Kultura11

Archieałahičny kompleks na Miency abiacajuć zrabić novym brendam Biełarusi

Jašče ŭ 1920-ja źjaviłasia viersija, što mienavita tut znachodziŭsia letapisny Miensk. Kab narešcie paćvierdzić albo abvierhnuć hetaje mierkavańnie, Instytut historyi Nacyjanalnaj akademii navuk ładzić maštabnyja raskopki, piša vydańnie «Kultura i mastactva».

Pačać daśledavańnie kompleksu, kab ustanavić jaho historyka-kulturnuju rolu ŭ ICH—CHI stahodździach i značeńnie ŭ minuŭščynie krainy, daručyŭ premjer-ministr Raman Hałoŭčanka.

Jon zaznačyŭ, naviedaŭšy pomnik u vieraśni 2022-ha: raźvićciu abjekta ŭ vioscy Haradzišča nieabchodna nadać dynamiku i na asnovie navukovych rekamiendacyj skłaści kancepcyju kompleksnaha raźvićcia. Miarkujecca, što miaścina pieratvorycca ŭ muziej pad adkrytym niebam, placoŭku dla imprez i navukovych forumaŭ — i stanie novym brendam Biełarusi. 

«Znachodki ŭ Mižreččy»

U archieałahičnym kompleksie na Miency palavy siezon pačaŭsia ŭ krasaviku instrumientalnymi daśledavańniami, paźniej startavali paŭnavartasnyja raskopki. Z taho času vyjaŭlena kala 300 indyvidualnych znachodak i zvyš 5 tys. adzinak masavaha kieramičnaha materyjału. Unikalnyja artefakty zaraz možna ŭbačyć na vystavie «Padarožža ŭ minułaje…» ŭ Minskaj haradskoj ratušy. Archieołahi tym časam praciahvajuć pošuki. 

— My zrabili šeść raskopaŭ. I kali vyvučać materyjalnuju kulturu, to jana nie sielskaja, a haradskaja. Jana źviazanaja z ramiastvom, — raskazvaje kiraŭnik raskopak, zahadčyk adździeła Instytuta historyi NAN Andrej Vajciachovič. — Za vałami my adšukali reštki juvielirnaj majsterni, jakaja funkcyjanavała ŭ CHI — pačatku CHII stahodździa. Vielmi šmat handlovych płombaŭ roznych staražytnaruskich kniastvaŭ. Znojdzieny hirki, maniety, arabskija pacierki. Taksama jość śviedčańni taho, što tut raźvivałasia kastareznaje i kavalskaje ramiastvo. A sielskahaspadarčaha invientaru vielmi mała. 

Što da značnaści pasialeńnia, Andrej Vajciachovič śćviardžaje: jano było sapraŭdy bujnym. Ahulnaja płošča pasadaŭ składała 30 hiektaraŭ. Heta dazvalaje kazać, što ŭ Ch — pieršaj pałovie CHI stahodździa pasielišča było adnym z samych vialikich. Jano pačało farmiravacca jak centr słavianskaha raśsialeńnia. Plamiony z poŭdnia i paŭdniovaha ŭschodu pryjšli ŭ viarchoŭi Pcičy na ŭradlivuju ziamlu, kudy paźniej chłynuła chvala novych ludziej. 

Pakazalny i toj fakt, što ŭ archieałahičnym kompleksie adšukali ŭžo niekalki frahmientaŭ posudu z rodavym znakam kniazia Iziasłava. Letašniaja znachodka stała pieršaj na terytoryi Biełarusi z asabistaj pamietaj słavutaj asoby. Na dumku kiraŭnika raskopak, artefakty mohuć śviedčyć, što ŭ hetym miescy albo pravioŭ peŭny čas sam Iziasłaŭ, albo prysutničali jaho pradstaŭniki, jakija mieli prava karystacca znakam. 

«Acanić uzrost»

Jak miarkujecca, na miažy I i II tysiačahodździaŭ našaj ery byli nasypany vały, i pasielišča na Miency atrymała status paŭnacennaha horada. Kab dakładna ŭstanavić, kali stvorany ŭmacavańni, archieołahi raskopvajuć hetyja vializnyja nasypy. U vyniku admysłoŭcy pavinny vyjści da samaha padnožža. Tam zachavalisia asnovy vałoŭ — dubovyja kleci. Ich vyjaviŭ u 1983 hodzie słynny navukoŭca Hieorhij Štychaŭ. Sučasnyja daśledčyki majuć zadaču raskryć draŭlanyja elemienty, uziać śpiły i pravieści dendrachranałahičny analiz. Raniej takija dakładnyja mietady ŭ hetym miescy nie prymianialisia. 

Udzielniki raskopak rydloŭkami zdymajuć płasty ziamli i tačkami vyvoziać hrunt. Inšyja rabotniki ŭručnuju praviarajuć, ci jość u im artefakty, adkładvajuć znachodki ŭ admysłovyja skryni. Frahmienty kieramiki paźniej dbajna pramyvajuć. Pieryjadyčna nasypy abśledujuć ź mietałašukalnikam. A časam rydloŭki davodzicca pakidać dy bracca za šufliki i pendźli. 

