«Byccam na inšaj płaniecie». Jak biełarusy źjazdžajuć u emihracyju ŭ niepapularnyja krainy
Biełarus Jaŭhien (imia źmienienaje dziela biaśpieki surazmoŭcy) raskazaŭ «Radyjo Svaboda», čamu paśla turmy pajechaŭ žyć u Ispaniju, redkuju dla emihracyi biełarusaŭ krainu, i ź jakimi składanaściami tam sutyknuŭsia.
Samyja niaradasnyja čakańni
Jaŭhienu bolš za 30 hadoŭ. U Biełarusi jon adsiedzieŭ termin za palityku i pajechaŭ u Ispaniju.
«Zychodziŭ z samych niaradasnych svaich čakańniaŭ, žadańniaŭ. Zychodziŭ z taho, što mahu nie viarnucca ŭ Biełaruś», — kaža surazmoŭca.
Jon kaža, što nikoli nie maryŭ źjechać z radzimy. Pryčynaj emihracyi staŭ palityčny pieraśled, jaki praciahnuŭsia paśla vyzvaleńnia. Biełarus raniej nikudy daloka nie vyjazdžaŭ. Ludzi ŭ susiednich Polščy, Litvie, mierkavaŭ jon, padobnyja mientalitetam.
«Mnie stała cikava, jak jano ŭvohule ŭ tych krainach, što mocna adroźnivajucca ad našaj: haradskaja architektura, klimat, usio pastupova — značnyja adroźnieńni. Kab pašyryć svoj kruhahlad, lepš vybirać krainu dalejšuju, zusim nieznajomuju», — tłumačyć Jaŭhien.
Papularnuju siarod biełarusaŭ Hruziju jon nie abraŭ, bo nie adčuvaŭ by siabie tam u biaśpiecy. Ale Hruzija była pieršaj krainaj, kudy jon vyjechaŭ ź Biełarusi na karotki čas, prajšoŭ tam miedycynski ahlad.
«Byccam na inšaj płaniecie»
U Ispanii Jaŭhien žyvie ŭžo kala paŭhoda. Adznačaje, što adaptacyja prachodzić niaprosta.
«Niama nijakaj kankretnaści, nijakaha pryvykańnia. Jak na inšaj płaniecie. Bo ja tolki z turmy vyjšaŭ. Treba pryzvyčaicca da svabody, dy jašče i ŭ zusim inšaj krainie, dzie inšaja kultura. Ščyra kažučy, pakul davoli składana», — dzielicca surazmoŭca.
Jaŭhien padaŭ dakumienty na mižnarodnuju abaronu.
«Čatyry miesiacy ja znachodziŭsia ŭ padviešanym stanie, u režymie čakańnia: prymuć mianie ci nie. Čatyry miesiacy niavyznačanaści», — kaža jon.
Padčas čakańnia jon žyŭ u chostele Čyrvonaha Kryža z trochrazovym charčavańniem. Płacić za heta nie treba było.
«Kali ŭ čałavieka niama hrošaj, to z hoładu jon nie pamre», — padsumoŭvaje ŭciakač.
Praz čatyry miesiacy Jaŭhien trapiŭ u prahramu adaptacyi i pierajechaŭ u inšy horad. Dziakujučy prahramie jon maje žyllo na paŭtara hoda. Heta kvatera ź niekalkimi pakojami, u kožnym žyvuć pa 1—2 čałavieki. Vučycca ispanskaj movie čatyry dni na tydzień.
«Mova vielmi niaprostaja, navat niezvyčajnaja», — miarkuje jon.
Paśla vyvučeńnia ispanskaj biełarus płanuje pajści na kursy pieraprafilavańnia ŭ miežach hetaj ža prahramy adaptacyi. U jaje ŭvachodzić i pracaŭładkavańnie, ale pracu možna šukać i samastojna. U Biełarusi jon byŭ zvarščykam, kiroŭcam. Jakuju pracu budzie šukać u Ispanii, pakul nie viedaje. Jaŭhien u Ispanii maje prava na biaspłatnyja jurydyčnyja pasłuhi, taksama moža biaspłatna lačyć zuby.
Rašeńnie ab mižnarodnaj abaronie Jaŭhien jašče nie atrymaŭ. Kali jaho možna čakać, jon nie viedaje. U Ispaniju pastajanna pryjazdžaje bolš mihrantaŭ, i biełarus miarkuje, što pracedura stanie daŭžejšaj. Jon čuŭ, što čakać možna paŭtara-dva hady.
Dźvieście jeŭra na ježu
Navat biez pracy hrafik Jaŭhiena davoli ščylny. Jon ustaje ŭ 5:30 na prabiežku i zaniatki sportam. Čatyry dni na tydzień naviedvaje moŭnyja kursy, časam dvojčy na dzień. Astatni čas idzie na chatnija spravy, hatavańnie ježy, čytańnie, dadatkovyja moŭnyja zaniatki doma. Na charčavańnie Jaŭhien atrymlivaje krychu bolš za 200 jeŭra ŭ miesiac i raz na paŭhoda 100 jeŭra na vopratku.
