«Chočacca, kab my žyli nie z nula». Uładalnik siadziby Horvataŭ raskazaŭ pra restaŭracyju, zachavanyja kaštoŭnaści i «Biełuju pani Naroŭli»
Naraŭlanski pałac Horvataŭ prychodziŭ u zaniapad na ŭźbiarežžy Prypiaci, pakul narešcie nie zdabyŭ haspadara. Kali siadziba zmoža adčynić svaje dźviery? Žurnalistka vydańnia Telegraf.news pahavaryła pra heta ź jaje ŭładalnikam, pradprymalnikam Piatrom Kuźniacovym. Daviedałasia, jak idzie adnaŭleńnie, čamu pieršyja 3,5 hoda pajšli tolki na papiarovuju pracu i čamu ratavać takija miescy — heta nie ramantyka, a ciažkaja, ale važnaja praca.
Nakryty šeraj šapkaj abłokaŭ, pałac Horvataŭ, zdajecca, i sam nie vieryć, što vyciahnuŭ ščaślivy bilet i atrymaŭ realny šaniec viarnuć byłuju vielič. Jašče niadaŭna staradaŭniaja siadziba ŭ Naroŭli była zaniadbanaj, uklučanaj u śpisy biełaruskich miescaŭ, jakija varta paśpieć ubačyć da ich źniknieńnia. Uzor poźniaha kłasicyzmu siaredziny XIX stahodździa, niekali vieličnaja rezidencyja znakamitaha šlachieckaha rodu, bolš za 30 hadoŭ pieratvaraŭsia ŭ ruiny na bierazie Prypiaci.
Advažnych, hatovych ukłaścisia ŭ adnaŭleńnie siadziby, nie znachodziłasia, ale ŭ 2020 hodzie ŭsio źmianiłasia. Tady biełaruskija ŚMI ablacieła navina: u architekturnaha pomnika ŭ Naroŭli narešcie źjavilisia haspadary.
Trochi pieradhistoryi
Ideju ŭdychnuć žyćcio ŭ niekali vieličny pałac daŭno vynošvaŭ ciozka pieršych uładalnikaŭ siadziby biełaruski piśmieńnik Andrej Horvat. Zasnavalnik vydańnia «Mocnyja naviny» Piatro Kuźniacoŭ viedaŭ pra heta i vyrašyŭ dapamahčy z realizacyjaj hetaj zadumy. Da kulturnaj spadčyny Biełarusi jon zaŭsiody byŭ nieabyjakavy, a z Andrejem Horvatam znachodziŭsia ŭ tavaryskich stasunkach.
Viartajučysia z padarožža pa krainie, pradprymalnik jakraz pačuŭ pa radyjo, što siadzibu apošni raz vystavili na aŭkcyjon.
«Andrej Horvat hareŭ hetaj maraj z 2006 hoda dy natchniŭ i mianie. Kali abmierkavaŭ hetuju mahčymaść ź im, to jon vykazaŭ upeŭnienaść, što zmoža kuryravać praces adnaŭleńnia pałaca», — raskazaŭ Piatro Kuźniacoŭ.
Pa vyniku zakinuty pomnik architektury pradprymalnik vykupiŭ za 53 357 rubloŭ.
Niekalki hadoŭ ruchavikom adradžeńnia siadziby byŭ Andrej Horvat, ale ŭ 2023 hodzie jon źjechaŭ ź Biełarusi. Adkaznaść za dalejšy los architekturnaj žamčužyny Paleśsia lehła na plečy jaho adzinaha ŭładalnika — Piatra Kuźniacova.
«Pieršy praminuły hod byŭ vielmi ciažkim»
Razam ź Piatrom Kuźniacovym žurnalisty ŭvachodziać praz paradny ŭvachod «Horvatsa». Mienavita tak achryścili siadzibu Horvataŭ paśla jaje kupli. I sapraŭdy, u toje, što taki dabity budynak zmoža akryjać, vieryš jak u čaraŭnictva.
