Скандынавія прыцягвае беларуса: дальнабойшчык расказаў аб працы ў краі вікінгаў
Фёдар Гурба са Слуцка ўжо больш за 10 гадоў працуе кіроўцам-міжнароднікам. Прычым дальнабойнік абраў вельмі складаны кірунак — Скандынавія, край вікінгаў, лёду і холаду. Не кожны кіроўца адважыцца працаваць там. Чаму, даведалася ў Фёдара выданне «Першы».
Ёсць людзі, якія больш любяць зіму і холад. Фёдар прызнаецца, што ён з такіх. На адным з відэа ў телеграме ён паказвае, як пры адносна высокіх 25+ градусах цяпла акунаецца ў страшна халодным фіёрдзе Нарвегіі. Выглядае быццам блакітны пляж дзесьці на поўдні, але насамрэч гэта суровы край вікінгаў.
— Фёдар, наколькі ведаю, вы ўжо са школьных гадоў задумваліся пайсці ў транспартную сферу. У выніку прайшлі розныя этапы і ўжо больш за 10 гадоў працуеце кіроўцам-міжнароднікам. Пры гэтым, вы выбралі вельмі няпросты кірунак — Скандынавія. Чаму менавіта гэты кірунак?
— Так, з дзяцінства марыў. Бабуля працавала на льнозаводзе, і я з 6-7 гадоў катаўся з кіроўцам (суседам нашым) па ўсіх калгасах за льном на КАМАЗе. Затым у 18 гадоў войска і аўтамабільны батальён, аб'ездзіў усю Беларусь на МАЗе і таксама на ім быў на вучэннях у 2011 годзе на мяжы Расіі і Казахстана.
Пасля войска адразу пайшоў у кіроўцы па C катэгорыі, чакаў 21 года, каб адвучыцца на Е. І ў 22 гады быў мой першы рэйс на Расію. Адпрацаваўшы ўсе магчымыя кірункі, ад Манголіі да Шатландыі, заставалася Скандынавія, да якой уласна я і ішоў. Маладога не хацелі адразу туды браць, таму ўмова была адпрацаваць шэсць месяцаў у кірунку Англіі.
Чаму менавіта ў Скандынавію рваўся? Усё проста, у пошуках снегу. Бо ў Беларусі ён скончыўся ў пачатку 2000-х. Але калі трапіў у Скандынавію, а ў прыватнасці Нарвегію, хутка зразумеў, што больш нідзе працаваць не змагу. У першую чаргу гэта, вядома, пейзажы за акном, такіх нідзе няма. Другое — гэта ўмовы для працы, стаянкі, душы, сціралкі і цішыня, і чысціня!
Адсутнасць затораў, вузкія дарогі, якія надаюць асаблівай атмасферы. У перыяд кароны 2020-2021 вымушаны быў паехаць у Еўропу-Англію зноў. І канчаткова пераканаўся, што там рабіць няма чаго. Бруд, забітыя стаянкі, мітусня, пейзажы так сабе і адсутнасць зімы — гэта не маё.
— Раскажыце пра спецыфіку працы ў Скандынавіі. Напрыклад, чым адрозніваецца ад маршрутаў Германія — Францыя — Іспанія?
— Скандынавія адрозніваецца ад Еўропы абсалютна ўсім. Гэта трафік, гэта ўмовы надвор'я, гэта ўмовы для кіроўцы, то-бок стаянкі і ўсё астатняе. Чым далей мы заязджаем на поўнач, што па Швецыі, што па Нарвегіі, праблем са стаянкамі няма. Ты заўсёды знойдзеш месца. Практычна на кожнай стаянцы ў Нарвегіі бясплатны душ, натуральна, з прыбіральняй. Прыбіральняў платных наогул няма ні ў Швецыі, ні ў Нарвегіі. Умовы для кіроўцаў створаныя цалкам.
