Kust. Fotarepartaž Andreja Lankieviča

U vioscy Stašany, što na Pinščynie, učora spraŭlali ŭnikalnuju staražytniuju tradycyju «Vadžeńnie kusta». Kust — staradaŭniaje, jašče dachryścijanskaje śviata, źviazanaje z ušanavańniem rodu i prodkaŭ. Hety abrad zachavaŭsia na hłuchim Paleśsi, i bolš nidzie.

Kust, «vodýty Kústa», «chodýty u Kústa» — archaičny abchodny abrad, raspaŭsiudžany na Pinskim Paleśsi. Śviatkujecca na pieršy ci druhi dzień Siomuchi (Trojcy).

Pavialičyć

«U Pinskim paviecie na druhi dzień Trojcy źbirajucca dziaŭčaty z usioj vioski, vybirajuć samuju pryhožuju i maładuju sa svajoj kampanii i nadziavajuć na jaje ŭbrańnie, splecienaje z maładych biarozavych i klanovych halinak ź liściem. Prybranaja takim čynam atrymlivaje nazvu «kust». Dziaŭčaty stanoviacca parami pa ŭzroście: starejšyja iduć upieradzie, paśla — małodšyja, a narešcie — dzieci, i ŭ takim paradku, z «kustom» upieradzie iduć na panski dvor ci da znajomych. Śviata heta vyklučna dziavockaje — redka prymajuć u im udzieł zamužnija žančyny ci maładzicy. U takim razie jany zajmajuć miesca ŭ pieršym radzie za «kustom». Mužčyny ž zusim nie biaruć udziełu…»

Vilenskij viestnik, 1866, №214 (pierakład z rus. A. Hurskaha)

Pavialičyć

I voś hetaje «babskaje vojska» chadziła pa dvarach i śpiavała haspadaram pieśni, abaviazkova prosiačy ŭ ich nadaryć «kust»: «Vyneś Kustu choč po zołotomu», «Da prosymo pana choč na čerevyky» i inš:

Pavialičyć

«Vyjdzi, vyjdzi, słaŭny pan, z pakoju

I viali, dzie kustu staci pad višańkaju.

Viačeraci daci — piražki ŭ maśle,

A kala kusta ŭsie dzievački krasny,

Uchvacili kusta z samaha klonu,

Vykiń, pani, choć pa załatomu.

Uchvacili kustaz samaha bezu,

Vykiń, pani, kustu choć na adziežu.

Paśla kožnaha dvuchradkoŭja vielmi časta ŭśled dadajecca prypieŭ:

Dzie kusta vadzili,

Tam pšaničańka radziła»

Hrodn. hubiern. viedomosti, 1894, №47 pier. z rus. Hurskaha (na žal, paleskaja havorka tut była adaptavanaja)

Pavialičyć

Haspadary vynosili «kustu» hrošy ci toje-sioje z charčoŭ. A ŭviečary ŭ karčmie ci ŭ niečaj chacie ładziłasia zastolle z tancami, dzie ŭsio sabranaje padčas vadžeńnia kusta viaskovaj moładździu paśpiachova «likvidavałasia» ;) Na viečarynie śpiavalisia taksama liryčnyja pieśni roznaj stupieni trahičnaści.

Pavialičyć

Usio heta dazvoliła niekatorym daśledčykam zrabić peŭnyja vysnovy ab semantycy abradu:

«Miascovy charaktar nasiŭ abrad «kusta», viadomy na Pinščynie i častkova ŭ inšych rajonach Zachodniaha Paleśsia, jaki adbyvaŭsia na Siomuchu. Mieŭ jon ahrarnaje i siamiejna-luboŭnaje pryznačeńnie… Pieśni nasili vieličalna-abradavy charaktar i byli zaklikany tradycyjaj, zaklučanymi ŭ ich słovami spryjać uradžaju, chutkamu i pamysnamu vychadu zamuž dačok haspadara (haspadyni), jakim adrasavalisia «kustavyja» pieśni».

BNT: Ziemlarobčy kalandar, Mn., 2003, s. 58 — A. S. Lis

Pavialičyć

Nibyta ŭsio jasna: sabralisia dzieŭki, upryhožylisia majem, paśpiavali pra šlub, kachańnie i pryrodnuju płodnaść. Adnak etnolah Volha Šáraja(darečy, rodam ź Pinščyny) davodzić inšaje. Jana śćviardžaje, što abrad hety niepasredna źviazany z ušanavańniem prodkaŭ na trajeckija Dziady (jak raz napiaredadni «kusta») i ahułam z patryjarchalna-rodavaj supolnaściu:

«Dla nośbitaŭ dadzienaha abradu «Kust» — heta nie raślina. U moŭnaj sistemie aŭtachtonnaha nasielnictva dadzienaha rehijona i ŭ bolš šyrokich miežach Zachodniahia Paleśsia dla abaznačeńnia raśliny naahuł adsutničaje leksiema «kust». Dla kusta ŭ značeńni «raślina» isnuje inšaja leksiema — korč, korčy.

