Jak supakoić śvierb biez čuchańnia — navukova dakazany mietad
Kožny čałaviek sutykaŭsia ź niepryjemnym adčuvańniem śvierbu, i pieršy instynkt — pačać intensiŭna čuchać skuru. Adnak śpiecyjalisty adznačajuć, što heta moža tolki pahoršyć situacyju, paškodzić skuru i ŭzmacnić žadańnie čuchacca. Navukovyja daśledavańni prapanujuć bolš dalikatny i, jak vyśvietliłasia, bolš efiektyŭny mietad.
Znajomaja kožnamu situacyja: lohki śvierb prymušaje pačasacca, i voś užo ciažka spynicca. Śpiecyjalisty nazyvajuć heta «zahannym kołam śvierbu-čuchańnia». Sprava ŭ tym, što bol ad drapin časova maskiruje śvierb, prynosiačy palohku. Adnak samo čuchańnie pravakuje vykid u skury zapalenčych rečyvaŭ, z-za jakich śvierb nieŭzabavie viartajecca, časta z novaj siłaj.
Taki cykł nie tolki nie vyrašaje prablemu, ale i pryvodzić da paškodžańnia skury. Jak piša The Washington Post, daśledčyki znajšli bolš biaśpiečny i dziejsny sposab.
U 2020 hodzie kamanda navukoŭcaŭ z Univiersitecie Majami (ZŠA) praviała daśledavańnie na myšach. Jany vyjavili, što pahładžvańnie skury błakuje sihnał śvierbu jašče na šlachu da mozhu. Pa sutnaści, dotyk pasyłaje mahutny kontrsihnał, jaki niejtralizuje niepryjemnaje adčuvańnie.
Efiektyŭnaść hetaha mietadu była paćvierdžana i na ludziach. U 2021 hodzie było praviedziena daśledavańnie z udziełam 61 čałavieka, u jakich śvierb vyklikali štučna z dapamohaj elektryčnaści.
Navukoŭcy vyjavili, što lohkaje pahładžvańnie razdražnionaj vobłaści miakkim pendźlikam dla makijažu značna źmianšała śvierb. Pry hetym bolš pavolnaje pahładžvańnie (z chutkaściu kala 2,5 sm u siekundu) akazałasia na 12% bolš efiektyŭnym, čym chutkaje.
Padobnyja vyniki paćvierdzilisia i ŭ inšych ekśpierymientach. Cikava, što dakranacca treba nie abaviazkova da samaha ačaha śvierbu — efiekt nazirajecca i pry ŭździejańni na ŭčastak skury na adlehłaści da 2 santymietraŭ.
Jak uźnikaje śvierb?
Śpiecyjalisty tłumačać, što sihnały bolu i śvierbu pieradajucca pa adnych i tych ža niervovych vałoknach. Kłasičnym tryhieram źjaŭlajecca histamin, jaki vyłučajecca padčas alerhičnaj reakcyi. Adnak śvierb mohuć vyklikać i inšyja faktary, naprykład, bakteryi ci navat charaktar dotyku da skury.
Heta tłumačyć tak zvanaja teoryja prastoravaha kantrastu. Kali nievialikaja hrupa niervovych vałoknaŭ u adnoj kankretnaj vobłaści słaba aktyvujecca, mozh usprymaje hety kantrast jak śvierb. Kali ž niervy aktyvujucca zanadta mocna abo na bolšaj płoščy, my adčuvajem bol.
Prosty prykład: hładkaja bavaŭnianaja kašula nie vyklikaje śvierbu, a kalučy vaŭniany śviter, jaki datykajecca da skury tolki ŭ asobnych kropkach, moža vyklikać mocnaje žadańnie pačuchacca.
Lohkaje pahładžvańnie likviduje hety prastoravy kantrast, achoplivajučy bolšuju płošču skury, i pry hetym nie traŭmuje jaje ŭ adroźnieńnie ad čuchańnia.
Vysnovy dla kožnaha
Takim čynam, što rabić, kali zaśviarbieła skura? Zamiest ahresiŭnaha čuchańnia pasprabujcie dalikatnaje pahładžvańnie abo lohkaje pacirańnie — palcami ci navat miakkim pendźlikam dla makijažu.
Cikava, što mienavita tak intuityŭna ratujucca ad śvierbu ludzi z chraničnymi zachvorvańniami, naprykład, krapiŭnicaj. Ciapier hety, pa sutnaści, narodny mietad atrymaŭ i navukovaje paćviardžeńnie.
Cikavy fakt: śvierb moža być «zaraznym». Daśledavańni pakazali, što navat prahlad videa, dzie chtości čuchajecca abo pa skury poŭzajuć nasiakomyja, moža vyklikać śvierb u zdarovych hledačoŭ. Ale ciapier prynamsi jość navukova abhruntavany sposab pravilna reahavać na hetaje niepryjemnaje adčuvańnie.
Ina Kulej: Milinkievič pieramoh śmierć, ale šlach da poŭnaha adužańnia niablizki4
Kamientary