Adnak uładalnik histaryčnaha pomnika padkreślivaje: raniej stan siadziby byŭ jašče bolš vartym žalu. Z-za horaŭ abłomkaŭ i śmiećcia, nazapašanaha za hady zapuścieńnia, u mnohija pamiaškańni budynka było prosta niemahčyma ŭvajści.
«Kab adčuć hetuju roźnicu, viadoma, varta było b pabyvać tut na pačatkovym etapie. Praca pa rasčystcy praviedziena kałasalnaja», — padkreśliŭ surazmoŭca.
Padčas špacyru pa budynku jahony haspadar pravodzić karotki ekskurs u historyju siadziby, ale pamiž inšym adznačaje, što naŭrad ci źjaŭlajecca najlepšym ekskursavodam. Pamiatać usie niuansy, jakija tyčacca pytańniaŭ, dzie i što raniej znachodziłasia ŭ rezidencyi šlachcicaŭ Horvataŭ, niaprosta, a viedać usio napeŭna prosta niemahčyma.
U rozny čas budynak źviedaŭ pierarobki. U jaho ścienach tulilisia to škoła, to niamieckaja vajskovaja kamiendatura, to škoła-internat.
Kančatkova žyćcio pakinuła siadzibu ŭ 1986 hodzie, paśla vybuchu na Čarnobylskaj AES. Tady mnohija žychary Naroŭli, bajučysia nastupstvaŭ avaryi, paśpiešliva źjechali ź miastečka, i z tych časoŭ pałac stareŭ i razburaŭsia ŭ adzinocie.
Da roli kuratara ŭsiaho adnaŭlenčaha pracesu siadziby Piatro Kuźniacoŭ nie rychtavaŭsia, ale za apošni hod ź joj užo zvyksia. Pieršapačatkova jon płanavaŭ być chutčej inviestaram prajekta, čym hałoŭnym jaho mieniedžaram.
«Spačatku było vielmi ciažka. Pa sutnaści, heta było prosta piekła, tamu što ŭ mianie ŭ samoha štodzionnaja zahruzka davoli vialikaja, jość ułasnyja spravy i prajekty. A tut kožny dzień treba było niešta ŭzhadniać, va ŭsio ŭnikać, va ŭsim raźbiracca. Niechacia daviałosia stać śpiecyjalistam u budaŭnictvie», — raskazaŭ surazmoŭca.
Tym nie mienš, pradprymalnik padkreśliŭ, što adstupać nie maje namieru i, niahledziačy na składanaści, jamu ŭdałosia vybudavać efiektyŭnuju kamandnuju pracu.
«Atrymałasia stvaryć kamandu, i jana vielmi dobra sa šmatlikimi zadačami spraŭlajecca. Kali b ja hetaha nie zrabiŭ, kali b nie sabraŭ hetych ludziej, ja b nie spraviŭsia dakładna. Heta prosta fakt. Ale ŭsie arhanizacyjnyja i łahistyčnyja pytańni pa-raniejšamu visiać na mnie», — padzialiŭsia Piatro Kuźniacoŭ.
«Pieršyja 3,5 hady pajšli tolki na raspracoŭku prajekta»
Idučy dalej, žurnalisty zazirajuć u niekatoryja z pakojaŭ u sprobach znajści miesca, dzie možna było b prysieści, ale takoha nie znachodzicca. Momant, kali ŭ siadzibu možna budzie pryjechać dla taho, kab adpačyć, vidavočna, nadydzie jašče niachutka, tamu hości adpraŭlajucca na dach. Mienavita tam zaraz kipić samaja hałoŭnaja praca.
Pa darozie surazmoŭca koratka raskazvaje pra toje, što było zroblena i čym zaniataja hrupa, jakaja pracuje nad prajektam adradžeńnia pałaca ciapier.