Адсутнасць коркаў. Чысціня. Напрыклад, што па Англіі вы едзеце, кожныя ледзь не 5 метраў ляжыць смецце. У бок Шатландыі ўжо больш-менш чыста. Але ў цэлым у Еўропе на стаянках, асабліва ў летні час, калі горача, стаіць смурод. Ад тых кіроўцаў, якія не ўмеюць карыстацца туалетамі, якія ходзяць пад машыну, на колы, на асфальт…
Акрамя Францыі, дзе душы бясплатныя, ва ўсіх астатніх краінах душы практычна ўсюды платныя.
А ў Нарвегіі сэрвіс зроблены якасны. Сістэмай гэтых стаянак кіруе менавіта дзяржава. На стаянках, акрамя душа і прыбіральні, часам ёсць кухня, ёсць пральныя машыны з сушыльнямі, і гэта ўсё будзе абсалютна бясплатна. Часам нават ёсць закрытыя тэрыторыі. Вы заязджаеце пад шлагбаўм, звоніце, заязджаеце, становіцеся.
Звычайна мая праца сканцэнтраваная больш у паўночнай частцы Скандынавіі. Там я дзверы практычна ніколі не зачыняю. У мяне ўвесь час адкрытае вечкі бакаў. Я не ведаю такой праблемы, каб я кудысьці пайшоў і перажываў за тое, што залезе хтосьці ў машыну. Гэта значыць, вось гэта самае галоўнае адрозненне: бяспека кіроўцы, спакой.
І, вядома ж, важнае адрозненне, што зіма тут доўжыцца шэсць месяцаў. Тут палярная ноч, белыя ночы. Не кожны з гэтым справіцца. У Еўропе няма снегу. Усім прасцей, бяруць менш рэчаў. У Скандынавіі даводзіцца браць значна больш рэчаў, зімовыя камплекты.
І ўмовы кіравання адрозніваюцца. Кожны кіроўца павінен умець кіраваць грузавіком у горных, заснежаных, ледзяных умовах. Таму тым, хто тут пачынае працаваць, я заўсёды раю пачынаць з вясны — яна прыходзіць у маі. Аглядаеце дарогі і разумееце, ці трэба вам гэта, ці не.
Бываюць сітуацыі, калі з'едзеш з дарогі ці не падняўся пад гару. Прыязджае спецыяльная служба, як мы яе называем, «Вікінг» і цябе выцягвае. І ад 1000 еўра да бясконцасці там ужо цэннікі ёсць за такія паслугі. Калі пакладзеш на бок фуру ў нармальную канаву, то гэта можа даходзіць і да 20 тысяч еўра. Так знаёмага тры дні эвакуявалі. Таму сюды баяцца ісці. Але ў цэлым, калі чалавек баіцца лёду і снегу, то яму сюды і няма чаго ісці працаваць.
— Вы тры месяцы ў дарозе, потым месяц праводзіце дома. Як сям'я перажывае расстанне. І Вам самім наколькі складаны такі рытм жыцця?
— Калі я пачынаў, у цэлым я прыкладна трымаўся графіка працы. Але былі сітуацыі і каранавіруса, і іншыя, калі я вымушаны быў нават не прыязджаць 8 месяцаў дадому. Такое было толькі адзін раз, вядома, але гэта было.
Сям'я ўсё разумее і ведае, таму што сям'ю я ўжо будаваў, калі быў дальнабойшчыкам. Усе з гэтым згодныя, ну і на гэтым вырашылі.
Для мяне гэта камфортна — працаваць тры месяцы, потым месяц дома. Месяц дома — гэта вышэй за дах, больш выседжваць, як у фінансавым плане, так і ў маральным, гэта не для мяне.
— А калі, напрыклад, пачаткоўцу-дальнабойшчыку такі рытм акажацца цяжкім, ёсць нейкія іншыя варыянты?
— Варыянты працы на гэты момант ёсць розныя, іх шмат. Некаторыя працуюць месяц, потым месяц дома. Як у Літве прынята ў тыднях лічыць — напрыклад, 6 на 3, або 2 на 4… Я думаю, кожны, хто рэальна хоча працаваць, зможа знайсці свой графік. Ёсць праца на перачэпах, праз дом, і гэтак далей.