«Dźvieście jeŭra — heta vyklučna na ježu i bolš ni na što. Kali, skažam, złamaŭsia mabilny telefon, treba šukać u internecie niešta vielmi tannaje abo što addajuć biaspłatna. Ci prasić siabroŭ, znajomych dapamahčy. A kab niešta vialikaje — pra heta navat havorki niama», — kaža surazmoŭca.
Kab pajechać u inšy horad ci pahladzieć na akijan, treba vielmi mocna ekanomić.
«Čałaviek pavinien być hatovy admovicca ad šmat čaho, jeści, moža, adzin raz na dzień», — razvažaje ŭciakač pra toje, čym davodzicca achviaravać z-za dadatkovych vydatkaŭ.
Kab palepšyć umovy žyćcia, Jaŭhien arhanizavaŭ zbor. Prasiŭ 1500 jeŭra, kab nabyć noŭtbuk, apłacić mabilnuju suviaź i kupić vopratku. Jon patłumačyŭ, što prasiŭ dosyć nievialikuju sumu, kab chapiła na samaje nieabchodnaje.
«Navošta mnie prasić u ludziej, jakija pracujuć, zarablajuć hrošy svajoj pracaj — kab chadzić u restarany ci kaviarni? Heta na nieabchodnaje, na toje, što dla mianie nadzvyčaj važna i patrebna mienavita ciapier. Potym, dumaju, uładkujusia na pracu i sam kamuści dapamahu», — tłumačyć jon.
Jaŭhien adznačaje, što nie mieŭ asablivych iluzij nakont žyćcia za miažoj, kali źjazdžaŭ ź Biełarusi. Najbolš u emihracyi jamu nie chapaje ŭłasnaha žylla. Jon zaŭvažaje, što nie maje patreby ŭ vialikaj kolkaści znosin paśla turmy, naadvarot — adpačyvaje ad hetaha. Kali treba z kimści pahavaryć, moža patelefanavać siabram, znajomym. Biełarusaŭ u horadzie, dzie žyvie, pakul nie sustrakaŭ, nie viedaje, ci jość tam biełaruskaja dyjaspara i mierapryjemstvy.
Z rodnymi, miarkuje jon, dobra, kali atrymajecca sustrecca raz na hod. Na jaho dumku, niama vialikaj roźnicy — žyć u susiedniaj ź Biełaruśsiu Litvie ci ŭ dalokaj Ispanii. Sustrecca sa svajakami adnolkava składana, bo jany zaniatyja i ciažka znajści čas na padarožžy.
Jaŭhien kaža, što zaŭsiody pamiataje, za što siadzieŭ. I razumieje, što dalejšaje jaho žyćcio stała nastupstvam hetaha, ale ni razu nie paškadavaŭ.
«Čym dalej ad Biełarusi, tym mienš razumieńnia ŭ čynoŭnikaŭ»
Suzasnavalnik fondu BySol Andrej Stryžak raskazaŭ «Svabodzie», što apošnim časam u ichni fond pa dapamohu źviarnulisia niekalki biełarusaŭ, jakija vyjechali ŭ krainy, nie typovyja dla biełaruskaj emihracyi.
«Było niekalki zvarotaŭ ad ludziej, što sprabujuć zamacavacca ŭ Ispanii. Časta heta byłyja palitviaźni. Dumaju, heta źviazana z tym, što Ispanija — adna ź niamnohich jeŭrapiejskich krain, jakaja dahetul maje davoli libieralnaje mihracyjnaje zakanadaŭstva. U ich isnujuć madeli lehalizacyi na pryncypie asiełaści: kali ty peŭny čas žyvieš na terytoryi krainy i možaš dakazać, što sapraŭdy žyŭ tam, płaciŭ za kamunalnyja pasłuhi», — kaža Stryžak.
Na jaho dumku, ispanskaje zakanadaŭstva ciapier adno z samych łajalnych da mihrantaŭ. Pa słovach Stryžaka, u BySol taksama źviartajucca biełarusy, jakija sprabujuć zamacavacca ŭ Hiermanii.
«Ale, jak praviła, prablema ŭ tym, što jany sprabujuć zrabić heta, majučy polskija abo litoŭskija vizy. Dziejničaje pryncyp Dublinskaha pahadnieńnia — i ludziej viartajuć u tyja krainy, čyje vizy jany majuć. I heta, zvyčajna, davoli dramatyčnyja situacyi, jakija tolki dadajuć ludziam prablem», — tłumačyć surazmoŭca.
