Меркаванні

Чаму шкодна марыць, або Чым небяспечныя пражэкты па адраджэнні старога Мінска?

Абрынанне пуцеправода на Нямізе выклікала ў некаторых гараджан даволі дзіўную рэакцыю. Пакуль адныя мацюкаюцца ў заторах, іншыя стварылі петыцыю на Petitions.by з прапановай гэты мост наогул не аднаўляць. Маўляў, яго падзенне — не толькі знак лёсу, але і яго падарунак. Гэта нечаканая магчымасць аднавіць гістарычны цэнтр Мінска ў яго ранейшай цэласнасці. З квадратнымі кіламетрамі вузкіх вулачак. А вось Ян Бертановіч такія мары лічыць не толькі маларэалістычнымі, але і шкоднымі, пра што піша ў СН-плюс.

Траецкае прадмесце. Фота: mazzzur / depositphotos.com

Фантомны боль

Не будзем у чарговы раз паглыбляцца ў гісторыю — проста канстатуем, што ад таго старога Мінска сёння мала што засталося. Усяго пару разрозненых участкаў — Верхні горад, Камсамольская з Рэвалюцыйнай, Траецкае і Ракаўскае прадмесці… Усё астатняе бязлітасна знесена, а прастора, у большасці выпадкаў, забудаваная. Больш за тое, тэрыторыю цэнтра перарэзалі дзве транспартныя артэрыі — менавіта на іх скрыжаванні і здарылася надзвычайнае здарэнне.

У рэйтынгу тыповых для асвечанага мінчука комплексаў адсутнасць паўнавартаснага Старога горада — ледзь не № 1. Выпраўляючыся на выходныя ў Прагу, Вільню ці Львоў (а гэтыя туры нязменна карысталіся папулярнасцю), мы з зайздрасцю ўспаміналі, што і ў нас было такое — пакуль камунякі ўсё не разбурылі…

Фантомны боль не сціхае да гэтага часу. Грандыёзныя планы па «выпраўленні горадабудаўнічых памылак мінулага» з'яўляюцца з зайздроснай рэгулярнасцю. Архітэктар Уладзімір Папруга гадоў з 15 таму нават распрацаваў цэлую канцэпцыю, галоўнае новаўвядзенне якой — ператварэнне старога Мінска ледзь не ў суцэльную пешаходную зону. Праект, вядома, паклалі пад сукно, але яго рэінкарнацыя не прымусіла сябе чакаць.

Аўтары нядаўняй петыцыі прапануюць пусціць асноўны трафік у абыход гістарычнага цэнтра, завузіць ранейшую магістраль на Багдановіча, узнавіць цэлыя кварталы і нават вуліцы гістарычнай забудовы… Увогуле, планаў — свет.

Горадабудаўнікі памыляюцца адзін раз

І гэтыя планы чымсьці нагадваюць грандыёзныя задумы горадабудаўнічых авангардыстаў першай паловы ХХ стагоддзя. Праўда, Ле Карбюзье і таварышы заклікалі пазбавіцца ад «старызны» дзеля сучаснай забудовы і планіроўкі. Тут жа ўсё з дакладнасцю да наадварот.

Былі часы (прычым адносна нядаўна), калі вузкія вулачкі ў Мінску бязлітасна зносіліся ў імя шырокіх праспектаў. Цяпер нам прапануюць пракруціць адваротную аперацыю.

Пры гэтым не задумваючыся пра многія дэталі. Хоць урбаністычная рэвалюцыя ў цэнтры Мінска, відавочна, прывядзе да парушэння замацаванага для многіх ладу жыцця. Тых, хто жыве ў Старым горадзе, ездзіць туды на працу, арганізаваў там бізнэс (а для многіх бізнэсаў наяўнасць пад'езду проста неабходная) — або проста кожны дзень перасякае транзітам.