У цэлым, да графіка ты не прывязаны, калі ў цябе машыны пастаянна мяняюцца. У буйных кампаніях часта кожны раз садзішся на новую машыну. У гэты момант машына прывязаная толькі да мяне, і таму дома доўга не магу быць. Таму я зараз падладжваюся так, каб працаваць два, напрыклад, ці два з паловай месяцы, і на пару тыдняў дадому.
А калі ў фірме ёсць падменны кіроўца, тады, вядома, можна дамовіцца, каб падменны кіроўца месяц папрацаваў, ты месяц спакойна пасядзеў дома. Таму я кажу, што фірмаў куча. Вакансій шмат па кірунках, па відах перавозак і ўсяму астатняму. Таму, я думаю, кожны знойдзе сабе графік.
— У дальнабой па Еўропе цяпер ідуць самыя розныя мужчыны з Беларусі. Можаце расказаць, людзі якіх незвычайных прафесій сустракаліся вам у гэтай сферы?
— Айцішнікі, будаўнікі, таксісты, аўтобуснікі, пажарнікі… дактары нават былі, якія кідалі прафесію. Вось доктар, напэўна, самае незвычайнае. Пасля доўгіх гадоў навучання кідае і ідзе працаваць у дальнабой.
— Крыху пра заробкі цяпер у Еўропе. Можаце падзяліцца прыкладнымі расцэнкамі на розных кірунках і розных перавозках?
— У цэлым магу сказаць так: на гэты момант еўрапейскі кірунак, у сярэднім заробак 70-90 еўра ў дзень. Ёсць заробак, вядома ж, і 95, і 100 еўра ў дзень. Але там могуць быць нейкія начныя змены, праца на рэфрыжэратары, праца ў экіпажы па Еўропе, з цяганнем паддонаў, і гэтак далей. Проста так 100 еўра па Еўропе ніхто не заплаціць. А па Скандынавіі — так. Па Англіі — таксама да 100, у раёне 90 плацяць. Па Скандынавіі максімальнае, што я бачыў для грамадзян трэціх краін, гэта 120 еўра. Сярэдняя ж 100. Калі на тэнце, ад 90 еўра, напэўна, пачнецца.
Так, ёсць аўтавозы, якім, напрыклад, плацяць і 120, і 140 еўра. Ёсць бочкі, небяспечныя грузы, негабарытных грузаперавозкі, напрыклад. Туды цяжка трапіць. Але мы бярэм сярэдняе. Чалавек, які прыходзіць з мінімальным вопытам, ці ўвогуле без вопыту, яму варта разлічваць ад 70 да 90 еўра ў дзень, не больш. А далей ужо ўсё залежыць ад кожнага індывідуальна, хто куды трапіць.
— Раскажыце, якія самыя незвычайныя выпадкі бывалі ў вас у падарожжах.
— Узімку 2019 года на мяжы Швецыі і Нарвегіі, за Палярным кругам, заспеў нядрэнны цыклон. Два дні мы стаялі ў гурбах, ехаць было немагчыма. Затым дарогу расчысцілі, мы сяк-так выбраліся.
Я паехаў на ланцугах (на колах). Прайшоў пад'ём, а потым паглядзеў, што дарога нібыта нармальная і зняў ланцуг. Гэта была памылка — быў спуск і паварот, на якім нарвег з негабарытам спрабаваў без ланцугоў заехаць і ў яго гэта не атрымалася. Выйшла так, што ён раскарачыўся пасярод дарогі.
І калі я пачаў тармазіць — машына слізгае. Увогуле, спыніцца змог адным бокам у гурбу, а другім бокам — за пару сантыметраў ад другой машыны. Выйшаў і зразумеў, што далей не магу кранацца, бо зацягне ў кювет.