Padličyć kolkaść usich jaje ŭdzielnikaŭ, darečy, nie tak prosta. Ale možna nazvać imiony z pastajannaha aktyvu kamandy, jaki z najbolšaj uciahnutaściu zajmajecca pytańniami siadziby. U ich liku prajekciroŭščyk Siarhiej Kasabucki, kansultant pa budaŭnictvie Dźmitryj Arachoŭski, navukovy kiraŭnik Alaksiej Puziejeŭ, miedyja-mieniedžarka Jaŭhienija Kraščuk, kaardynatarka vałancioraŭ Alina Citaviec, buchhałtarka i spravavod Taćciana Šapavałava.
Niahledziačy na toje, što pakul źniešnija źmieny mohuć zdacca nieistotnymi, pradprymalnik padkreślivaje: šmat pracy za minułyja hady było ŭkładziena ŭ vielmi važnuju, ale dla voka «niabačnuju» pracu, u pryvatnaści ŭ padrychtoŭku i ŭzhadnieńnie prajekta restaŭracyi pałaca.
Na dumku Piatra Kuźniacova, prajektavańnie takich abjektaŭ — heta pieraškoda, z-za jakoj u 90% vypadkaŭ entuzijasty, jakija ŭzialisia za ich adnaŭleńnie, apuskajuć ruki.
«Možna kupić jakuju-niebudź maleńkuju kapličku i dumać, što tam zusim niašmat raboty. Ale na praktycy ŭsio akazvajecca daloka nie tak. Kali heta historyka-kulturnaja kaštoŭnaść, to heta prajektavańnie z adnaŭleńniem usich technałohij, z uzhadnieńniem niuansaŭ ź Minkultam i mnohaje inšaje», — rastłumačyŭ uładalnik siadziby.
Tak, kali prajekt restaŭracyi pałaca źmiaściŭsia na 45 staronkach, to raznastajnyja ekśpiertyzy, tłumačeńni, dazvoły i ŭzhadnieńni raściahnulisia bolš čym na 200.
«Pieršyja 3,5 hoda pajšli tolki na raspracoŭku prajekta, potym paŭhoda na ŭzhadnieńnie, i tolki apošnija hod-paŭtara my zajmajemsia niepasredna budoŭlaj», — raskazaŭ surazmoŭca.
«Pałac zmoža stajać jašče 200-300 hadoŭ»
Z dachu možna lubavacca pryhažeznaj panaramaj, jakaja adkryvajecca z samaj vysokaj kropki «Horvatsa».
Ź pierakanańniem, što za zachavańnie takoha miesca varta zmahacca, ciažka nie pahadzicca. Siadziba raźmiaščajecca na vielmi malaŭničym uźbiarežžy Prypiaci, jakraz u miescy, dzie pralahaje jaje rečyšča. Sprava raskinuŭsia zialony park, jaki taksama raniej ličyŭsia častkaj pałacava-parkavaha ansambla, a kala padnožža samoj siadziby vidniejucca ruiny niekali raskošnaha fantana. Jaho adnaŭleńnie taksama prapisana ŭ damovie kupli-prodažu.
Darečy, jana była zaklučanaja na vielmi strohich umovach dla ŭładalnikaŭ. Pałac treba pryvieści ŭ paradak i zdać u ekspłuatacyju praz 5 hadoŭ z momantu zaklučeńnia damovy. Adnak Piatro Kuźniacoŭ adznačaje, što ŭ realnaści ŭpravicca ŭ taki termin «prosta nierealna».
«My robim maksimum z taho, što možam rabić na siońniašni dzień. Jak minimum, my raźličvajem vyratavać pałac ad nastupnaha razbureńnia. Umoŭna kažučy, kali my zavieršym dach i zabjem vokny i dźviery, to pałac zmoža stajać jašče 200-300 hadoŭ. Ničoha ź im nie stanie», — rastłumačyŭ Piatro Kuźniacoŭ.
