«Мясцовыя не могуць сабе дазволіць жыць так, як прыезджыя». Беларуска пераехала ў Партугалію і расказвае, як там жывецца
Былы палітвязень Віктар Куўшынаў (у мінулым менеджар IT-кампаніі PandaDoc) разам з жонкай Аляксандрай Дзікан і маленькім сынам цяпер жыве ў Лісабоне. Сям’я перабралася туды ў лістападзе 2021-га. «На пераездзе настойваў муж», — кажа Аляксандра. «Наша Ніва» паразмаўляла з ёй пра партугальцаў, цэны ў сталіцы і тое, па што варта туды ехаць.
Фота: асабісты архіў
«У партугальцаў вялікі крэдыт даверу да ўлады»
У Лісабоне сям’я апынулася, бо ў кампаніі, дзе Віктар працаваў, адкрыўся там офіс.
«Муж казаў ехаць, аргументаў супраць я не знайшла», — дзеліцца Аляксандра.
Для Аляксандры гэта быў другі пераезд. Першы з Мінска ў Кіеў — у верасні 2020-га.
Партугальцы, па яе назіраннях, усмешлівыя, расслабленыя, досыць адкрытыя і спакойныя ў адносінах да эмігрантаў.
«Не адчувала сябе тут чужой, прыезджай, — прызнаецца Аляксандра. — У Лісабоне шмат розных замежнікаў, магчыма, гэта звязана з каланіяльным мінулым Партугаліі.
Самі партугальцы павольныя, нікуды не спяшаюцца. Трэба падладзіцца да іх рытму жыцця, таму што інакш гэта будзе сталая барацьба. Прыходзіш у краму, прадавец паралельна з усімі мае зносіны і не мае значэння, колькі ў чарзе людзей».
За час у Партугаліі дзяўчына заўважыла, што ў мясцовых жыхароў не прынята высвятляць адносіны. У гэтым сэнсе беларусы больш прамыя.
«Нешта не падабаецца — адразу пра гэта гаворым. На такое партугалец пакрыўдзіцца і настроіцца супраць цябе. Можа сказаць, каб у яго, напрыклад, кавярню больш не прыходзілі», — дзеліцца яна.
Тое, што аб’ядноўвае партугальцаў і беларусаў, — добрае разуменне таго, што такое дыктатура.
З 1932-га па 1968-ы Партугаліяй кіраваў Антоніу Салазар. Ён ўсталявіў дыктатарскі рэжым, які праіснаваў даўжэй за ўсіх у Еўропе.
У 79 гадоў Салазар перанёс інсульт, паплечнікі адхілілі яго ад улады, але самому дыктатару пра гэта не сказалі — у яго бальнічнай палаце збіраліся з дакладам міністры, асабіста для Салазара друкавалі адмысловую газету з «правільнымі» навінамі.
«З аднаго боку, партугальцы, канечне, не хочуць да такога вярнуцца. З другога, у іх вельмі вялікі крэдыт даверу да дзейнай ўлады.
Адметна, што ўсе ведаюць, дзе жыве прэзідэнт краіны, яго любімую кавярню. Людзі часта бачаць яго ў горадзе, ён гуляе без аховы. Хтосьці посціў сторыс у інстагараме, як прэзідэнт нейкую дэлегацыю катаў на мясцовым турыстычным трамвайчыку.
Мясцовыя жыхары тут дастаткова паслухмяныя, ім сказалі — робяць. Таму Партугалія лідзіравала па колькасці вакцынаваных падчас пандэміі.
Яшчэ адзначыла для сябе, што нацыя згуртаваная, няма нейкага сур'ёзнага дзялення на правых і левых, не заўважаю, каб людзі спрачаліся аб палітыцы. Для іх важней у абед выпіць келіх віна, паесці. Праца працай, а абед па раскладзе — гэта пра партугальцаў», — расказвае Аляксандра.
«Два пераезды для дзіцяці за паўтара года — гэта шмат»
У Партугаліі сям’я размаўляе на англійскай. Аляксандра крыху ведае іспанскую, але дзяўчыне раілі яе не выкарыстоўваць.
«Мабыць, таму што Іспанія раней спрабавала нешта адхапіць ад Партугаліі, — кажа яна. — На здзіўленне, тут людзі добра ведаюць англійскую. Не кожны доктар, вядома, ёй валодае, але можа прыйсці, напрыклад, электрык і ён выдатна будзе размаўляць па-англійску. У параўнанні з Італіяй, Францыяй гэта вялізны плюс.
Шмат на тэлебачанні праграм на англійскай з партугальскімі субцітрамі.
Збіраюся пайсці на курсы партугальскай, але паколькі асаблівай неабходнасці ў мове няма, то да іх яшчэ не дайшла».
Чатырохгадовага сына Аляксандра аддала ў прыватны амерыканскі дзіцячы садок.
Мова зносін у дзяцей там — англійская, два разы на тыдзень ёсць заняткі па партугальскай.
«Рускамоўных школ і садкоў я тут не сустракала. Можа, ёсць адзін які-небудзь. Мэтанакіравана аддавалі ў амерыканскі, каб дзіця добра ведала англійскую.
Мову ён пачынаў вывучаць з нуля. Цяпер нармальны ўзровень.
