«Chutka ŭsio źjaduć». Rybałovy skardziacca, što ad hetaj ptuški niama paratunku
Vialiki bakłan — vid, jaki jašče niadaŭna byŭ redkaściu, — za niekalki dziesiacihodździaŭ staŭ sapraŭdnaj prablemaj dla pryrody i ekanomiki Biełarusi. Latajučyja «brakańjery» — tak prazvali ich rybałovy.
Paciapleńnie klimatu pastupova ŭpłyvaje na fłoru i faŭnu Biełarusi. Z adnaho boku, dačniki radujucca tamu, što vinahrad i kavuny ŭžo možna vyroščvać na poŭnač ad Minska, z druhoha boku, rybaki bjuć tryvohu — reki i aziory zasialajuć invaziŭnyja vidy ryby. Adzin ź ich, amierykanski somik (Ameiurus nebulosus), staŭ sapraŭdnym niaščaściem dla raki Muchaviec i mnohich azior Bresckaj vobłaści.
Rybałovy iranizujuć, što z somikam paśpiachova spraviacca bakłany — latajučyja «brakańjery», — jakich u apošnija dziesiacihodździ istotna pabolšała na terytoryi Biełarusi. U sacsietkach paviedamlajuć, što bakłany sustrakajucca na Prypiaci, Sažy, Brasłaŭskich aziorach. Dziaržaŭnyja ŚMI zhadvajuć pra ich prysutnaść na voziery Biełym u Hrodzienskim rajonie i na Niomanie.
Čym niebiaśpiečnaja hetaja ptuška?
Jak adznačajuć vučonyja Navukova-praktyčnaha centra pa bijaresursach NAN Biełarusi, vialiki bakłan (Phalacrocorax carbo) byŭ viadomy na terytoryi krainy jak redki zalotny vid až da pačatku 1980-ch hadoŭ. Paźniej ptušku možna było rehularna nazirać pieravažna na poŭdni krainy.
Pavodle acenak śpiecyjalistaŭ, ekanamičny ŭron, jaki nanosicca bakłanam rybnaj haspadarcy, moža składać na rybavodnych sažałkach i štučna zaryblenych vadajomach 20—50% abjomaŭ pradukcyi, a ŭ niekatorych vypadkach, asabliva dla karpavych haspadarak, dachodzić da poŭnych strat rybnaha statka na asobnych sažałkach. Adna ptuška za sutki moža źjeści 3-5 kiłahramaŭ ryby.
Niebiaśpiečny bakłan i dla navakolnaha asiarodździa
Pa-pieršaje, kałonii bakłanaŭ mohuć całkam źniščać miascovyja arnitakompleksy, vyciaśniajučy inšych ptušak, što hniazdujucca pobač. Ich masavaja prysutnaść stvaraje prablemy navat dla takich žyvučych vidaŭ, takich jak šeraja čapla ci čajka.
Pa-druhoje, huana (ptušyny pamiot), jaki ŭ vialikaj kolkaści nazapašvajecca pad kałonijami bakłanaŭ, radykalna źmianiaje chimičny skład hleby. Heta viadzie da hibieli dreŭ i ŭsiaho raślinnaha pokryvu. U vyniku navat adnosna stabilnyja łandšafty — astraŭki na aziorach ci nizinnyja bałoty — pieratvarajucca ŭ «miortvyja zony».
U rybhasach Biełarusi ź vialikim bakłanam zmahajucca adstrełam, razbureńniem hniozdaŭ, vysiakańniem dreŭ, hukavym i vizualnym adpužvańniem. Ptušak pałochajuć hazavymi harmatami, pudziłami i bliskučymi pradmietami, naciahvajuć nad vadajomami lesku i sietki. Tym časam rybaki praciahvajuć skardzicca na «latajučych brakańjeraŭ».
Ciapier čytajuć
U Sule adznačyli Kupalle. Haściej było stolki, što na darohach utvarylisia zatory12
Kamientary
Pamiataju, niekali bylo, pryliacieū adzin baklan da nas. Nie taki, nie "suchaputny", sapraūdny, marski baklan pryliacieū. A na palubie ryby bylo niazmieranna, toļki tral vybrali, i jon da jaje padsieū dy pačaū chapac` dy hlytac`, chapac` dy hlytac`...
Nahlytaūsia tak, što ūzliaciec` užo nia moh, alie ūsio jašče chapaū tuju rybu. Kruhly zrabiūsia, zob pa palubie ciahaū, bo padniac` šyju ūžo nia moh...
Tak i siadzieū za tralavaj liabiodkaj paūtydnia, pieratraūlivaū... Zasraū usio, i tady ūžo paliacieū...