U Małajzii ŭźviali «ekahorad budučyni» za $100 miljardaŭ. Ale zamiest 700 tysiač žycharoŭ tam žyvie tolki 10 tysiač
Forest City ŭźniaŭsia na čatyroch štučnych astravach na samym poŭdni Małajzii. Prajekt prezientavaŭsia jak ekałahičny cud, rajski sad dla 700 tysiač, a ŭ pierśpiektyvie i miljona žycharoŭ. Siońnia hety futurystyčny miehapolis płoščaj 30 kvadratnych kiłamietraŭ staić praktyčna pusty, nahadvajučy dekaracyi da filma pra postapakalipsis.
Historyja Forest City pačałasia ŭ 2016 hodzie, kali najbujniejšy kitajski zabudoŭščyk Country Garden na chvali budaŭničaha bumu ŭ Padniabiesnaj abviaściŭ pra start miehaprajekta koštam $100 miljardaŭ.
U ramkach hłabalnaj inicyjatyvy «Adzin pojas, adzin šlach» kampanija płanavała stvaryć idealnaje asiarodździe dla žyćcia: horad biez aŭtamabilaŭ na pavierchni, ź viertykalnymi sadami, razumnymi technałohijami, ułasnymi akvaparkami, palami dla holfa i mižnarodnymi škołami.
Pavodle pieršych płanaŭ, Forest City musiŭ stać novym aknom u Aziju dla siaredniaha kłasa z Kitaja: blizka da Sinhapura, z marskim pavietram, parkami i darahimi kvaterami na ŭźbiarežžy. Dla bolšaści miascovych małajzijcaŭ ceny na žyllo ŭ hetym elitnym ankłavie byli prosta niepadjomnyja.
Čamu nie atrymałasia
Adnak prablemy pačalisia amal adrazu paśla zakładki pieršaha kamienia. Užo praz hod, u 2017-m, kitajski ŭrad radykalna źmianiŭ praviły vyvadu kapitału za miažu, faktyčna pierakryŭšy patok hrošaj ad patencyjnych pakupnikoŭ. Heta stała pieršym udaram pa ekanomicy prajekta.
Nieŭzabavie da ekanamičnych prablem dadalisia palityčnyja: paśla źmieny ŭłady ŭ krainie ŭ 2018 hodzie prajekt straciŭ častku palityčnaj padtrymki, a jaho aryjentacyja pieravažna na zamiežnych pakupnikoŭ pačała vyhladać usio bolš prablemnaj.
Finalnym akordam stała pandemija COVID-19, jakaja spyniła turyzm i budaŭnictva, a śledam za joj — maštabny kryzis na rynku nieruchomaści Kitaja, jaki pastaviŭ zabudoŭščyka na miažu bankructva z daŭhami na sotni miljardaŭ dalaraŭ.
Horad-pryvid
Siońnia Forest City ŭjaŭlaje saboj siurrealistyčnaje vidovišča. Pavodle aficyjnych źviestak, pabudavana tolki kala 15% ad zapłanavanaha abjomu, ale navat hetyja budynki zastajucca niezasielenymi. Z sotniaŭ tysiač čakanych žycharoŭ u horad pierabralisia tolki kala 10 tysiač čałaviek.
Atmaśfiera ŭ horadzie, pavodle słoŭ redkich naviedvalnikaŭ i žycharoŭ, vyklikaje tryvohu i navat strach. Vieličnyja žyłyja viežy, raźličanyja na tysiačy kvater, stajać ciomnymi manalitami. Z nadychodam nočy śviatło zapalvajecca litaralna ŭ niekalkich voknach na ŭvieś chmaračos, što tolki ŭzmacniaje adčuvańnie adzinoty.
Ludzi, jakija sprabavali žyć tam, apisvajuć žurnalistam heta jak dośvied isnavańnia ŭ horadzie-pryvidzie: biaskoncyja pustyja kalidory, cišynia, ad jakoj stanovicca nie pa sabie, i poŭnaja adsutnaść sacyjalnaha žyćcia. Mnohija arandatary, nie vytrymaŭšy psichałahičnaha cisku pustečy, źjazdžajuć praź niekalki miesiacaŭ, navat kali heta aznačaje stratu ŭniesienych depazitaŭ.
