«Ja naviedaŭ samuju izalavanuju krainu Jeŭropy». Amierykanski błohier raskazaŭ, jak pryjazdžaŭ u Biełaruś u 2020-m i 2024-m
Błohier sa Štataŭ byŭ u Biełarusi dvojčy: pieršy raz — vosieńniu 2020 hoda, kali ŭ krainie adbyvalisia masavyja pratesty, a druhi — u žniŭni 2024-ha. Videa, pryśviečanaje hetym padarožžam, jon vykłaŭ niekalki dzion tamu. Dalej jon rušyŭ u Rasiju — i tam jaho zatrymali.
Amierykancu trapić u Biełaruś niaprosta
«Ja naviedaŭ samuju izalavanuju krainu Jeŭropy. Heta było nialohka» — tak amierykanski błohier Sabbatical (Tomas Džon Bird) nazvaŭ svajo videa pra Biełaruś. Na pieršych siekundach rolika — kadry z voknaŭ apartamientaŭ na praśpiekcie Niezaležnaści, źniatyja padčas pieršaha vizitu ŭ Minsk u vieraśni 2020 hoda. Na im ludzi z nacyjanalnymi ściahami skandujuć «Usie siudy».
Vypusk pra našu krainu błohier pačynaje sa słovaŭ: «Biełaruś — heta kraina, poŭnaja savieckaj architektury i historyi. Kraina z samaj praciahłaj dyktaturaj u Jeŭropie, jakaja padtrymała Rasiju ŭ vajnie suprać Ukrainy».
Błohier tłumačyć, što trapić u Biełaruś było składana: spačatku treba atrymać vizu, dla jakoj nieabchodna paćvierdzić broń hatela. Akramia taho, ź Jeŭropy ŭ Biełaruś nie lotajuć samaloty, tamu jechać treba praz suchaputnuju miažu — Polšču, Litvu abo Łatviju. Vizu amierykancu adkryli terminam na čatyry dni — roŭna na termin jahonaj broni.
Amierykaniec jechaŭ praz Polšču. Polskaja pamiežnica na ruskaj movie spytała ŭ jaho, dzie jahony druhi pašpart — vidać, padumała, što jon maje nie tolki amierykanskaje, ale i, naprykład, biełaruskaje hramadzianstva.
Hutarka z KDB na anhlijskaj
Na biełaruskim baku miažy nie abyšłosia biez vykliku na hutarku: padarožnika na anhlijskaj movie pačali raspytvać śpiecsłužby — ci byŭ jon va Ukrainie, ci maje tam siabroŭ, što dumaje pra «śpiecyjalnuju vajennuju apieracyju». Taksama paprasili pakazać fota na telefonie. Paśla pravierki źmieściva hutarka skončyłasia, i błohier atrymaŭ dazvoł na ŭjezd u Biełaruś.
«Adna dobraja reč u pierasiačeńni miažy z Polščy ŭ Biełaruś — jak tolki ty traplaješ na inšy bok, adrazu apynaješsia ŭ vialikim, pa biełaruskich mierkach, horadzie», — adznačaje amierykaniec pra Brest. Jon ździviŭsia, što ŭ Jeŭropie isnujuć dva harady z takoj nazvaj.
Ekstremalna nizkija ceny
Praź nizkija ceny na žyllo padarožnik vyrašyŭ zanočyć u Breście, choć mieŭ apłačany hatel u Minsku.
«Hatelny numar u Jeŭropie za $30 — ciažka ŭjavić, što heta mahčyma», — kaža jon.
Aproč tannaści, amierykaniec, jak i inšyja zamiežniki, adznačaje nadzvyčajnuju čyściniu:
«Biełaruś i biełarusy słaviacca čyścinioj. Heta častka kultury. Biełaruś, mabyć, samaja čystaja kraina ŭ Jeŭropie».
Biełaruś jon nazyvaje «šeraj zonaj pamiž Zachadam i Rasijaj», dzie ŭsio jašče pracujuć zachodnija brendy i nie ŭviedzienyja žorstkija finansavyja abmiežavańni, jak u Rasii. Tamu jon usio jašče moža karystacca svajoj bankaŭskaj kartkaj.
Paśla naviedvańnia Bresckaj krepaści i nočy ŭ hateli padarožnik nakiravaŭsia ciahnikom u Minsk. Jaho ŭraziła, što kvitok kaštavaŭ usiaho $5, a mini-pončyki i kava ŭ hranionaj šklancy z padšklańnikam — tolki $1,5. Ciahnik jamu padaŭsia vielmi savieckim, a šklanku z padšklańnikam jon nazvaŭ vielmi dziŭnaj, ale prykolnaj kanstrukcyjaj.
Ceny pastajanna ździŭlali amierykanca. Naprykład, za taksi ad vakzała da hatela jon zapłaciŭ mienš za $3. Tamu jon nieadnarazova padkreślivaŭ: Biełaruś — vielmi tannaja kraina.
Minsk błohier nazvaŭ «vielmi savieckim»: «U Rasii ja nie byŭ, ale, pavodle majho razumieńnia, heta litaralna samaje savieckaje miesca, jakoje tolki možna naviedać», — skazaŭ jon.
Jon adznačyŭ, što na vulicach horada vielmi mała ludziej i što ŭ Biełarusi šmat uvahi nadajecca temie Druhoj suśvietnaj vajny:
«Navat u padziemnym handlovym centry jość hieroi Druhoj suśvietnaj vajny. Hierojaŭ u baraćbie z nacystami tut vielmi šanujuć».
