Maskva stymuluje biełaruskaje načalstva da hulniaŭ ź Jeŭropaj
Maskva praciahvaje miakka (a moža, i nie zusim miakka) padciskvać biełaruskaje kiraŭnictva pierad novym hodam. Takaja, kali adkinuć intehracyjnuju frazieałohiju, sutnaść śviežych zajaŭ rasijskaha pasła Alaksandra Surykava. Piša Alaksandr Kłaskoŭski.
Maskva praciahvaje miakka (a moža, i nie zusim miakka) padciskvać biełaruskaje kiraŭnictva pierad novym hodam. Takaja, kali adkinuć intehracyjnuju frazieałohiju, sutnaść śviežych zajaŭ rasijskaha pasła Alaksandra Surykava. Ekśpierty miarkujuć, što hety presinh mižvoli padšturchoŭvaje Minsk da pradaŭžeńnia hulniaŭ ź Jeŭropaj.
Surykaŭ na pres‑kanfierencyi 23 śniežnia ŭ biełaruskaj stalicy padchapiŭ estafietu ŭ vice‑premjera svajoj krainy Ihara Siečyna. Toj dniami abdaŭ tutejšych čynoŭnikaŭ chałodnym dušam. Faktyčna dezavujavaŭ ich mažornyja raparty paśla ciažkich pieramoŭ u Kramli 10 śniežnia. U traktoŭcy biełaruskaha boku ŭsio vyhladała cip‑top: maŭlaŭ, pastaŭki paraŭnalna tannych enierhanośbitaŭ na 2010 hod — ličycie, vyrašanaja reč. Siečyn, hety surovy «kramloŭski naftavik», abmalavaŭ pierśpiektyvy ŭ značna bolej žorstkich tanach.
Karaciej, haz padaražeje, a z naftaj i zusim zavał: z kožnaha barela, što daduć nam zvyš 5‑6 miljonaŭ ton dla ŭnutranaha spažyvańnia, buduć łupić poŭnuju taksu.
Biełaruś ža raźličvaje atrymać 21,5 miljona ton. Raniej prodaž u Jeŭropu salarki dy inšych naftapraduktaŭ, vypracavanych z atrymanaj pa braterskich cenach syraviny, davaŭ dobry navar. Ale zaraz, vidać, hetaj schiemie hamon.
Pasoł Surykaŭ paćvierdziŭ: zvyš limitu dla ŭnutranaha spažyvańnia «čornaje zołata» budzie iści nam «pa biržavych cenach». Heta jon taki eŭfiemizm prapanavaŭ, kab nie pałochać vyrazam «stopracentnaja pošlina». A voś kali biez eŭfiemizmaŭ, to heta adzin čort. Kaput tutejšamu «naftavamu afšoru», užo i tak padtočanamu.
Nakont hazu, jak vynikaje sa słoŭ pasła, taksama paturańniaŭ čakać ciažka: jość daŭno prapisanaja ŭ damovie formuła, pavodle jakoj u 2010‑m treba vychodzić na 90% ad jeŭrapiejskaj cany. Taksama nie padarunak.
Urešcie, mahčymy varyjanty. Šmat zaležyć ad zhavorlivaści Minska. Naprykład, u płanie prodažu na miakkich dla rasijcaŭ umovach kompleksu «Naftan‑Palimir».
Surykaŭ, praŭda, suviaź pamiž hetymi pytańniami admaŭlaŭ. Adnak pry hetym, mabyć, ledźvie strymlivaŭ notku razdražnieńnia: «Z kanca 90‑ch hadoŭ užo jazyk namulany — usie havorać pra «Naftan». Ale ruchu pa‑raniejšamu niama. Čakajem prapanoŭ ad biełaruskaha boku».
U intehracyjnuju rytoryku dypłamat taksama, miž inšym, unios novy strumień. Maŭlaŭ, nie treba nastupać na hrabli, jak Jeŭraźviaz, što namučyŭsia sa svajoj kanstytucyjaj. «My paŭtarajem tyja ž pamyłki, što i JEZ, ale JEZ usio ž pryjšoŭ da lisabonskich pahadnieńniaŭ, — skazaŭ Surykaŭ. — A Rasija i Biełaruś sprabujuć farmavać kanstytucyjny akt: adna kraina — adzin hołas. Krainy, roznyja pa nasielnictvie, pa hieahrafii, pa abjomie terytoryi, treba šukać vyjście. Jakija pytańni pavinny vyrašacca kansiensusam, a ŭ jakich pytańniach pavinny prymacca rašeńni, uličvajučy intaresy bolšaści nasielnictva».
Heta jon daremna tak skazaŭ. Ciapier kanstytucyjnamu aktu sto pudoŭ ničoha nie śviecić.