Jon adznačyŭ, što z momantu, jak byŭ atrymany dazvoł na budaŭnictva, «nie było nivodnaha dnia, kali budaŭnictva prastojvała».
«Raboty iduć pastajanna. Jość opcyja taho, što rajvykankam moža padoŭžyć umovy damovy. I my pracujem nad hetym pytańniem. Na siońniašni dzień prahnoz padaŭžeńnia aptymistyčny», — raskazaŭ uładalnik siadziby.
Pieršaradnaj zadačaj u adnaŭleńni pałaca stała jaho kansiervacyja, i na hetaj nivie jość padstava dla asobnaha honaru i radaści. Pytańnie z budaŭnictvam dachu pałaca praktyčna vyrašana.
«Luby čałaviek, jaki budavaŭ svoj dom, viedaje, što dach — heta adno z samych klučavych i samych składanych źvionaŭ budaŭnictva. Ale heta etap, jaki my ŭžo prajšli. Ja ŭpeŭnieny, što dalej budzie lahčej», — padzialiŭsia Piatro Kuźniacoŭ.
Dach, darečy, pastaralisia zrabić padobnym da taho, jaki byŭ u aryhinale. Pryčym nie tolki pa vyhladzie, ale i pa kolery. Abapiralisia na źviestki, jakija zachavalisia pra dach u dakumientalnych krynicach. Pytańnie ž pra toje, jakoje mienavita adcieńnie čyrvonaha było papularnaje ŭ tuju epochu, daśledavali asobna.
«Jość rečy, jakija zachavalisia z tych časoŭ. Ich prosta treba źbirać»
Darečy, pytańnie adpaviednaści architekturnaha pomnika aryhinału — adno z tych, jakoje, jak praviła, vielmi chvaluje historykaŭ i krytykaŭ paśla zakančeńnia restaŭracyjnych rabot.
Piatro Kuźniacoŭ adznačaje, što zachavałasia davoli šmat dakumientaŭ, fatahrafij i čarciažoŭ, jakija dajuć ujaŭleńnie pra interjery i eksterjery pałaca. Meta adradzić jaho ŭ maksimalna nabližanym da aryhinału vyhladzie jość.
«Usio mahčyma, ale pytańnie, viadoma, u tym, nakolki i dzie heta budzie metazhodna. Naprykład, raniej pałac aciaplaŭsia piečkami i hrubkami. Ale treba razumieć, što heta było 200 hadoŭ tamu. Kali b Horvaty žyli tut u naš čas, to jany b, napeŭna, zachacieli b batarei, a nie hrubki. Tamu hetyja momanty taksama było krytyčna važna ŭličyć u prajekcie i ŭzhadnić», — vykazaŭsia pradprymalnik.
Zachavanyja fota i ŭspaminy sučaśnikaŭ śviedčać pra vialikuju kolkaść žyvapisu i skulptur, jakija znachodzilisia ŭ majontku ŭ časy Horvataŭ. Pa słovach Piatra Kuźniacova, mahčymaść viarnuć niekatoryja z rečaŭ i skulptur «dadomu» majecca.
«Jość toje, što zhublena kančatkova, jość toje, što možna ŭznavić pa fatahrafijach, a jość rečy, jakija zachavalisia jašče z tych časoŭ. Ich prosta treba źbirać», — rastłumačyŭ surazmoŭca.
Tak, naprykład, hałava adnaho sa śfinksaŭ, jaki raniej upryhožvaŭ atyk z boku raki, ciapier znachodzicca ŭ Homielskim krajaznaŭčym muziei. Frahmienty niejkich skulptur z pałaca zachoŭvajucca ŭ niekatorych ustanovach u Naroŭli, i, sa słoŭ pradprymalnika, chtości ŭžo kazaŭ, što «z zadavalnieńniem ich addaść», kali siadziba budzie adnoŭlenaja.