Infrastruktura horada funkcyjanuje ŭ režymie «zombi». U vializnym handlovym centry, pabudavanym dla absłuhoŭvańnia natoŭpaŭ, bolšaść pamiaškańniaŭ albo začynienyja, albo zastajucca budaŭničymi placoŭkami.
Na plažy, jaki pavinien byŭ stać kurortnaj žamčužynaj, ustalavany tablički, što papiaredžvajuć pra krakadziłaŭ, što robić kupańnie niemahčymym.
Ekałahičny paradoks
Zrešty, prablemy Forest City lažać hłybiej, čym prosta adsutnaść ludziej. Sama nazva «Lasny horad» hučyć zmročnaj ironijaj, bo dziela budaŭnictva hetaha «ekaraju» była źniščana ŭnikalnaja realnaja ekasistema.
Budaŭnictva pačałosia ŭ achoŭnaj zonie vyšejšaha ranhu, dzie znachodzilisia najbujniejšyja ŭ Małajzii łuhi marskoj travy i kaštoŭnyja manhravyja lasy. Zabudoŭščyk pačaŭ namyvać piasok dla štučnych astravoŭ u studzieni 2014 hoda, navat nie atrymaŭšy abaviazkovaj ekałahičnaj acenki. Heta pryviało da niezvarotnych nastupstvaŭ: adzinaja ekasistema apynułasia raździelenaj na častki, vada stała mutnaj, a miascovyja rybaki adrazu zahavaryli pra padzieńnie ŭłovaŭ i stratu tradycyjnych miescaŭ łoŭli.
Situacyja dajšła da mižnarodnaha skandału. Sinhapur nakiravaŭ Małajzii dypłamatyčnuju notu, aścierahajučysia, što źmianieńnie padvodnych płyniaŭ vykliča eroziju i paškodzić infrastrukturu stratehičnaha mosta «Second Link», jaki złučaje dźvie dziaržavy. Paśla pratestaŭ maštab prajekta daviałosia skaracić, ale ŭnikalnaj pryrodzie rehijona škoda ŭžo była naniesiena.
Bolš za toje, śpieška pry budaŭnictvie stvaryła pahrozu i dla samich budynkaŭ. Ekśpierty zaŭvažyli, što štučnaja suša nie paśpieła naležnym čynam stabilizavacca pierad uźviadzieńniem ciažkich chmaračosaŭ. U vyniku ŭ ścienach hatelaŭ, šou-rumaŭ i na darohach pačali źjaŭlacca raskoliny — ziamla pad ambicyjnym miehapolisam pavolna prasiadaje, što stavić pad pytańnie biaśpieku ŭsiaho kompleksu ŭ budučyni.
Pošuki vyjścia
Tym nie mienš ułady Małajzii nie hatovyja pastavić na Forest City kryž. Kab udychnuć u prajekt novaje žyćcio, u 2024 hodzie pačała dziejničać śpiecyjalnaja finansavaja zona. Da ŭžo isnujučaha statusu biaspošlinnaha handlu dadalisia ščodryja padatkovyja lhoty dla biznesu i sproščany vizavy režym dla zamiežnikaŭ. Raźlik prosty: pieratvaryć horad-pryvid u ažyŭleny finansavy chab pamiž Małajzijaj i Sinhapuram, pryvabić ofisy, servisy i turystaŭ — i tak viarnuć u pustyja kvartały ruch.
Pavodle śviežych ahladaŭ, hetaja stratehija pačynaje davać pieršyja, chaj i słabyja, sihnały nadziei.
Ciapier čytajuć
Pamiatajecie kadeta, jaki na sustrečy z Łukašenkam śmieła vystupiŭ pa-biełarusku? Jon vyjechaŭ z krainy17
Kamientary