляксандр Тарасенка выступіў у інтэрв'ю выданню Mlyn.by:
«Санітарна-ахоўная зона — на адлегласці 1000 метраў. Найбліжэйшы населены пункт — вёска Востраў, за 1650 метраў. Астатнія — значна далей. Ацанілі рызыку па выкідах такіх рэчываў, як аміяк, серавадарод і метан, — яны не перавышаюць гранічна дапушчальную канцэнтрацыю, устаноўленую нарматывамі, і значна ніжэйшыя за такія. Правялі ацэнку ад уздзеяння транспарту, які будзе працаваць на аб'екце: выкіды серы, вугляроду, азотаксіду, цвёрдых часцінак і шуму. Шкоднага ўздзеяння не будзе.
Зоны санітарнай аховы — пітное водазабеспячэнне ў тым ліку 2 і 3 паясоў водных крыніц — у рамках гэтага аб'екта не знаходзяцца. Пасля ўводу ў эксплуатацыю будзе праводзіцца кантроль — каб пацвердзіць разліковыя даныя эпідэміёлагаў. Не менш за 50 разоў па кожным паказчыку ў розныя перыяды года».
«А калі ў сажалку трапіць снарад?»
Актывісты кажуць, што аргументы спікераў іх не пераканалі. Галоўная прычына — размешчаны побач палігон Вайсковай акадэміі «Белая лужа».
Андрэй кладзе перад журналістамі карту, апублікаваную ў 20-й пастанове Саўміна «Аб забеспячэнні дзейнасці палігонаў і вайсковых стрэльбішчаў УС РБ», і робіць на ёй пазнакі алоўкам.
Зарэтушаваная частка — гэта стрэльбішча, аранжавым колерам пазначаныя рамкі бяспечнай зоны, у межах якой падчас вучэнняў забаронена знаходзіцца пабочным асобам. Як бачна, на карце кружком абведзены кар'ер, дзе цяпер будуюць назапашвальнік.
Суразмоўцы перакананыя, што падчас манеўраў сажалка будзе знаходзіцца ў зоне дасяжнасці снарадаў. Па словах Андрэя, да стрэльбішча ўсяго 6 кіламетраў.
«Мы не ўпэўненыя ў бяспецы гэтага збудавання. Па-першае, калі туды трапіць снарад, ён можа прабіць ахоўную плёнку і здарыцца экалагічная катастрофа: змесціва хлыне ў грунтавыя воды», — мяркуе Дзмітрый.
— Акрамя таго, мы ўдакладнілі, ці будзе ў сажалкі свой пастаянны персанал. Нам сказалі: «Так». І тут узнікае пытанне: а як там могуць знаходзіцца людзі, калі паралельна будуць праходзіць вучэнні? Гэта ж як мінімум небяспечна, — лічыць Андрэй.
— А ў бок вёсак заляталі снарады падчас вучэнняў? — удакладняецца ў суразмоўцаў.
— Так. Задакументавана падзенне снарада ў вёсцы Расошнае — бабулі некалькі гадоў таму плот паваліла.
«Стараемся дастукацца да самых вярхоў»
Пасля таго журналісты выправіліся да сажалкі.
Свежы асфальт за вёскай Востраў змяняецца звычайнай гравейкай, якую дзеля бяспекі падчас вучэнняў перакопваюць і засыпаюць пяском вайскоўцы — каб грыбнікі не праязджалі.
Густы лес, мяркуючы па ўсім, павінен стаць натуральнай агароджай і перашкодзіць ветру разносіць па акрузе пах ад назапашвальніка. Прынамсі, менавіта так задумвалася перад будоўляй пад Маладзечнам. Але тут лес прарэджаны, з пралысінамі, і па дарозе нярэдка сустракаюцца высечкі з соснамі, якія тырчаць самотна.
Праз пару хвілін удалечыні робяцца бачныя бытоўкі і будаўнічая тэхніка.
Будаўніцтва ў самым разгары: бульдозеры раўняюць пясок, экскаватары капаюць зямлю, а рабочыя раскладаюць бентамат — гідраізаляцыйны матэрыял, які павінен будзе абараніць глебу ад трапляння нітратаў.
Журналісты не заўважылі, каб будаўнічая пляцоўка была абгароджаная стужкай або плотам. Пашпарт аб'екта ўдалося знайсці не адразу. Аднак ён ёсць. Мяркуючы па таблічцы, заказчыкам работ з'яўляецца ГП «Гардарбуд», яны павінны быць завершаныя ў лістападзе гэтага года.
— Праца тут кіпіць. Вы спадзяецеся, што будоўлю ўдасца затармазіць? — на зваротным шляху пытаюцца ў мясцовых актывістаў.
— Так. Але я разумею: калі б мы пачалі збіраць інфармацыю некалькі месяцаў таму, шанцаў было б нашмат больш, — лічыць Павел. — А цяпер ужо ўкладзеныя бюджэтныя грошы… Аднак мы ўсё адно стараемся. Калі ёсць закон, які забараняе весці дзейнасць у падобным месцы, яго трэба выконваць. Мы на гэта робім упор у сваёй аргументацыі.
На наш погляд, некаторыя нормы 20-й пастановы «Аб забеспячэнні дзейнасці палігонаў і вайсковых стрэльбішчаў УС РБ», якая забараняе будаўніцтва грамадзянскіх аб'ектаў на палігоне, парушаныя.
— Выкажам здагадку, што будоўлю не спыняць. Што будзеце рабіць далей?
— Мы пастараліся дастукацца да самых вярхоў: адправілі лісты ў адміністрацыю прэзідэнта, Раду бяспекі, Генпракуратуру, Міністэрства абароны… Мы робім усё, што ад нас залежыць. Ну, а калі будоўлю не спыняць, здаецца, мы ўжо нічога не зробім. У кожным выпадку мы гатовыя змагацца выключна ў рамках заканадаўства.
Тым часам мясцовыя жыхары запусцілі ў тыктоку флэшмоб і ў роліках выказваюцца супраць будаўніцтва. Вераць, што рашэнне аб будаўніцтве можна адкаціць назад.
У Смалявіцкім раёне жыхары працягваюць змагацца супраць сажалкі для адкідаў з Мінска
«Прычын замарожваць будоўлю няма». Чыноўнікі сустрэліся з пратэстоўцамі супраць вадасховішча для адкідаў пад Жодзінам
«Завод па перапрацоўцы глею». У справе будаўніцтва каналізацыйнага прыёмніка пад Жодзінам новы паварот
Пад Жодзінам будуюць прыёмнік для фекалій з Мінска. Мясцовыя супраць, але пратэставаць ім не даюць
Памятаеце палітвязня Вітухноўскага, які пайшоў ваяваць за Расію? Ён ужо загінуў9
Каментары