Нарвег жа пачаў надзяваць ланцугі і сяк-так змог здаць назад, на метраў 100 уніз. А я таксама накінуў ланцугі, падкапаўся. Пайшоў у скрыню закінуць рыдлёўкі, а прычэп пачаў ад мяне аддаляцца ў левы бок. Я быў на «Вольва», а там была такая сістэма, што калі ты зацягваеш ручнік, прычэп у цябе не затарможваецца. Увогуле, счэпка ад мяне аддаляецца…
А напярэдадні глядзеў фільмы з Джэкі Чанам, там ёсць, дзе ён на фуру заскоквае. Увогуле, амаль гэтак жа дагнаў счэпку, адчыніў дзверы і заскочыў на хаду ўсярэдзіну.
А далей сітуацыя: унізе дарогі стаяла машына суправаджэння той фуры з негабарытам. Я разумеў, што качуся проста на машыну суправаджэння. Тармазы ўжо не дапамагаюць. І рулення няма на тармазах. Я разумею, што, каб выруліць, мне трэба адпусціць тормаз. Тады змагу па-іншаму накіраваць счэпку, але ў мяне павялічыцца хуткасць. А далей Т-падобнае скрыжаванне, і там лічы абрыў — стандартная скандынаўская камяністая ўзбочына….
Карацей, адпусціў тормаз, цудам змог аб'ехаць гэтую машыну суправаджэння. І далей стаіць купка людзей з машыны суправаджэння, кіроўцы. І стаіць фура «Сканія». Хуткасць была можа кіламетраў 10 у гадзіну, але мне здавалася, што гэта ўсё хутка адбываецца.
Карацей, прыняў рашэнне не адпускаць тормаз, а біць па прамой у «Сканію». У яго быў «кенгуратнік» (дугі спераду з кратамі). Увогуле, яго выратаваў «кенгуратнік», а ў мяне ніжэй за лабавое шкло ўсе пластыкавыя дэталі трэснулі. Абышоўся, карацей, лёгкім спалохам. Вылічылі з мяне 500 еўра за пашкоджанні.
— А як справы з адпачынкам? Ці ёсць магчымасць у дальнабойшчыкаў глядзець славутасці не толькі з-за руля, з кабіны? Асабіста вы дзе пабывалі, што цікавага пабачылі?
— Скандынавія ў гэтым плане больш падабаецца для баўлення выхадных. У Еўропе часцяком ты стаіш на аўтабане, які агароджаны плотам. Альбо стой у промцы, у якой не будзе ні прыбіральні, ні душа, але затое ты зможаш пагуляць. У Скандынавіі стаянкі ўсе адкрытыя, ты з кожнай стаянкі можаш выйсці і гуляць. Велізарная колькасць пешаходных, роварных сцежак. Я важу з сабой ровар.
Быў, натуральна, у Осла (сталіца Нарвегіі), у Стакгольме (сталіца Швецыі), у многіх гарадах меншых. Да першай станцыі метро ў Осла мне было 10 кіламетраў, даехаў на ровары, пакінуў яго і паехаў на метро. У Нарвегіі я стараюся кожны год падняцца ў горы.
Быў у Лондане, Дортмундзе. У Дзюсельдорфе падпісчык запрасіў да сябе, даў электраровар. Вось і пакатаўся па цэнтры Дзюсельдорфа.
Увогуле, заўсёды ёсць шмат варыянтаў — метро, цягнік, аўтобус. Добра вазіць ровар.
— Раскажыце пра харчаванне. Ні ў чым сабе не адмаўляеце, ці эканоміце? Што незвычайнага паспрабавалі, чаго не елі ў Беларусі?
— Харчаванне як дома. Адварыць рысу, мяса, курыца… Не эканоміў ніколі на ежы. Ніколі не купляў гэтыя ўсе «біч-пакеты». Заўсёды звычайная, стандартная ежа. І для адпачынку часам трэба і піва. Часам наведваю рэстараны, кавярні. Не часта, але ў Швецыі бываў. Сярэдні цэннік 15 еўра будзе на кавярнях.
Прынцыпова не карыстаюся мультываркай, як большасць гэта робіць. У мяне індукцыйная пліта, інвертар на 24 вольты. Часу ў мяне хапае, каб сабе спакойна прыгатаваць паесці. А не на хаду каб у цябе дзесьці нешта там варылася, кіпела. Спакойна магу стаць, разагрэць нешта.