«Elemienty fantana, jaki ciapier staić u ruinach, znachodziacca tut ža — lažać prosta na dnie Prypiaci. Ich možna padniać. Raka ciapier pralahaje na mietraŭ 10 bližej, čym raniej», — raskazaŭ uładalnik siadziby.
Dla taho, kab viarnuć fantan na raniejšaje miesca, bierah treba padsypać, i heta asobnaje pytańnie, jakoje treba abmiarkoŭvać ź miascovaj administracyjaj, kaža surazmoŭca.
«Jość viersija, što ŭsie kaštoŭnaści patanuli z parachodam»
Padčas rasčystki siadziby ničoha sa stračanaj spadčyny znojdziena nie było, ale, jak adznačaje Piatro Kuźniacoŭ, heta i niadziŭna.
«Samaja ŭnikalnaja znachodka — heta frahmienty aryhinalnaj panskaj plitki XIX stahodździa ŭ vannym pakoi ŭ padvale. U astatnim ža tut ničoha nie zastałosia i nie mahło zastacca. Pałac stolki pieražyŭ paśla revalucyi… Šmat razoŭ jaho pierabudoŭvali, a padčas vajny navat uzryvali», — raskazaŭ uładalnik siadziby.
Što ž tyčycca žyvapisu i inšych pradmietaŭ mastactva, to nadziei adšukać ich niama, pakolki prasačyć ich los praktyčna niemahčyma, adznačaje Piatro Kuźniacoŭ.
«Biblijateku paśla revalucyi pieravieźli ŭ Minsk, potym u Rečycu, i tam paśla vajny jaje ślady hublajucca. Karciny i mnohaje inšaje vyvieźli haspadary, kali źjazdžali ŭ emihracyju. Pry hetym jość viersija, što ŭsie kaštoŭnaści i ŭvohule patanuli z parachodam. Mahčyma, niešta jość dzieści ŭ muziejach, składana skazać», — raskazaŭ pradprymalnik.
Rabilisia sproby i adšukać naščadkaŭ šlachieckaha rodu. Pa słovach Piatra Kuźniacova, takija majucca, ale asablivaj cikavaści da losu radavoha majontka ŭ ich niama.
«Adna žančyna, pramy naščadak Horvataŭ z Naroŭli, žyvie ŭ ZŠA. Pisali joj, kab daviedacca, nakolki jana moža kali nie paŭdzielničać u adnaŭleńni, to paprysutničać, ale nijakaj suviazi ŭstalavać nie ŭdałosia. Choć viadoma, što jana raniej pryjazdžała ŭ Biełaruś i naviedvała Naroŭlu», — dadaŭ surazmoŭca.
Ale siadziba Horvataŭ bahataja i na niemateryjalnuju spadčynu. Zachavałasia niamała ŭspaminaŭ pra žyćcio ŭ pałacy i tradycyi znakamitaj siamji.
Jość u siadziby i svaje lehiendy. Tak, naprykład, miascovyja žychary raskazvali, što časam u tumanie nad Prypiaćciu kala pałaca zaŭvažali pryvid dziaŭčyny ŭ biełym, jakaja, pavodle padańnia, źjaŭlajecca kimści z rodu Horvataŭ. Jaje prazvali Biełaj pannaj Naroŭli, i, pa lehiendzie, jaje źjaŭleńnie praročyć biedy. Z momantu kupli siadziby zdaniaŭ nichto nie bačyŭ, ale niekatoryja vałanciory pahavorvali, što čuli hałasy ŭ padziemnych pamiaškańniach pałaca, adznačyŭ Piatro Kuźniacoŭ.
Jak by tam ni było, ramantyčnaja lehienda nadała miescu jašče bolšy flor tajamničaści, a Biełaja panna Naroŭli navat źjaviłasia ŭ klipie adnaho z muzyčnych hurtoŭ.
