Naradziŭsia ŭ Daniecku, padtrymlivaje ruski śviet — što viadoma pra dacenta BDU, jaki dapamahaje tapić u sudzie žurnalista Iljaša?
Doktar fiłałahičnych navuk Siarhiej Lebiadzinski, jaki ŭznačalvaje kafiedru teoryi i mietodyki vykładańnia ruskaj movy jak zamiežnaj na fiłałahičnym fakultecie BDU, vystupaje ŭ jakaści linhvistyčnaha ekśpierta na sudzie suprać žurnalista-palitviaźnia Ihara Iljaša.
Dla Lebiadzinskaha takija zadačy staviacca nie ŭpieršyniu — u 2019 hodzie jon uvajšoŭ u Respublikanskuju ekśpiertnuju kamisii pa acency infarmacyjnaj pradukcyi na pradmiet najaŭnaści (adsutnaści) u joj prajavaŭ ekstremizmu.
Daviedalisia pra jaho asobu bolš.
Što złačynnaha ekśpiert znajšoŭ u tekstach Iljaša?
Padčas adkrytaha pasiadžeńnia ŭ Minskim haradskim sudzie 4 i 5 vieraśnia Siarhiej Lebiadzinski padzialiŭsia vynikami psichalinhvistyčnaj ekśpiertyzy piatnaccaci analityčnych artykułaŭ aŭtarstva Ihara Iljaša — mienavita dla jaje praviadzieńnia sudździa Siarhiej Kacar abjaviŭ pierapynak u razhladzie spravy jašče ŭ sakaviku.
Praŭda, pa ŭražańniach śviedak, acenka źmiestu publikacyj žurnalista, prezientavanaja Siarhiejem Lebiadzinskim nie vyhladała ekśpiertnaj i, što hałoŭnaje, nie była niepraduziataj. Žurnalist Siarhiej Vahanaŭ, dzied žonki Ihara Iljaša, ličyć, što ekśpiertyza zasnavanaja na palityčnych pohladach spadara Lebiadzinskaha.
«Tak, naprykład, jon ličyć, što žurnalist, palityčny analityk nie pavinien karystacca terminam «palitźniavolenyja», bo ŭ biełaruskim zakanadaŭstvie takoha termina nie isnuje. Tak, nie isnuje, ale jon isnuje ŭ suśvietnaj palitałohii. Jak isnuje i termin «palityčnaja emihracyja». Ale, na dumku ekśpierta, treba karystacca terminam «biehłyja apazicyjaniery». A termin «dyktatura», jakim nieadnarazova karystajucca pradstaŭniki ŭłady, u tym liku kiraŭnik krainy, uvohule niedapuščalny. (…)
Nielha pisać i «vajna suprać Ukrainy», bo heta, z hledzišča ekśpierta, «vajna suprać kijeŭskaha režymu», a nie suprać naroda, dokazam čaho, ličyć ekśpiert, źjaŭlajecca toje, što rasijskija vojski «nie zachoplivajuć, dakładniej, nie vyzvalajuć harady, tamu što chvalujucca ab nasielnictvie, što tam žyvie…». Lebiadzinski, biezumoŭna, maje prava na taki punkt hledžańnia. Ale pryčym tut ekśpiertyza?», — zaznačaŭ Siarhiej Vahanaŭ.
Varta adznačyć, što dla praviadzieńnia padobnych ekśpiertyz sud ci śledčy nakiroŭvajuć zapyt u Dziaržaŭny kamitet sudovych ekśpiertyz, i jaho staršynia sam abiraje ekśpierta, jaki budzie pracavać pa spravie. Ihar Iljaš, darečy, ahučvaŭ chadajnictva, kab ekśpiertyza ładziłasia mienavita ŭ Dziaržaŭnym centry sudovych ekśpiertyz, ale sud jaho nie zadavoliŭ.
«Sud zaŭsiody moža vybrać — źviarnucca ŭ Dziaržaŭny kamitet sudovych ekśpiertyz ci da niejkaha pryvatnaha śpiecyjalista, u ich jość śpisy pad roznyja temy. To-bok vybar za sudom. Ale z kamiteta taksama pryjšoŭ by niejki dziadźka, jaki b skazaŭ toje, što treba. Prosta rabiŭ by heta bolš farmalna, biez ułasnych dumak nakont vajny. Padajecca, tam niama takich adyjoznych prapahandystaŭ», — padzialiŭsia z «Našaj Nivaj» adzin z advakataŭ.
Lebiadzinskaha vybrali, tamu što jon daŭno śpiecyjalizujecca ŭ temie psichalinhvistyki.