U ŭschodnich słavian akramia «kust» u značeńni «raślina» dadzienaja leksiema vykarystoŭvałasia dla abaznačeńnia sacyjalnych suviaziaŭ, naprykład dla abaznačeńnia hrupy (rodu, siamji i h.d.)

Sapraŭdy, kali ŭjaŭlać «kust», jak šmat adhalinavańniaŭ z adnaho ziernia (korania), dyk takija asacyjacyi niaciažka zrazumieć. Dalej:

Kustu charakterna takaja forma rytualnych pavodzin, jak pasiŭnaść, maŭklivaść. Jak aznačajuć infarmatary, hałoŭny piersanaž «ne spyvav: Kustu nie połoženo spyvaty»… Kust poŭnaściu pakryty ziałnymi halinkami («Kust zakryty, nečoho ne vydno»)… Dla siemantyki abradu charakternym źjaŭlajecca matyŭ «haściavańnia Kusta ŭ baćki»… («Našyj Kust pojide do bateńka u hosty»)… Dadzienyja charakterystyki śviedčać ab prynaležnaści Kusta da śvietu prodkaŭ».

Pavialičyć

Daśledčyca taksama zaciamlaje, što ahrarny matyŭ nie źjaŭlajecca daminujučym u kustavych pieśniach.

«Paśla abchodu dvaroŭ vykonvalisia pieśni-skarhi na dolu, jakija hienietyčna źviazanyja z abchodnymi. Charakternaja ich rysa — jaskravy pakaz indyvidualnaha losu žančyny…»

Pavialičyć

«Funkcyjanalnaja pryroda abradu Kust nie mahičnaja, a relihijna-simvaličnaja. Kust — simvał rodu. Praz vykanańnie abradu ŭ staražytnaści adbyvałasia złučeńnie dźviuch častak rodu — pakaleńniaŭ, jakija žyvuć, i tych, što zžo pamierli (prodkaŭ). Zvarot da prodkaŭ, simvaličnyja dary pavinny byli zabiaśpiečyć uvieś kompleks umoŭ, nieabchodnych dla žyćciadziejnaści rodu».

Biełaruskaja mifałohija, Miensk, 2006 — s. 271–272.

Andrej Lankievič

❏

Vielmi prosim čytačoŭ, jakija čytajuć «NN» tolki ŭ internecie, dasyłać pryvatnyja achviaravańni z raźliku choć by 8000 na miesiac z paznakaj: «za Internet». Biaz hrošaj nia moža być sajtu.

U padziaku kožnamu z achviaradaŭcaŭ my možam prapanavać dostup da pdf-versii hazety na termin ad paŭhodu i bolej (zaležna ad pamieru achviaravańnia). U pdf-archivie znachodziacca numary z 2003 hodu.

U hrafie dla piśmovych paviedamleńniaŭ nieabchodna razborliva paznačyć elektronny adras dla kantaktaŭ.

Z pytańniami źviartajciesia na [email protected].

❏

Na jaki rachunak pieraličać hrošy?

Achviaravańnie možna pieravieści ŭ lubym adździaleńni banku, na luboj pošcie. Uličycie, što pry pierakazvańni hrošaj paštovym pieravodam pošta spahaniaje dadatkova 3 %, a pry pieravodzie hrošaj praź «Biełarusbank» pracentu nie biaruć.

Na bankaŭskaj kvitancyi ŭ hrafie «Vid płaciaža» treba paznačyć: «Za hazetu «Naša Niva».

U hrafie: «Atrymalnik płaciaža» treba pisać: PVUP «Surodzičy», UNP 190 786 828.

U hrafie «Najmienavańnie banku» treba pisać: «MHD AAT «Bielinviestbank», vuł.Kalektarnaja, 11, Minsk, kod 764».

U hrafie «Rachunak atrymalnika» — 3012 206 280 014. Pry pierasyłcy hrošaj pa pošcie toje samaje treba pisać u rubrykach «Kamu» i «Kudy».

Razdrukavać bankaŭskuju kvitancyju (pdf-fajł 38Kb, A4).

❏

Kali chto choča atrymlivać papiarovuju hazetu štotydzień, dasyłajcie adrasy i hrašovyja pierakazy.

Paviedamlać svaje adrasy možna praz telefon, faksam, praz poštu ci elektronnuju poštu.

Telefony: (017) 284-73-29, (029) 260-78-32 (MTS), (029) 618-54-84, e-mail: [email protected], [email protected], paštovy adras: a/s 537, 220050 Miensk.

U blanku bankaŭskaha paviedamleńnia ci paštovaha pierakazu, kali łaska, dakładna i razborliva paznačajcie vaš adras, u tym liku paštovy indeks i kod padjezdu.

Tyja, chto pierakaža 24 000 rubloŭ za raz, zabiaśpiečać vychad hazety na try miesiacy. Chto ž maje mahčymaść pierakazać 48 000 rubloŭ adrazu, zabiaśpiečać publikacyju «NN» adrazu na paŭhodu.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0