«Naša kaardynatarka pa vałanciorskaj pracy vielmi vialiki ramantyk, i jana tut jakraz i vykanała rolu Biełaj pany Naroŭli. Z tych časoŭ jana i svaju staronku ŭ sacsietkach tak nazvała, tak što heta naša takaja reinkarnacyja Biełaj panny. Ale dziakuj Bohu, pakul što jaje źjaŭleńnie jašče nivodnaj biady nie pryniesła», — pažartavaŭ Piatro Kuźniacoŭ.
«Heta dakładna nie budzie niejki načny kłub z tusoŭkami»
Umovy damovy kupli-prodažu praduhledžvajuć, što na bazie siadziby buduć adkrytyja restaran i hatel. Adnak, pa słovach Piatra Kuźniacova, vyraznaha ŭjaŭleńnia pra farmat ustanovy pakul niama.
«Imknučysia da maksimalnaj histaryčnaj blizkaści, my dumajem, što zmožam raźmiaścić hatelnyja numary ŭ pamiaškańniach, dzie byli spalni. Restaran ža, chutčej za ŭsio, budzie ŭ padvalnych pamiaškańniach. Ale jaki heta budzie restaran? Vialikaje pytańnie», — padzialiŭsia dumkami pradprymalnik.
Na hetym etapie Naroŭlu naŭrad ci možna nazvać turystyčnym i ažyŭlenym miescam, i dla taho kab pryciahnuć płyń ludziej, treba raspačać asobnyja kroki, adznačaje surazmoŭca.
«Treba pradumać niejki maršrut i kancepcyju restarana, kab ustanova siabie niejkim čynam apraŭdvała ŭ budučyni. Kab heta nie byli vyklučna straty, a pałac moh niešta zarablać», — dadaŭ Piatro Kuźniacoŭ.
Siarod idej, jakija taksama mahčyma realizavać na bazie siadziby, razhladajecca funkcyja kulturnaj prastory z vystavačnaj załaj i, mahčyma, biblijatekaj.
«Chaciełasia b, kab miesca mieła kulturnaje značeńnie nie tolki dla naroda, ale i dla rehijona ŭ cełym. Heta dakładna nie budzie niejki načny kłub z tusoŭkami», — rastłumačyŭ pradprymalnik.
«Dalej usio budzie vielmi doraha»
Havoračy pra terminy zdačy abjekta, Piatro Kuźniacoŭ adznačaje, što samy aptymistyčny prahnoz — 3 hady. Ale heta chutčej «z razradu fantastyki». Najbolš realistyčny — 5-7 hadoŭ.
«Dalej usio budzie vielmi doraha i vielmi ciažka z punktu hledžańnia abjomaŭ pracy i vydatkaŭ. Ale budzie praściej u płanie technałahičnaści i biurakratyi», — vykazaŭsia ŭładalnik siadziby.
Zakranajučy temu srodkaŭ dla adnaŭleńnia siadziby, jon adznačaje, što ŭ hetym pytańni «nie chočacca havaryć ni pra składanaści, ni pra radaści». Pavodle słoŭ Kuźniacova, abjektyŭna skazać, u kolki ŭsio vyljecca, składana, taksama jak i nazvać sumu, jakaja ŭžo była vydatkavanaja.
Tak, mnohija pytańni ŭdajecca zakryć dziakujučy namahańniam vałanciorskaj pracy. Niekatoryja dziakujučy achviaravańniam, u tym liku i budaŭničymi materyjałami. Naprykład, dla restaŭracyi atyka siadziby mnostva budmateryjałaŭ daŭ homielski pradprymalnik Vadzim Martynienka.
«Jość vidy rabot, jakija mohuć vykonvać tolki licenzavanyja śpiecyjalisty. Tut treba najmać śpiecyjalistaŭ i płacić hrošy. Ale jość raboty, jakija kaštujuć hrošaj, ale za jakija možna nie płacić, kali hrošaj niama. Šmat pracy robiać vałanciory. Ale ja b nijakim čynam nie skazaŭ, što hetaja praca ničoha nie vartaja», — vykazaŭsia pradprymalnik.