«Ale i čałaviečyja jakaści tut adyhrali svaju rolu. U asabistych razmovach jon nie chavaje, što jon na baku vialikaj Rasii i ruskaj movy», — adznačaje adzin z eks-supracoŭnikaŭ fiłfaka.
Inšyja surazmoŭcy adznačajuć, što kali b nie Lebiadzinski, to znajšoŭsia b niechta inšy:
«Viedajecie, na majoj pamiaci była historyja, kali pry niepažadanych dla načalstva vynikach ekśpiertyzy na ekśpierta naciskali, a kali nie atrymlivałasia — prosta pryznačali bolš pasłuchmianaha».
Jašče adna eks-vykładčyca BDU dadaje: «Ja viedaju čałavieka, jakoha taksama zaprašali dla padobnych ekśpiertyz paru hod tamu. Jon prytrymlivaŭsia zusim supraćlehłaj pazicyi [nie takoj, jak Lebiadzinski], padtrymlivaŭ abvinavačanaha, ale heta nie dapamahło».
Tak ci inakš, choć Lebiadzinski i pazicyjanuje siabie jak ekśpiert u psichalinhvistycy, pa jaho razvažańniach bačna, što ni ŭ žurnalistycy, ni ŭ palitycy jon nie raźbirajecca, ale pry hetym dazvalaje sabie vyznačać, jak musiŭ pisać žurnalist Ihar Iljaš.
Naradziŭsia ŭ Daniecku, pracavaŭ u Tule
Palityčnyja pohlady Lebiadzinskaha mahli sfarmavacca ŭ suviazi ź miescami, dzie jon naradziŭsia i pravioŭ junactva: mužčyna pachodzić z Daniecka. Paśla škoły jon pastupiŭ u Leninhradski dziaržaŭny ŭniviersitet i pa jaho skančeńni z 1981 pa 1984 hod pracavaŭ asistentam kafiedry ruskaj movy i psichałohii Tulskaha palitechničnaha instytuta. U 1984 hodzie jon pierajechaŭ u Biełaruś i z taho momantu pracuje ŭ BDU.
Chacia, jak kažuć znajomyja ź im fiłfakaŭcy, raniej jon nijak siabie asabliva nie prajaŭlaŭ: «Jon byŭ nijakich pohladaŭ, jak i mnohija ludzi da viadomych usim padziej».
Možna, viadoma, ličyć pracu z ruskaj movaj vyklučna prafiesijnaj zacikaŭlenaściu vykładčyka, ale kali jana, siarod inšaha, praduhledžvaje ŭdzieł u arhanizacyjach i inicyjatyvach, jakija prasoŭvaje fond «Ruski śviet», stvorany Uładzimiram Pucinym i pieratvorany ŭ adzin z kanałaŭ rasijskaj prapahandy, adnoj navukaj sprava naŭrad ci abyjdziecca.
Havorka idzie, naprykład, pra členstva Lebiadzinskaha ŭ maskoŭskim Saviecie Bazavaj arhanizacyi krain SND pa ruskaj movie, jakim jon vielmi hanarycca.
Pa infarmacyi «Biełpoła», Lebiadzinski ŭ šlubie sa svajoj kalehaj pa BDU Zojaj Bociech. Jana źjaŭlajecca zahadčycaj navučalnaha kabinieta. Dziaciej u pary niama. Na rachunku dacenta — dzieviać pryciahnieńniaŭ pa linii DAI.
Adzin sa znajomych siamji ličyć, što Lebiadzinski ŭziaŭsia za hetuju pracu nie tolki pa svaich ideałahičnych pierakanańniach, u jakich pieravažaje ruski śviet, ale i dla dadatkovaj kapiejčyny.
«Kaniečnie, hrošy ekśpierty biaruć nie samyja vialikija — kala tysiačy rubloŭ, u zaležnaści ad abjomaŭ tekstu, ale heta ŭžo salidnaja nadbaŭka da zarobkaŭ BDU. Akramia taho, kažuć, što padčas abarony dysiertacyi ŭ 2018 hodzie pracu Lebiadzinskaha mocna krytykavali. Dysiertacyja na temu «Kantekstualna-sensavyja stratehii razumieńnia vusnaj navukovaj havorki» była vielmi słaboj. Jon jaje abaraniŭ, ale samaacenku tady heta začapiła, i ciapier Lebiadzinski, dzie možna, vysłužvajecca ŭ miežach svaich navykaŭ, dakazvajučy, što jon profi. Paćvierdžańnie tamu — toj ža nahrudny znak Ministerstva adukacyi «Vydatnik adukacyi». Uznaharodu Lebiadzinski atrymaŭ u tym liku za «aktyŭny ŭdzieł u realizacyi dziaržaŭnaj infarmacyjnaj palityki».
Kamientary