Usie hetyja hady Łukašenka ratavaŭsia mienavita pryncypam tatalnaha raŭnapraŭja bakoŭ, jaki dazvoliŭ zakłaści ŭ sajuzny dahavor 1999 hoda dobry Jelcyn. Inačaj by daŭno Rasija zadušyła masaj, rubiel z dvuchhałovym arłom zadzioŭb by zajčyka i h.d. Paraŭnańnie ž ź Lisabonskaj damovaj zusim nie kocić.
«I ciapier, paśla reformy, samyja važnyja rašeńni ŭ JEZ — źviazanyja z zamiežnaj, unutranaj, padatkovaj i sacyjalnaj palitykaj — pa‑raniejšamu pavinny prymacca kansiensusam, — nahadvaje minski analityk Andrej Fiodaraŭ. — U inšych vypadkach budzie dziejničać pryncyp «padvojnaj bolšaści». Heta značyć rašeńnie ličycca pryniatym, kali za jaho prahałasujuć jak minimum 55% krain‑udzielnic, u jakich žyvie nie mienš čym 65% nasielnictva Jeŭraźviazu. Jak bačym, navat u takich vypadkach treba, kab pryjšli da zhody nie mienš čym paŭtara dziesiatka krain. A heta — hnutkaść, kampramisy».
Tam — 27 krain. Kali ž u miežach «dvojki» vielizarnaja Rasija i maleńkaja Biełaruś buduć hałasavać, «uličvajučy intaresy bolšaści nasielnictva», ci treba tłumačyć, što atrymajecca hulnia ŭ adny varoty?
Zrešty, Andrej Fiodaraŭ dapuskaje, što pasoł Surykaŭ zusim nie vypadkova zamachnuŭsia na pryncyp «adna kraina — adzin hołas»: «Mnie zdajecca, heta zroblena naŭmysna. I heta taksama cisk na Minsk — palityčny ŭ dadatak da ekanamičnaha».
Ekśpiert praktyčna nie dapuskaje dumki, što biełaruskaje kiraŭnictva pahodzicca padpisać kanstytucyjny akt na ŭmovach Kramla.
«Chiba što ŭ zusim biazvychadnym stanoviščy. Ale pakul jano takim nie źjaŭlajecca.
I cisk Rasii moža jakraz taki padšturchnuć da raźvićcia adnosinaŭ ź Jeŭropaj», — kaža Fiodaraŭ.
Tut treba nahadać: niekatoryja niezaležnyja ekśpierty sprahnazavali, što padrychtoŭka da prezidenckich vybaraŭ pakładzie kaniec navat kvołaj, pakaznoj libieralizacyi ŭ Biełarusi. I, adpaviedna, stanie žorstkim vyprabavańniem dla dyjałohu aficyjnaha Minska ź JEZ.
Ale, zdajecca, Maskva sama ŭmacoŭvaje biełaruskaje načalstva ŭ vysnovie, što składvać jajki ŭ adzin uschodni košyk było b nieabdumana.
«Ułady praciahnuć hulniu na jeŭrapiejskim poli, — prahnazuje palitołah Aleś Łahviniec. — Kaniečnie, heta buduć drobnyja kroki, sastupki, jakija nie pahražajuć sistemie».
U liku imaviernych padarunkaŭ Jeŭropie ŭ novym hodzie surazmoŭca nazyvaje skasavańnie artykuła 193‑1 KK (turma za dziejnaść ad imia niezarehistravanaj arhanizacyi), propusk pary dziesiatkaŭ apazicyjanieraŭ u sielskija dy miestačkovyja saviety, adnaŭleńnie pasiadžeńniaŭ Hramadska‑kansultatyŭnaj rady pry Administracyi prezidenta — hetaj stvoranaj napakaz Jeŭropie struktury z ukrapinami pamiarkoŭnych apazicyjanieraŭ.
Ekśpiert źviartaje ŭvahu i na prahmatyčny intares Minska: jość šansy, što ŭ novym hodzie iniertnaja mašyna Jeŭrakamisii narešcie raskrucić šerah prajektaŭ, naprykład enierhietyčnych, u miežach «Uschodniaha partniorstva».
«Kaniečnie, u adnosinach ź Jeŭraźviazam ułady chodziać pa lazie brytvy i mohuć narvacca na žorstkuju reakcyju, — havoryć Aleś Łahviniec. — Ale rezkich ruchaŭ jany pastarajucca nie rabić».
Badaj što, sapraŭdy, tutejšaje načalstva ciamić: z amorfnym Jeŭraźviazam u hod Tyhra niejak bolš biaśpiečna mieć spravu, čym z hatovaj da tyhrynaha skačka ŭschodniaj susiedkaj.
Kamientary