«Surjoznaja chvala danataŭ mahła ŭpłyvać niepasredna na chod budaŭnictva»
Što ž tyčycca danataŭ, to ŭ paraŭnańni ź pieršym hodam ich kolkaść źniziłasia, adznačaje surazmoŭca.
«U pieršy momant pakupki była surjoznaja chvala danataŭ, jakaja mahła ŭpłyvać niepasredna na chod budaŭnictva. Ciapier achviaravańniaŭ istotna mienš, ale i jany biaskonca i krytyčna važnyja, — vykazaŭsia Piatro Kuźniacoŭ i dadaŭ: — Treba razumieć, što stupień entuzijazmu i natchnieńnia na pieršym časie va ŭsich byli vielmi vysokimi. Ale składana padtrymlivać ich na adnym uzroŭni pastajanna».
U toj ža čas Piatro Kuźniacoŭ zaŭvažaje, što ahułam jamu «hrech skardzicca», bo tam, dzie ŭ biełarusaŭ nie atrymlivajecca dapamahčy rublom, jany zaŭsiody adhukajucca dapamahčy rukami.
«Vodhuk byŭ vielizarny. I jon i ciapier jość. Zaŭsiody, kali my kidajem klič, što patrebna dapamoha vałancioraŭ ci jašče niešta, ludzi adhukajucca, pryjazdžajuć i dapamahajuć. Hetaja nieabyjakavaść vielmi raduje i natchniaje. U pałaca vydatnaja reputacyjnaja historyja ŭ infarmacyjnaj prastory», — padzialiŭsia surazmoŭca.
«Jak by pafasna heta ni hučała, ja lublu svaju radzimu»
Niahledziačy na mnostva składanaściaŭ, ź jakimi pa vyniku akazałasia spałučana adradžeńnie histaryčnaj siadziby, Piatro Kuźniacoŭ adznačaje, što dumki kinuć hetuju zadumu ŭ jaho ni na adnym z etapaŭ nie ŭźnikała.
«Ja nie schilny ličyć siabie durniem ni ciapier, ni 5 hadoŭ tamu, i dla mianie niama scenaru, dzie možna było b pierahledzieć svaje pohlady i skazać, što heta ŭsio było niejkaje dziacinstva. Pierš za ŭsio, ja pavažaju siabie i adkazvaju za svaje ŭčynki», — vykazaŭsia ŭładalnik siadziby.
Jon adznačyŭ, što ŭ momant, kali vyrašyŭ uziacca za hetuju spravu, uśviedamlaŭ, što jość ryzyka taho, što ničoha moža nie atrymacca, što damovu nie padoŭžać, a abjekt adbiaruć na etapie, kali jon jašče nie hatovy.
«Ja i ciapier heta razumieju. I moža zdarycca, što pa tych ci inšych pryčynach my nie skončym. Ale ja ŭsio adno ŭkładajusia ŭ heta na 100%. Čamu? Tamu što, jak by pafasna heta ni hučała, ja lublu svaju radzimu. Baču i siabie, i svaich dziaciej tolki tut i nikudy nie źbirajusia źjazdžać», — padzialiŭsia surazmoŭca.
Kažučy pra budučyniu, Piatro Kuźniacoŭ dzielicca marami i adznačaje, što byŭ by rady, kali b usio skłałasia jak zadumana, i ŭžo adrestaŭravanaja siadziba zmahła b stać miescam, dzie jahonaja dačka zmoža adznačyć svajo viasielle.
«Dy i, u pryncypie, lubaja inšaja biełaruskaja dačka, — dadaje jon. — Kali budzie restaran, hatel, to heta budzie vydatnaja mahčymaść».
«Biełaruś vyklikaje asacyjacyju z čałaviekam, jakoha vielmi mocna pabili»
Na dumku Piatra Kuźniacova, kolkaść starych architekturnych kaštoŭnaściaŭ, jakija voś-voś mohuć źniknuć z abličča Biełarusi, vielmi vialikaja, i hetuju spadčynu važna paśpieć zachavać.