Цяпер часта выязджаю ў Польшчу, важу рыбу. Там закупляюся гатовай ежай. Там тэрміны кароткія, ежа якасная. Нейкае пюрэ з катлетай, альбо рыс з мясам, дранікі з мясам. Суп таксама можна прыгатаваць.
З незвычайнага, што еў — флякі, але гэта, я думаю, ужо нікога не здзівіць. У Скандынавіі браў пюрэ, катлеты, і ў іх катлеты прынята паліваць варэннем з брусніц. Там брусніцы да ўсяго — да катлет, да мяса, стэйк.
— Вы ведзяце блог у ютубе і іншых сацсетках пра працу дальнабоя ў Скандынавіі. Чаму вырашылі яго стварыць?
— У адзін момант назапасілася шмат файлаў, відэа, фатаграфій. Захацелася ўсё гэта кудысьці загружаць, каб гэта не вісела ў тэлефоне. Ды і хацеў проста дзяліцца краявідамі, у мяне не было мэты зрабіць канал цалкам пра дальнабой. Хацелася проста паказваць прыгажосць Скандынавіі. А пасля ўжо зацягнула, людзі пачалі пісаць каментары, задаваць пытанні, на гэтыя пытанні я пачаў рабіць відэа. Ну і пайшло. І ў выніку канал атрымаўся ўсё адно пра дальнабой. Праўда з акцэнтам на дальнабой ў Скандынавіі.
У мяне ёсць другі канал, дзе выкладваю рух грузавіка. У асноўным у Нарвегіі. Проста вось дарога, манатонная, без слоў, без музыкі, без нічога, усё ў арыгінале, як ёсць, як едзеш. І людзі таксама знаходзяцца, аўдыторыі там каля 10 тысяч, на гэтым канале, глядзяць такія відэа таксама.
— Якія парады вы далі б маладым хлопцам, якія толькі збіраюцца пайсці ў дальнабой? Што трэба ведаць, якіх памылак не дапускаць? Як лягчэй за ўсё ўвайсці ў гэтую сферу, на ваш погляд, хлопцу, да гэтага паездзіў толькі на катэгорыі C пасля вучылішча?
— Цяпер з гэтым значна прасцей, не так, як было ў мой час. Табе адкрые фірма візу, і ты без вопыту паедзеш. І фірмаў на самай справе шмат, якія бяруць без вопыту. Другое — велізарная колькасць інфармацыі ў інтэрнэце. Вельмі шмат кіроўцаў, якія здымаюць кантэнт.
Ёсць, вядома, тыя, каго наогул лепш не глядзець і не слухаць. Не трэба слухаць нейкую адну інфармацыю або аднаго чалавека. Трэба параўноўваць, слухаць розных людзей, можа быць, нават розных нацыянальнасцяў.
Выбіраючы фірмы, трэба гугліць інфармацыю пра іх, забіваць у пашукавік у ютубе. Калі фірма несумленная, то пра гэта ёсць інфармацыя ў інтэрнэце, хлопцы выкладваюць.
Ну і галоўнае, вядома ж, гэта адразу вызначацца, у якой частцы ты хочаш працаваць. Еўропа і Скандынавія — гэта два розныя светы.
Таксама я ўсім заўсёды кажу: не трэба 20 навігатараў, вазьміце глобус, пастаўце на панэль і паглядзіце, дзе ў вас мяжуюць краіны, куды вы наогул едзеце. Каб вы разумелі, таму што вісяць навігатары на лабавым шкле, а людзі заязджаюць у лясы або незразумела куды, і іх адтуль потым не могуць дастаць, яны трапляюць на грошы.
Бываюць, вядома ж, «разводы» на дарогах, у фірмах. Кідаюць на грошы. Але, гэта, напэўна, асобная гісторыя, якую таксама варта ўлічваць. А так — вывучайце і спрабуйце.
Каментары