Улічваючы цяперашні трафік, пераарыентацыя транспартных плыняў наўрад ці пройдзе бязбольна. І Першае кольца, на якое спадзяюцца аўтары петыцыі, цалкам сітуацыю не выратуе. Шлях на машыне з Зялёнага Лугу ў Малінаўку будзе займаць ужо не 20 хвілін, як цяпер.

Што ні кажы, у чымсьці прагматыкі мелі рацыю: усе гэтыя старыя вулачкі — сапраўдны галаўны боль для гарадскіх уладаў і нязручнасць для простых грамадзян. Бо горад — не музей, а асяроддзе для жыцця.

І для таго, каб трываць такія нязручнасці, добра б мець матывацыю. Не толькі патрыятычную (што само сабой зразумела), але і эканамічную.

Прыхільнікі пешаходнага цэнтра гэта разумеюць. У тых гарадах, якія яны ставяць у прыклад, па такіх вулачках без працы сноўдаюцца натоўпы турыстаў. Але адкуль яны ў нас могуць узяцца ў прамысловым маштабе, пакуль незразумела.

Да таго ж, рамантыкі ўпарта не хочуць разумець аднаго. Для паспяховай рэалізацыі буйных горадабудаўнічых праектаў неабходныя як мінімум два рэсурсы: па-першае, шмат мазгоў, а па-другое — шмат грошай. Наўрад ці зараз у нашай дзяржавы і таго, і другога з запасам.

Як паказвае практыка, паслядоўна ўвасабляць маштабныя і комплексныя задумы ў нас не надта атрымліваецца. Скажам, спроба перасяліць ладную частку мінчукоў у гарады-спадарожнікі даўно буксуе — нягледзячы на пастаянную ўвагу да тэмы.

А аднавіць гістарычны цэнтр — гэта вам не новыя Шабаны пабудаваць, але толькі за кальцавой. Гэта ў сто разоў складаней.

Да таго ж, Стары горад — гэта заўсёды яшчэ і атмасфера. Яе немагчыма стварыць пстрыкам пальцаў, проста аднавіўшы ў матэрыяле муляжы старых дамоў.

Атмасфера гэтая ў нас дзе-нідзе яшчэ захавалася. Скажам, у ранейшых мястэчках — такіх, як Іўе або Гальшаны. Але гэта толькі пакуль. Бяздумныя «аграрамонты» паступова яе забіваюць. Ды і самі дамкі, не ўключаныя ў Дзяржаўны спіс спадчыны, знікаюць адзін за адным.

Каб іх захаваць, зусім неабавязкова мяняць звыклыя маршруты сотняў тысяч.

Даваць ацэнку тым горадабудаўнічым ініцыятывам, якія спарадзілі цяперашні статус-кво, позна і бессэнсоўна. Так, гэта сапраўды памылка. Але горадабудаўнікі, як і сапёры, памыляюцца адзін раз. Не думаю, што сёння ёсць магчымасць гэтую памылку выправіць. Нават пры самым спрыяльным збегу абставін.

Галоўнае — вывучыць урокі

Чым небяспечныя пражэкты па адраджэнні старога Мінска? Здавалася б, нічым: шанцаў на іх ажыццяўленне нуль, а памарыць ніколі не шкодна.

Але пры гэтым яны адцягваюць увагу ад тых праектаў па захаванні спадчыны Мінска, якія ўсё яшчэ можна ажыццявіць. Па-першае, гэта забытае ўсімі Замчышча — аб'ект, важнейшага за які проста не адшукаць. Па-другое — тыя ацалелыя «закуткі», якія апускаюць нас у розныя перыяды мінулага.

І калі з Замчышчам пакуль прыйдзецца пачакаць — дзяржава наўрад ці знойдзе на яго грошы, — то больш лакальныя ініцыятывы цалкам маюць шанцы на поспех. Вядома, пры пэўнай настойлівасці.