Andrej Stryžak uspomniŭ vypadak žurnalista sa Śvietłahorska Andreja Lipskaha, jaki ciapier źbiraje srodki na lačeńnie słychu, i Stanisłava Brykina, jaki, vierahodna, skončyŭ žyćcio samahubstvam u łahiery dla ŭciekačoŭ u Litvie, kudy jon pryjechaŭ z Hiermanii.
Suzasnavalnik BySol adznačaje, što biełarusy emihrujuć u roznyja krainy: Šviecyju, Italiju, ZŠA. Śpiecyfičnyja prablemy emihrantaŭ u takich dalokich krainach uźnikajuć nie tolki z-za Dublinskaha pahadnieńnia.
«Čym dalej ad Biełarusi, tym mienš razumieńnia, pra što idzie havorka, u čynoŭnikaŭ — łakalnych, mihracyjnych, tych, što razhladajuć spravy i prymajuć rašeńni. Bolšaść ź ich maje ŭniviersalny padychod: ci idzie vajna ŭ krainie, adkul čałaviek pryjechaŭ. Heta hałoŭny, žalezny arhumient. Kali čałaviek pryjechaŭ ź Siryi, Livii, Erytrei, Efiopii, Samali — tam vajna, značyć, heta ŭciekačy ad vajny», — tłumačyć Stryžak.
Spravy takich mihrantaŭ razhladajuć u pieršuju čarhu, dadaje jon.
«A ŭ nas vajny niama. I heta adrazu stavić biełarusaŭ u składanaje stanovišča. Čamu mienavita viartacca nielha? Čamu pahroza represij u Biełarusi niebiaśpiečnaja dla žyćcia i zdaroŭja čałavieka? Biełarusaŭ u kolkasnym sensie niašmat, mienš, čym ukraincaŭ, afrykancaŭ ci vychadcaŭ z Uschodu. Tamu i niama vypracavanaj, standartyzavanaj praktyki», — kaža Andrej Stryžak.
Na jaho dumku, nie ŭsie čynoŭniki chočuć raźbiracca ŭ niestandartnych situacyjach, kali z peŭnaj krainy ŭciakajuć usiaho niekalki sotniaŭ čałaviek na hod.
«I jašče — časta ludzi sprabujuć šukać lepšaha žyćcia ŭ bolš zamožnych krainach Jeŭraźviazu i sutykajucca z tym, što jany nie adzinyja takija. Nahruzka na mihracyjnyja słužby hetych krain vielmi vialikaja. Chutkaść razhladu zajaŭ vielmi nizkaja», — pieraličvaje jon.
Siarod inšych składanaściaŭ — patrabavańnie žyć u zakrytych łahierach, inšyja ŭmovy, zusim nie tyja, što kali čałaviek vyjazdžaŭ u Jeŭropu ŭ jakaści turysta.
«My ž, majučy šenhienskija vizy, jeździli pa Jeŭropie, bačyli hetyja harady, hetych ludziej. A ciapier raptam traplajem u zusim inšy status. U status šukalnika prytułku, jak, naprykład, z Erytrei. I heta psichałahična vielmi składana. Ludzi traplajuć u stres, u depresiju. Heta viadzie da surjoznych prablemaŭ», — raspaviadaje Stryžak.
Kiraŭnik fondu adznačaje, što ludzi achviarujuć na zbory niezaležna ad krainy, dzie žyvie čałaviek, jakomu dapamahajuć, abo pamieru biełaruskaj dyjaspary ŭ toj krainie. Najbolš achviarujuć ludzi z Polščy, ZŠA, Litvy.
«Tut ja zaŭvažyŭ zakanamiernaść: kali, skažam, čałaviek ź Lidy trapiŭ u biadu, naprykład, u Francyi, to dapamohuć jamu nie pradstaŭniki francuzskaj dyjaspary, a lidčanie, raśsiejanyja pa ŭsim śviecie. Heta — ziamlactva. Ja dakładna mahu skazać, što hetaja suviaź z rodnymi miaścinami zastajecca — niezaležna ad taho, dzie čałaviek znachodzicca, dzie jon trapiŭ u biadu», — adznačaje Andrej Stryžak.
«Jana zabrała dziaciej i viarnułasia ŭ Minsk»: historyja biełarusa, jaki emihravaŭ u Barsiełonu ź siamjoj, a zastaŭsia adzin
«Ja jechała ad vajny i bambiožak»: Jaŭhienija Čarniaŭskaja pra pierajezd na Kipr
«Rekamiendavać krainu nikomu dakładna nie budu». Biełaruska-palitemihrantka pajechała na adpačynak u Vieniesuełu — i była zatrymanaja palicyjaj
Kupaŭsia ŭ mory, chadziŭ u hory i zarabiŭ 8 tysiač jeŭra. Biełarus raskazaŭ pra svaju siezonnuju pracu ŭ Charvatyi
Kamientary