Dzie naradzilisia viadomyja biełarusy? Bolš za dziesiać tysiač asob sabrali na adnoj karcie
Ad Minska, Smalenska i Vilni da takich ekzatyčnych miescaŭ, jak Kamierun, Uruhvaj, Čyli i Paŭnočnaja Kareja — amal na kožnym kantyniencie naradžalisia biełaruskija hramadzianie.
Kartami ŭ tvitary padzialiŭsia karystalnik ČUBAKA.
Na ich punktami paznačany miescy, u jakich naradzilisia paddanyja Vialikaha Kniastva Litoŭskaha, hramadzianie BNR, Biełaruskaj SSR i niezaležnaj Biełarusi. Karty źjaŭlajucca vizualizacyjami infarmacyi Vikidanych — vialikaj bazy, jakaja abjadnoŭvaje danyja z raznastajnych viki-prajektaŭ, u pieršuju čarhu Vikipiedyi, i inšych adkrytych baz danych.
Pa śpiecyjalnym zapycie da Vikidanych było adšukana bolš za 11 tysiač čałaviek, źviazanych ź Biełaruśsiu. Pošuk pa hramadzianstvie nie idealny: z vydačy vypadajuć dziejačy, jakija žyli ŭ časy Rasijskaj impieryi i, častkova, u mižvajennaj Polščy, tyja, u kaho ŭ bazie paznačana hramadzianstva SSSR (choć hramadzianstva BSSR nasamreč isnavała) ci nie paznačana nijakaje hramadzianstva, a taksama tyja, u kaho nie paznačana kankretnaje miesca naradžeńnia.
Tym nie mienš navat z takimi abmiežavańniami karta daje ŭjaŭleńnie pra toje, jakija rehijony dali Biełarusi najbolš dziejačaŭ, jakija akazalisia vartymi artykuła ŭ Vikipiedyi. Raźmierkavańnie kropak zusim nie raŭnamiernaje. Naprykład, vialikija lasnyja masivy byli amal nie zasieleny i tut niama nijakich kropak.
Najbolš ščylnaje skopišča kropak vyjaviłasia va ŭradlivych biaźlesych dalinach ad Słucka da Navahrudka i vakoł Minska. A voś na etničnych biełaruskich terytoryjach pa-za miežami Biełarusi niama ŭvohule nijakich skopiščaŭ, tolki paasobnyja kropki. Heta tłumačycca tym, što adbor viadziecca pa hramadzianstvie, a nie pa etničnaj prynaležnaści, pra jakuju zvyčajna niama nijakaj nadziejnaj infarmacyi.
Dziaržaŭnyja miežy Biełarusi prasočvajucca vyrazna, a voś miežaŭ mižvajennaj Polščy nie bačna zusim, bo jana isnavała ŭsiaho dva dziesiacihodździ, bolšaść ludziej pieražyli hety pieryjad i stali hramadzianami savieckaj Biełarusi. Miežy mižvajennaj Polščy možna pabačyć tolki pry pošuku miescaŭ naradžeńnia polskich hramadzian (bolš za 75 tysiač asob). U tym liku vyrazna bačnyja i «novyja ziemli», adabranyja ŭ Hiermanii paśla Druhoj suśvietnaj vajny.
Ale niekatoryja ślady demahrafičnych uzrušeńniaŭ XX stahodździa moža pabačyć i tut. Vilenščyna, dzie vialikaja častka nasielnictva identyfikavała siabie jak palakaŭ, dała dosyć mała viadomych imionaŭ Biełarusi ŭ XX stahodździ.
Jašče bolš dziŭnaj situacyja vyhladaje na anałahičnaj karcie dla hramadzian Litvy, na jakoj vyrazna bačny vialiki «pleš» vakoł Vilni. Karystalnik, jaki zahruziŭ karty, bačyć niekalki varyjantaŭ tłumačeńnia hetamu. Pa-pieršaje, tyja, chto ličyŭ siabie palakami, paśla 1939 hoda byli represavanyja i departavanyja, abo sami vyjechali ŭ Polšču. Pa-druhoje, słavianskaja mienšaść mahła apynucca ŭ sacyjalnaj izalacyi ŭ Litvie abo miascovyja vikipiedysty nie źviartajuć uvahi na dziejačaŭ nielitoŭskaj kultury.
Tym nie mienš miescy, dzie naradžalisia biełaruskija hramadzianie, zusim nie abmiežavanyja sučasnymi miežami, niamała ich pa ŭsim byłym Savieckim Sajuzie, Uschodniaje Jeŭropie. Taksama jość zusim ekzatyčnyja miaściny — Kamierun, Uruhvaj, Čyli i Paŭnočnaja Kareja.
Kropka va Uruhvai — heta biełaruski pierakładčyk Karłas Šerman, u honar jakoha nazvanaja pierakładčyckaja premija, u Čyli — biełaruski kampazitar Siarhiej Kartes, u Paŭnočnaj Karei — biełaruski fizik Ihar Tašłykoŭ, jaki naradziŭsia ŭ 1946 hodzie ŭ savieckaj zonie akupacyi Karei. A voś kropka ŭ Kamierunie — heta futbalist Vobha Ćjenčen, jaki ŭ 2013 hodzie staŭ zvacca Ciarencijem Łucevičam.
A voś kropki ŭ Paŭnočnaj Amierycy i Zachodniaj Jeŭropie amal vyklučna spartsmieny, jakija vystupali za Biełaruś. Chutčej za ŭsio ŭ ich vypadku pabłytana spartyŭnaje i realnaje hramadzianstva. Ujaŭlajecca małavierahodnym, kab pryrodžany amierykaniec admoviŭsia ad hramadzianstva ZŠA dziela atrymańnia pašparta Biełarusi.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆCiapier čytajuć
Vyjšaŭ na svabodu biełarus, jakoha ŭ svoj čas prysudzili da pažyćciovaha źniavoleńnia. Heta pieršy viadomy taki vypadak3
Kamientary
Abo tak, abo tak.