Kuchnia niadrennaja, vino na zdaroŭje, ale ŭ čym hałoŭnaje pytańnie budučaha kankłava?

Pačynajučy z 1276 hoda, kali pap pačali vybirać na kankłavie, dzie kardynały znachodzilisia ŭ strohaj izalacyi, hety sakretny praces staŭ krynicaj šyrokaj cikavaści i zachapleńnia z boku hramadstva. Apošni čas žurnalisty, što šukajuć materyjał, ramanisty ŭ pahoni za siensacyjami i kiniematahrafisty, jakija zmahajucca za ŭvahu hledačoŭ, časta honiacca za siensacyjami ŭ apisańni kankłavaŭ.

Kankłaŭ dla abrańnia pierajemnika Papy Franciška jak duchoŭnaha kiraŭnika dla 1,4 miljarda katalikoŭ budzie ŭnikalnym pavodle svajho składu i dynamiki. Kab zrazumieć, jak heta pracuje, treba razabracca z asnovami, raźviejać peŭnyja mify i ŭvažliva pryhledziecca da elektaratu, jaki źbiarecca ŭ Sikścinskaj kapele. Nivodzin inšy schod nie moža paraŭnacca z takim spałučeńniem tradycyj, cyrymanijału i intryhi.

Ale dramatyzm hałasavańnia — nie hałoŭnaje. Na kanu — fundamientalnyja pytańni, źviazanyja z vybaram novaha Biskupa Ryma. Z časoŭ Druhoha Vatykanskaha Saboru na pačatku 1960-ch hadoŭ linija padziełu ŭ katalictvie vyznačajecca dźviuma kankurujučymi interpretacyjami padychodu Carkvy da sučasnaha śvietu, asabliva ŭ pytańniach relihijnaj ułady, čałaviečaj hodnaści i miesca seksualnaści ŭ našym žyćci. Sapraŭdnaje pytańnie — heta ŭ čym zaklučajecca misija Katalickaj Carkvy ŭ sučasnym śviecie, piša ŭ The Wall Street Journal Džordž Viejhiel, aŭtar knihi Witness to Hope: The Biography of John Paul II.

Pavodle adnoj interpretacyi, Sabor abnaviŭ Carkvu, i kali heta aznačaje nieabchodnaść adkinuć abo źmianić iściny, što trymalisia amal dva tysiačahodździ, to niachaj tak.

Inšaja interpretacyja śćviardžaje, što Druhi Vatykanski Sabor refarmavaŭ Carkvu ŭ dynamičnaj pierajemnaści ź jaje ŭstalavanaj tradycyjaj, pakolki Carkva znachodzić novyja šlachi adlustravańnia staražytnych, tryvałych iścin.

Jak «katalicyzm novaha typu», tak i «dynamičny tradycyjanalizm» — jak my možam ich nazvać — imknucca zrabić Carkvu pryvabnaj dla chryścijan i tych, chto šukaje duchoŭnaha razumieńnia i kiraŭnictva va ŭmovach sučasnaha kulturnaha razładu.

Tolki što dynamičny tradycyjanalizm akazaŭsia bolš paśpiachovym u pryciahnieńni ŭsio bolšaj kolkaści ludziej da Carkvy, asabliva za miežami rehijonaŭ, dzie viera ŭźnikła. Jaki z hetych pohladaŭ pieramoža?

Što adbyvajecca padčas kankłava

Kankłaŭ pačynajecca nie raniej čym na 15-y i nie paźniej čym na 20-y dzień z momantu śmierci Papy. Padrabiaźniej pra toje, jak jon źbirajecca i prachodzić, čytajcie ŭ našym artykule nižej.

Jak vybirajuć Papu Rymskaha: sakrety kankłava i staražytnaj sistemy hałasavańnia

Pavialičyć

Praces hałasavańnia i padliku doŭhi i, jak praviła, stamlalny, bo prystaryja kardynały prachodziać praz składanuju praceduru padačy biuleteniaŭ i ich paćvierdžańnia

U 1978 hodzie kardynał Karal Vajtyła — budučy Jan Pavieł II — prynios u Sikścinskuju kapełu marksiscki fiłasofski časopis, kab zabivać čas padčas čakańnia.