Напрыклад, Паўночны завулак — астравок драўлянага Мінска пачатку ХХ стагоддзя, нейкім цудам захаваўся пасярод гіперурбанізаванага мегаполіса. Аб'ект невялікі, не надта дарагі — і патэнцыйна цікавы, калі добра падаць. Але ніякіх канкрэтных планаў па яго ператварэнні ў турыстычную зону да гэтага часу не агучана. Што там будзе далей, пакуль незразумела.

Ход гісторыі наўрад ці можна павярнуць назад. Што, аднак, зусім не перашкаджае здабываць з яе ўрокі на будучыню.

Адзін з найважнейшых — стаўленне да асяродкавай забудовы. Гэта значыць, не да выбітных помнікаў, а да звычайных дамкоў, якія, у сваёй сукупнасці, і ствараюць так любімую намі атмасферу.

Другі ўрок, які нам важна вынесці, — своечасовае ўсведамленне значнасці архітэктуры і асяроддзя як аб'екта спадчыны. Яшчэ зусім нядаўна кварталы Асмалоўкі ў такой якасці нікім не ўспрымаліся: маўляў, таксама мне даўніна… Але ўжо сёння толькі нямногія сумняюцца ў тым, што гэта культурная каштоўнасць. Такая эвалюцыя ўспрымання адбылася дзякуючы намаганням групкі энтузіястаў. Прычым вельмі своечасова — планы па зносе Асмалоўкі ўжо маячылі на гарызонце.

Наступны феномен, які варта загадзя ўключыць у тое ж поле «спадчыны», — савецкі мадэрнізм 70-ых — 80-ых. Тут таксама галоўнае паспець. Важна, каб культурная каштоўнасць гэтых аб'ектаў стала аксіёмай яшчэ да яе фактычнага знішчэння ў ходзе рамонтаў.

А то потым прыйдзецца шкадаваць, як цяпер мы шкадуем пра тую жа Нямігу.

Чытайце таксама:

Рашэнне аб чарговай «будоўлі стагоддзя» нярэдка носіць палітычны, а не практычны характар. Чаму абвал пуцеправода на Нямізе быў непазбежным

 Кіраўнік Мінска расказаў, якім будзе новы мост праз Нямігу

«Абвал моста на Нямізе — намёк на тое, што можна зрабіць горад лепшым і ўтульнейшым» — эксперт

Што вядома пра мост на Нямізе, які абрынуўся гэтай ноччу

Каментары

Сенатар Грэм анансаваў рэкордныя пастаўкі зброі Украіне пасля заўтрашняй заявы Трампа7

Сенатар Грэм анансаваў рэкордныя пастаўкі зброі Украіне пасля заўтрашняй заявы Трампа

Усе навіны →
Усе навіны

У Беларусі восем немаўлят да года наведваюць дзіцячы сад1

Як глабальная змена клімату адаб’ецца на Беларусі? Не зусім так, як мы ўяўляем12

Мінчанка расказала, дзе пазнаёміцца з перспектыўнымі хлопцамі ў сталіцы14

Ціханоўскі насмажыў катлет на фестывалі «Тутака»45

Наколькі дакладна можна прадказаць надвор'е на месяц? І чаму дагэтуль не папярэджваюць пра тарнада за дзень?5

З'явіцца новая дзяржава — Новая Каледонія3

Заробак 73 рублі? На заводзе патлумачылі, адкуль у іх такія вакансіі

Француз пераехаў з Ніцы ў Мінск і адкрыў пякарню12

У Мінску купілі дом за 3 мільёны даляраў. Ён у тым раёне, дзе жыве Эйсмант1

больш чытаных навін
больш лайканых навін

Сенатар Грэм анансаваў рэкордныя пастаўкі зброі Украіне пасля заўтрашняй заявы Трампа7

Сенатар Грэм анансаваў рэкордныя пастаўкі зброі Украіне пасля заўтрашняй заявы Трампа

Галоўнае
Усе навіны →

Заўвага:

 

 

 

 

Закрыць Паведаміць