«My nie pavinny stracić toje, što ŭ nas jość, što było pabudavana da nas. My ŭžo stracili vielmi šmat. Ja jezdžu pa Jeŭropie, hulaju pa čužych pałacach, hladžu čužyja parki, i ŭ mianie ŭvieś čas uźnikaje pytańnie: «U nas što, svajho niama, ci što?» — padzialiŭsia dumkami pradprymalnik.
Jon adznačyŭ, što, padarožničajučy pa krainie, z bolem hladzić na vielizarnuju kolkaść ruin, jakija zastalisia ad niekali vialikich pałacaŭ i chramaŭ. Pavodle nazirańniaŭ surazmoŭcy, na dziasiatak adnoŭlenych historyka-kulturnych kaštoŭnaściaŭ prypadaje try dziasiatki stračanych nazaŭždy.
«U hetym kantekście Biełaruś vyklikaje ŭ mianie asacyjacyju z čałaviekam, jakoha ŭ niejki momant vielmi mocna pabili. I ŭsie hetyja miescy ŭ maim usprymańni jak niejkija rany, jak siniaki i ranki, jak jazvy. Vielmi chočacca, kab Biełaruś kaliści vylečyłasia. Kab naš dom adramantavaŭsia, i my žyli nie z nula, a ŭ tym liku na tym, što nam pakinuli našy prodki», — zaviaršyŭ svaju dumku Piatro Kuźniacoŭ.
«Čym bolš budzie resursaŭ, tym bolš šancaŭ skončyć jaho jak maje być»
Havoračy pra dapamohu dla budaŭnictva pałaca, uładalnik siadziby adznačaje, što zaŭsiody joj rady ŭ lubym vyhladzie. Na mnohich etapach pałacu dapamahali vałanciory, i ich praca budzie nieacennaja i nadalej.
«Heta achoŭnaja zona, i pierad tym jak leźci ŭ kamunikacyi, abaviazkova nieabchodna budzie pravodzić raskopki, patrebna budzie dapamoha vałancioraŭ. Jany buduć patrebnyja i kali my budziem restaŭravać ścieny. Technałohija takaja, što litaralna kožnuju paźbivanuju, nieprydatnuju cahlinku treba budzie dastavać rukami, kab zamianić na novuju. Heta budzie vielmi manatonnaja praca i takoha budzie šmat i na inšych etapach», — raskazaŭ Piatro Kuźniacoŭ.
Jon zaklikaŭ sačyć za staronkaj «Horvartsa» panski_dom u Instagram. Kali ŭ pałacy płanujucca niejkija raboty, infarmacyju pra heta z zaklikam dapamahčy tym ci inšym čynam raźmiaščajuć mienavita tam. Taksama padtrymać inicyjatyvu možna, zrabiŭšy hrašovaje achviaravańnie.
«Dapamoha vielmi važnaja. Abjekt vielizarny i vielmi składany, i čym bolš budzie krynic resursaŭ, tym bolš u nas šancaŭ skončyć jaho chutčej i jak maje być», — padkreśliŭ Piatro Kuźniacoŭ.
Jak ciapier vyhladaje pałac Horvataŭ u Naroŭli, jaki restaŭrujuć entuzijasty FOTY
«Nichto ničoha nie kinuŭ i nie źbirajecca». Jak iduć spravy na rekanstrukcyi pałaca Horvataŭ u Naroŭli
«Horvat źjechaŭ, ale pakul ničomu nie kaniec». Piatro Kuźniacoŭ raskazaŭ, što ciapier z adnaŭleńniem pałaca Horvataŭ u Naroŭli
«Kali ciapier chierova, značyć, heta jašče nie kaniec». Pahutaryli z epatažnym «śviatarom XXI stahodździa», pra jakoha nie było čuvać piać hadoŭ paśla aryštu
Kamientary