Padčas kankłava kardynały-vybarščyki, pazbaŭlenyja mabilnych telefonaŭ, kampjutaraŭ i adrezanyja ad źniešniaha śvietu, izalujucca ŭ Domie Śviatoj Marty — rezidencyi Vatykana, pabudavanaj u 1996 hodzie. Jaje davoli ścipłyja ŭmovy mała padobnyja da apisanych u filmie «Kankłaŭ» adštukavanych marmuram apartamientaŭ, chacia stałovaja krychu lepšaja, čym pakazana ŭ filmie.

Kuchnia niadrennaja, vino na zdaroŭje, ale bara niama, tamu razumnyja kardynały, što žadajuć padtrymlivać siły najlepšymi praduktami z Kientuki ci šatłandskich Vysokahorjaŭ, prynosiać žłuktu z saboju.

Kardynałaŭ kožny dzień dastaŭlajuć aŭtobusami ŭ Sikścinskuju kapełu dla hałasavańnia, ale niekatoryja addajuć pieravahu piešaj prahułcy, što daje mahčymaść dla bolš pryvatnych razmoŭ, čym padčas sumiesnych pryjomaŭ ježy.

Mifałohija kankłava

Siarod mifaŭ pra kankłav, mabyć, najbolš raspaŭsiudžany ŭ apošnija miesiacy — heta toj, što, stvarajučy vysoki pracent vybarščykaŭ, papa, jak, naprykład, Francišak (jaki pryznačyŭ bolš jak dźvie traciny kardynałaŭ-vybarščykaŭ hetaha kankłava), moža vyznačyć svajho pierajemnika. Adnak historyja śviedčyć pra advarotnaje.

U 1878 hodzie ŭsie kardynały-vybarščyki byli pryznačanyja albo Ryhoram XVI, adkrytym reakcyjanieram, albo Pijem IX, zaciatym krytykam madernaści. I ŭsio ž jany abrała papam Lava XIII, jaki na praciahu 23 hadoŭ vioŭ katalicyzm u inšym kirunku, imknučysia da dyjałohu z kulturnaj, sacyjalnaj i palityčnaj madernaściu zamiest prostaha jaje asudžeńnia. Leŭ pryznačyŭ 61 z 62 vybarščykaŭ, što abrali jaho pierajemnika ŭ 1903 hodzie; jany vybrali Pija X, jaki rašuča zatarmaziŭ refarmatarskija inicyjatyvy svajho papiarednika.

I krychu bolš za dziesiać hadoŭ tamu kardynały, pryznačanyja Janam Paŭłam II i Bieniedyktam XVI, abrali papu Franciška, pry jakim u kiraŭnictvie Carkvy źjavilisia dziejačy, nastrojenyja demantavać ich spadčynu.

Isnuje taksama mif pra toje, što kankłavy padobnyja da prasiaknutych dymam pakojaŭ ź lehiend pra amierykanskija palityčnyja kanviencyi. Ale

nasamreč kožny kankłaŭ — heta ŭnikalnaje mikraasiarodździe, jak u psichałahičnym, tak i ŭ duchoŭnym płanie. Tamu čałaviečaja i vybarčaja dynamika varjirujecca, časam kardynalna.

U červieni 1963 hoda šyroka ličyłasia, što niadaŭna pamierły Jan XXIII žadaŭ, kab kardynał Džavani Batysta Mancini staŭ jaho pierajemnikam i praciahnuŭ pracu Druhoha Vatykanskaha Saboru, jaki Papa Jan adkryŭ u papiarednim kastryčniku. Na rańnich etapach hałasavańnia prasoŭvańnie favaryta Mancini išło pavolniej, čym čakałasia. Tady, parušyŭšy maŭklivyja kankłavnyja pratakoły, kardynał Hustava Testa vybuchnuŭ hnievam pamiž turami hałasavańnia i zapatrabavaŭ, kab ultrakansiervatyŭnyja, antysabornyja kardynały pierastali pieraškadžać Mancini. Heta paŭździejničała, i Mancini staŭ zakonna abranym Paŭłam VI.