U 2020-m uciakaŭ ad milicyi
Špacyrujučy pa praśpiekcie Niezaležnaści, błohier znajšoŭ dom, dzie žyŭ čatyry hady tamu:
«Voś tut ja spyniaŭsia apošni raz, kali byŭ u Biełarusi. Ja tady źniaŭ kvateru praz Airbnb. Heta była vielmi savieckaja kvatera. Z tych voknaŭ uviersie byŭ vydatny vid na ŭvieś praśpiekt».
Heta byŭ 2020 hod — hod pandemii. Amierykancam było zabaroniena jechać u bolšaść krain, ale adkrytymi zastalisia Mieksika, Tanzanija i Biełaruś.
«Tady možna było prosta prylacieć u Minsk i atrymać 30 dzion bieź vizy. Biełaruś chacieła pryciahvać turystaŭ, i možna było zabraniravać žyllo praz Airbnb. Zaraz heta ŭžo niemahčyma».
Błohier pryznajecca, što nie viedaŭ, u jakuju situacyju traplaje:
«Ja pryjechaŭ u Biełaruś u vieraśni 2020-ha, kali ŭžo adbyvalisia masavyja pratesty, ale navat nie zdahadvaŭsia pra heta».
Pa jaho słovach, pajezdka ŭ Minsk była sprobaj schavacca na miesiac ad hłabalnych karancinnych abmiežavańniaŭ: «Ja jašče nie byŭ jutubieram, viedaŭ mała pra Biełaruś, Rasiju i Saviecki Sajuz. Pa-rusku razmaŭlaŭ tolki na samym prostym uzroŭni».
Z akna svajoj kvatery na praśpiekcie Niezaležnaści jon bačyŭ, jak prachodzili maršy, jak źbivali i zatrymlivali ludziej.
Ceły miesiac amierykaniec pravioŭ u Minsku, i naprykancy vieraśnia ledź nie staŭ achviaraj zatrymańnia.
«Heta było adnojčy ŭ kancy vieraśnia, u adzin z vychadnych. Ja ŭžo bačyŭ pratesty, što prachodzili pa hałoŭnym praśpiekcie, ale nie viedaŭ, kudy jany skiroŭvajucca hetym razam. Na toj vulicy było cicha, vielmi cicha. I raptam ja azirnuŭsia i ŭbačyŭ, jak ludzi biahuć u maim napramku — zusim nie dziela sportu, a z čystaj, paničnaj bojazi.
Vidavočna, nabližałasia milicyja. I tady mianie praciała dumka: kali ja zastanusia tut, mnie moža pryjści kaniec.
Chto viedaje, što mahło zdarycca z zamiežnikam, jaki vypadkova trapiŭ u epicentr padziej? I ja taksama pabieh. Ja byŭ u žudasnym strachu. Usio navokał było začyniena. Ja bieh, pakul nie znajšoŭ maleńki restaran, što jašče pracavaŭ. Zabieh tudy, sieŭ za stoł i na svaim pačatkovym uzroŭni ruskaj skazaŭ, što prosta chaču krychu schavacca. Jany mianie zrazumieli.
Ja prasiedzieŭ tam niekalki hadzin, i mnie prosta prynosili napoi — biaspłatna. Nichto ničoha nie patrabavaŭ.
I voś tady ja zrazumieŭ niešta važnaje pra krainy byłoha SSSR: navat kali ty nie zajmaješsia palitykaj, dastatkova apynucca ŭ niapravilnym miescy i ŭ niapravilny čas — i ŭsio moža imhnienna pierajści ŭ niešta značna horšaje», — adznačyŭ jon.
«Hety ŭrok ja, narešcie, zasvoiŭ. Ale ja ŭsio roŭna lublu ludziej Biełarusi i Rasii. Lublu asablivuju atmaśfieru Biełarusi — jana zusim nie padobnaja da astatniaj Jeŭropy. Lublu haścinnaść da čužyncaŭ u abiedźviuch krainach — pra jakuju, darečy, bolšaść inšaziemcaŭ navat nie zdahadvajecca.
Ja ŭžo nie mahu viarnucca, ale spadziajusia: kali-niebudź biełarusy zmohuć žyć u toj krainie, pra jakuju maryli», — takimi słovami błohier zaviaršaŭ svoj apovied pra Biełaruś.
Ź Biełarusi jon płanavaŭ pajechać u Rasiju, ale daviedaŭsia, što zamiežniki ź ES i ZŠA nie mohuć pierasiakać biełaruska-rasijskuju miažu. Daviałosia terminova šukać inšy maršrut i nakiravacca ŭ Litvu, a adtul u Estoniju, kab narešcie trapić u Rasiju.
U Biełarusi ŭsio skončyłasia pazityŭna. Adnak u Rasii amierykanca zatrymali — za toje, što jon znachodziŭsia biez dazvołu ŭ 20-kiłamietrovaj pamiežnaj zonie z Kitajem.
Učora Minsk znoŭ zatapiła. Čamu stalica nie hatovaja da daždžoŭ?4
Kamientary
I hdie žie ta čistota?
Hateļ pryvatny, heta nie ŭ zalik, ci mala jakaja hrazišča ŭ kahosci ŭ chacie, ci škarpetki smiardziučyja, heta ž nia robić horad hraznym...