Канечне, быў вялікі стрэс. У цэлым два пераезды для дзіця — гэта шмат за паўтара года. Спачатку яму было важна мець зносіны з аднагодкамі на рускай, выбіраў па гэтым прынцыпе, з кім сябраваць, а з кім не. Цяпер узаемадзенічае з усімі дзецьмі.
Кошт садка — 1000 еўра на месяц. Асобна аплачваем дадатковыя заняткі — 150 еўра. Сюды ўваходзіць футбол, гімнастыка, ролікі», — расказвае Аляксандра.
Дзяржаўныя садкі і школы ў Партугаліі бясплатныя, але ў іх ёсць праблемы са свабоднымі месцамі.
«Партугальскія прыватныя садкі каштуюць ад 100 еўра і вышэй. Як правіла, 200—500 еўра», — кажа яна.
«Аднапакаёвую кватэру яшчэ можна знайсці да 1000 еўра»
Дазвол на жыхарства першым атрымаў муж Аляксандры. Яму дапамагла з гэтым IT-кампанія, у якой ён працаваў.
«Прыехалі напрыканцы лістапада, у пачатку лютага ДНЖ у яго ўжо быў. Я падавалася на дазвол на жыхарства крыху пазней, на ўз'яднанне з сям'ёй. Ведаю беларусаў, якія паспелі тут купіць нерухомасць, яны нават даўжэй чакалі дакументы, каля года», — тлумачыць яна.
Працу ў Партугаліі Аляксандра не шукала. Наадварот звольнілася, калі пераехала. Яна таксама, як і муж, была ў IT-сферы.
«Выдыхнула і вырашыла ўзяць сабе адпачынак, — дзеліцца яна.
— Вядома, калі шукаць на месцы тут працу, трэба ведаць базавую партугальскую. Як варыянт — уладкавацца ў міжнародную кампанію без ведання мясцовай мовы».
Жытло сям’я знайшла ў Лісабоне даволі хутка. Як кажа Аляксандра, ім пашанцавала, што яны прыехалі да пачатку вайны ва Украіне. Цяпер там вялікі наплыў людзей.
«У Партугаліі ў цэлым не вельмі вялікі жылы фонд. З таго, што ёсць, далёка не ўсё новае, — расказвае яна. —
Для пераезду я б зараз рэкамендавала разглядаць не Лісабон, а прыгарад, напрыклад. У сталіцы цэны на арэнду кватэр сур'ёзна падняліся, не думаю, што зараз у нашым раёне мы б знайшлі сабе жыллё. Напэўна, на 30 працэнтаў вырасла прыкладна цана.
Кошт арэнды жытла з дзвюма спальнямі і залай у новым доме, у цэнтры — 2500 еўра. За 1500 можна зняць кватэру з нармальным рамонтам не ў цэнтры. Аднапакаёвую яшчэ можна знайсці да 1000».
«Раней трацілі на прадукты 500 еўра, цяпер на 100 больш з-за сусветнага крызісу»
Сярэдні заробак у Партугаліі ў 2022 годзе склаў 1158 еўра да выплаты падаткаў. Мінімальны заробак — 705 еўра.
«Яшчэ восем гадоў таму Партугалія была даволі беднай краінай, турызм ніяк не развіваўся. Многія з моладзі з’язджаюць адсюль, таму што перспектыў для іх тут мала.
Сюды едуць людзі ўжо з грашыма. Партугальцы не могуць сабе дазволіць жыць так, як прыезджыя.
Мы здымаем кватэру ў новым раёне, у маім уяўленні ён звычайны, да якога я прывыкла. Партугальцы лічаць, што раён для багатых. Упершыню даведалася пра гэта. З-за таго, што тут шмат старых дамоў, новыя лічацца нечым раскошным», — расказвае Аляксандра.
На прадукты сям’я траціць калі 600 еўра ў месяц.
«Купляем шмат гародніны, садавіны, — пералічвае Аляксандра. — Алкаголь тут танны, добрае віно можна набыць за 5 еўра. Морапрадукты недарагія, кілаграм вустрыц — 5—6 еўра. У кафэ кава каштуе 1—2 еўра, шклянка свежавыціснутага соку — 3, круасан або булачка — 1—2 еўра. Сняданкі ў раёне 7—10, страва нейкая стандартная — 15 еўра.
Цэны ўзняліся ў сувязі з сусветным крызісам. Калі раней мы трацілі 500 еўра на прадукты, то цяпер на 100 больш».
У Партугалію Аляксандра раіць ехаць па клімат і сонца.
«Памятаю, што неяк прачнулася раніцай з-за таго, што нехта ўключыў святло. Выйшла паглядзець, а гэта аказаўся такі яркі світанак.
Тут шмат сонца, знаходзішся ў сталай эйфарыі ад яго. Гэта, мусіць, адзін з самых вялікіх плюсоў для мяне жыцця тут».
Нармальна жыць у Лісабоне можна пры наяўнасці высокага заробку, лічыць дзяўчына.
«Калі дастатак меншы за сярэдні, то лепш паехаць у больш развітыя краіны ЕС, дзе можна зарабляць больш. Тут людзі атрымліваюць асалоду ад жыцця. Ніхто не працуе так, як мы, беларусы, прывыклі», — падсумоўвае яна.
«Наша Нiва» — бастыён беларушчыны
ПАДТРЫМАЦЬ
Каментары
Тут у вас польскае слова патрапіла.