Šokavyja padziei taksama mohuć adyhrać svaju rolu. U kastryčniku 1978 hoda kardynały-vybarščyki byli ahałomšanyja tym, što znoŭ apynulisia ŭ Rymie paśla śmierci Jana Paŭła I, jakoha jany tolki što družna vybrali na chutkim kankłavie i čyj pantyfikat doŭžyŭsia ŭsiaho 33 dni. Hety šok stvaryŭ psichałahičnyja ŭmovy dla taho, kab zrabić toje, što dahetul zdavałasia niemahčymym: jany vybrali pieršaha nieitaljanca za 455 hadoŭ — palaka Vajtyłu, jaki staŭ Janam Paŭłam II.

U 2013 hodzie kardynały byli ašałomlenyja adračeńniem Bieniedykta XVI — pieršaha papy, jaki syšoŭ z pasady z 1415 hoda. Skłałasia zhoda, što kankłaŭ pavinien zaviaršycca chutka, kab prademanstravać adzinstva Carkvy. Dva kandydaty padzialili kaalicyju, što abrała Bieniedykta ŭ 2005 hodzie, i kardynał Chorchie Marya Bierholja z Arhienciny, jaki vystupiŭ z kranalnym razvažańniem pra asobu Chrysta padčas Hienieralnych kanhrehacyj pierad kankłavam, byŭ chutka abrany i staŭ papam Franciškam.

Vybarščyki z usich kutkoŭ śvietu

Elektarat hetaha kankłava budzie najbujniejšym i najbolš raznastajnym u historyi. Kali ŭ 1939 hodzie byŭ abrany Pij XII, u kankłavie ŭdzielničała tolki 62 kardynały-vybarščyki, ź jakich 37, abo 60%, byli italjancami. Ciapier elektaraŭ 135, i tolki 28, abo 21%, ź ich buduć italjancami. I niama padstaŭ čakać, što italjancy vystupiać adzinym błokam.

Siońnia 13% kardynałaŭ-vybarščykaŭ pachodziać z krain na poŭdzień ad Sachary ŭ Afrycy — rehijona, dzie Carkva raście najbolš imkliva. 17% pachodziać z Azii. Łacinskaja Amieryka i Karybski rehijon składajuć 17% elektaratu, Paŭnočnaja Amieryka — 10%, Akijanija — 2%, a Jeŭropa — 39%, niahledziačy na toje, što ŭ mnohich jeŭrapiejskich krainach Carkva znachodzicca na miažy vyžyvańnia.

Upieršyniu siarod kardynałaŭ-vybarščykaŭ buduć pradstaŭleny Sinhapur, Uschodni Tymor, Papua — Novaja Hvinieja, Małajzija, Mjanma, Paŭdniovy Sudan, Manholija, Šviecyja, Sierbija, Ruanda, Burkina-Faso, Parahvaj, Łaos, Maroka, Kaba-Vierde i Haici. Ale siarod vybarščykaŭ nie budzie pradstaŭnikoŭ takich tradycyjnych katalickich centraŭ, jak Dublin, Paryž, Miłan, Vieniecyja i Łos-Andželes. U kankłavie taksama nie budzie ŭdzielničać kiraŭnik najbujniejšaj Uschodniaj katalickaj Carkvy — Ukrainskaj Hreka-Katalickaj Carkvy.

Dadatkovaj składanaściu dla dynamiki kankłava źjaŭlajecca toje, što kardynały-vybarščyki, jak mnohija adkryta pryznajuć, nasamreč nie viedajuć adzin adnaho. Jan Pavieł II šeść razoŭ źbiraŭ Kalehiju kardynałaŭ dla abmierkavańnia surjoznych pytańniaŭ. Francišak nie praciahvaŭ hetaj praktyki z času svajho abrańnia ŭ 2013 hodzie.

Jon źbiraŭ Kalehiju ŭsiaho try razy, apošni ź jakich adbyŭsia ŭ žniŭni 2022 hoda — heta była stroha rehłamientavanaja dvuchdzionnaja sustreča, pryśviečanaja tłumačeńniu źmienaŭ u arhanizacyi Rymskaj kuryi. Heta była nie taja tema, pry jakoj kardynały mahli b skłaści ŭražańnie pra asobu, zdolnaści ci myśleńnie svaich kaleh.