«Dapamoha ad moładzi»

Razam z supracoŭnikami Instytuta historyi NAN Biełarusi ŭ raskopkach udzielničajuć vałanciory i studenty Biełaruskaha dziaržaŭnaha ŭniviersiteta, Biełaruskaha dziaržaŭnaha ŭniviersiteta kultury i mastactvaŭ, vyšejšych navučalnych ustanoŭ Bresta, Viciebska, Homiela, Hrodna, Mahilova, Połacka. Heta kaštoŭnaja mahčymaść dla maładych ludziej atrymać navyki, adkryć dla siabie novaje miesca na karcie Biełarusi i zrabić uniosak u los važnaha pomnika. 

— Heta vielmi paznavalna. I ja ŭpeŭniena, što ŭsim našym chłopcam i dziaŭčatam padabajecca, asabliva kali atrymlivajecca niešta znajści, — dzielicca ŭražańniami kamandzir studatrada Biełaruskaha dziaržaŭnaha ekanamičnaha ŭniviersiteta Nastaśsia Chudzik. — Niadaŭna trapilisia reštki vazy, i my ŭsie razam sprabavali sabrać elemienty, jak mazaiku. Radavalisia, kali adšukali nož. A pacierki CHI stahodździa byli, napeŭna, samaj zachaplalnaj znachodkaj. Jak nam patłumačyli, ich časta prapuskajuć i vykidajuć. Tamu nam pašancavała. Cikava, jak vyhladała ŭpryhažeńnie całkam, chto jaho nasiŭ i chto ŭvohule žyŭ na hetym miescy. 

Choć admysłoŭcy ŭžo atrymali niamała artefaktaŭ, što dapaŭniajuć staronki našaj historyi, ciapierašnija archieałahičnyja raboty — heta tolki pačatak. Navukoŭcaŭ čakaje kałasalnaja prastora dla pošukaŭ. Sioleta raskopki praciahnucca da chaładoŭ.

Kamientary1

  • Andruś
    04.09.2023
    Niekalki hadoŭ na navukovym dasłdavańni haradziča nastojvaŭ žurnalist, aktyvist i zasnavalnik likvidavanych uładami kursaŭ Mova Nanova Hleb Łabadzienka, jaki stvaryŭ pobač z haradziščam muziej "Stary Miensk". Jon zrabiŭ šmat dla zachavańnia pomnika. I hety kamień sa słušnaj nazvaj stalicy Biełarusi - jahonaja sprava. Jamu dapamahali navukoŭcy-archieołahi prosta z ułasnaj inicyjatyvy. I ŭ materyjale pra jaho ni słova. Dobra, toj dziaržaŭnaj "Kultury i mastactvu" ŭzhadvać Łabadzienku nie dazvalaje ideałohija. A ŭ Našaj Nivie chiba nie čuli pra toje, što tam stolki hadoŭ rabiŭ i damahaŭsia Hleb? Hałoŭčanku vy ŭzhadali... 
    Treba ž nie tolki pierakazvać "hosaŭ" (z čaho ŭžo lubiać parahatać roznyja tam "ślivy"), ale i dadavać niejkuju svaju dadanuju vartaść.  

Ciapier čytajuć

«Napisali, jak ja chaču viarnucca ŭ śviatuju Rasiju». Prapahanda pierakruciła žart biełaruski i prydumała fejk pra zahnivajučuju Amieryku1

«Napisali, jak ja chaču viarnucca ŭ śviatuju Rasiju». Prapahanda pierakruciła žart biełaruski i prydumała fejk pra zahnivajučuju Amieryku

Usie naviny →
Usie naviny

Łukašenka prakamientavaŭ źbićcio sabaki ŭ Hrodnie i raskazaŭ pra svajo trapiatkoje staŭleńnie da žyvioł10

Drony USU ŭdaryli pa dvuch rasijskich abjektach VPK

Uładalnica biełaruskaha brendu žanočaha adzieńnia Moshe ździviłasia šalonym cenam kankurentaŭ11

Izrail nanosić novy ŭdar pa Iranie3

«Prapanavaŭ hrošy». Biełaruska raspaviała, jak KDB sprabavaŭ jaje vierbavać1

Iranskija rakiety zabili 5 čałaviek u Izraili, bolš za 80 paranienyja. Celi byli vypadkovyja2

«U naš čas u Chrysta była b žoŭtaja birka». Były palitviazień Alaksandr Tarasienka raspavioŭ pra svoj dośvied za kratami2

«Uratavali zatory». Studentka spaźniłasia na fatalny rejs Air India usiaho na 10 chvilin, i jaje nie puścili na bort3

Ajatała Chamieniei: Izrail adkaža za hetyja ataki3

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

«Napisali, jak ja chaču viarnucca ŭ śviatuju Rasiju». Prapahanda pierakruciła žart biełaruski i prydumała fejk pra zahnivajučuju Amieryku1

«Napisali, jak ja chaču viarnucca ŭ śviatuju Rasiju». Prapahanda pierakruciła žart biełaruski i prydumała fejk pra zahnivajučuju Amieryku

Hałoŭnaje
Usie naviny →

Zaŭvaha:

 

 

 

 

Zakryć Paviedamić