Pry ŭsim pry tym, što Francišak sprabavaŭ pašyryć udzieł miran u kiraŭnictvie Carkvoj, jon adnačasova staŭ adnym z samych aŭtakratyčnych pantyfikaŭ apošniaha času. I heta paŭpłyvaje na tych, chto budzie prymać klučavoje rašeńnie i adnačasova sprabavać lepš paznać adzin adnaho.

Linija padziełu ŭ Carkvie

Choć Hiermanija budzie mieć tolki troch kardynałaŭ-vybarščykaŭ, pazicyja Niamieckaj Carkvy niepaźbiežna paŭpłyvaje na razvahi kankłava, bo mienavita niamiecki katalicyzm źjaŭlajecca hałoŭnaj łabaratoryjaj Novaha madelnaha katalicyzmu z časoŭ Druhoha Vatykanskaha Saboru.

Siońnia Niamieckaja Carkva nadzvyčaj bahataja, mocna biurakratyzavanaja i sacyjalna prymalnaja dla niamieckich levych kołaŭ, asabliva dziakujučy pazicyjam jaje kiraŭnikoŭ pa pytańniach ŁHBTK+, hiendarnaj ideałohii i transruchu.

Pavialičyć

Ale ŭ relihijnym płanie Niamieckaja Carkva amal niežyvaja. U niekatorych haradach u niadzielu na Imšu chodziać usiaho 2% žycharoŭ. Tym nie mienš, pieravažnaja bolšaść niamieckich biskupaŭ praciahvaje trymacca pazicyi, što ich stratehija novaj madeli — jakuju možna apisać jak «carkva sumnieńniaŭ» abo «katalicyzm łajt» — źjaŭlajecca adzinym mahčymym varyjantam dla katalicyzmu XXI stahodździa.

Hetaje śćvierdžańnie abviarhajecca najbolš žyćciazdolnymi častkami Katalickaj Carkvy ŭ ZŠA, jakija ćviorda stajać na pazicyjach dynamičnaha tradycyjanalizmu. I pierš za ŭsio jano abviarhajecca vybitnym rostam Carkvy ŭ krainach na poŭdzień ad Sachary ŭ Afrycy, dzie dynamičny tradycyjanalizm maje najbolšy pośpiech u pryciahnieńni miljonaŭ mužčyn i žančyn da Chrysta. Da kanca stahodździa Afryka stanie demahrafičnym centram katalicyzmu.

Na mižnarodnych sustrečach biskupaŭ u 2014 i 2015 hadach niamieckija katalickija lidary davoli pahardliva vykazvalisia pra toje, što afrykanskija kiraŭniki Carkvy adstajuć ad prahresiŭnaha kulturnaha kursa ŭ pytańniach, uźniatych seksualnaj revalucyjaj. U apošni čas afrykanskija katalickija lidary rašuča papiaredžvali svaich niamieckich bratoŭ-biskupaŭ, kab tyja nie naviazvali toje, što jany ŭsprymajuć jak dehradacyju Zachadu, ich maładym i dynamičnym supolnaściam.

Takim čynam, pierad hetym kankłavam paŭstaje prablema, jakaja chvaluje Katalickuju Carkvu z kanca XVIII stahodździa: ci pavinien katalicyzm prystasoŭvacca da sučasnaha śvietu, jak heta zrabiŭ libieralny pratestantyzm i jak ciapier sprabuje zrabić niamiecki katalicyzm? Ci, naadvarot, Carkva pavinna imknucca pieraŭtvarać sučasny śviet, nadajučy pamknieńniam madernaści da svabody, roŭnaści i salidarnaści tryvałuju asnovu ŭ iścinach, jakija biblijnaja relihija vykładaje na praciahu tysiačahodździaŭ?

Mienavita heta i jość hałoŭnym pytańniem budučaha kankłava.

• 5
• 0
• 1
• 0
• 0
• 0
• 0
• 1