Novy modny trend — dafaminavaje haładańnie

Dafaminavaje haładańnie — papularny trend u śfiery mientalnaha zdaroŭja i praduktyŭnaści, jaki pryjšoŭ z Kramianiovaj daliny. Vyprabavanaja na dobraachvotnikach mietodyka chutka stała papularnaj — pra jaje zahavaryli viadučyja suśvietnyja miedyja.

Jak tłumačyć niejrabijołah Ani Rychter ź Lejbnic-instytuta niejrabijałohii ŭ intervju Süddeutsche Zeitung Magazin (SZ), jaho sutnaść zaklučajecca ŭ časovaj admovie ad zadavalnieńniaŭ, jakija vyklikajuć rezki emacyjny vodhuk, takich jak, naprykład, sacsietki. Prapanujecca dać mozhu adpačyć, viarnuŭšy adčuvalnaść da prostych radaściaŭ žyćcia.

Ale pry čym tut dafamin?

Jak tłumačyć Rychter, bolšaść zvykłych zadavalnieńniaŭ aktyvujuć tak zvanuju dafaminavuju sistemu — łancužok mazhavych struktur, jakija adkazvajuć za adčuvańnie ŭznaharody. Dafamin, jaki viadomy jak «harmon ščaścia», adyhryvaje klučavuju rolu ŭ pracy mozhu. Jon upłyvaje na matyvacyju, uvahu, pamiać i navat kaardynacyju ruchaŭ. Ale hałoŭnaje — jon sihnalizuje nam, ci čakajecca ŭznaharoda za peŭnyja pavodziny.

Dafamin vypracoŭvajecca nie tolki ŭ momant atrymańnia zadavalnieńnia, ale i pry pradčuvańni jaho. Dziakujučy hetamu miechanizmu farmujucca zvyčki. Mozh zapaminaje typ pavodzinaŭ, jaki pryvodzić da ŭznaharody, i padšturchoŭvaje nas paŭtaryć ich.

Ale isnujuć i prablemnyja tryhiery dafamina: narkotyki, nikacin, azartnyja hulni, porna. Takim čynam, arhanizm vypracoŭvaje dafamin nie tolki dla atrymańnia doŭhaterminovych stanoŭčych emocyj, ale i dla karotkaterminovych uznaharod.

Ałharytmy zadavalnieńnia: sacsietki i dafamin

Nie źjaŭlajucca vyklučeńniem i sacyjalnyja sietki. Jak tłumačyć Ani Rychter, sacyjalnyja płatformy nakštałt TikTok, Instagram i X (Twitter) pravodziać šmat daśledavańniaŭ dla aptymizacyi ałharytmaŭ, kab uździejničać na dafaminaaktyŭnyja zony mozhu. Jany stvarajuć idealnaje spałučeńnie cikaŭnaści i padachvočvajuć nas hartać stužku biaskonca.

U vyniku raźvivajecca talerantnaść, emocyi prytuplajucca, u vyniku čaho žadany efiekt dafaminu ŭ mozhu stanovicca nie takim intensiŭnym i ŭźnikaje frustracyja. Na žal, šmat chto prosta pavialičvaje «dozu» i prakručvaje lentu jašče bolš.

U niejki momant prakrutki moža akazacca niedastatkova; chočacca samomu pryciahnuć da siabie ŭvahu. Čałaviek zahružaje ŭłasnyja videa, kab atrymać łajki. Prablema taksama ŭ tym, što sacyjalnyja sietki nie źjaŭlajucca ŭstojlivaj krynicaj dafaminu, a chutčej naceleny tolki na chutkaje zadavalnieńnie. Tamu niejratranśmitery reahujuć na ich vielmi burna.

Daśledavańni paćviardžajuć: asabliva ŭraźlivyja dzieci i padletki. Tak, doŭhaterminovaje amierykanskaje daśledavańnie z udziełam bolš za 160 školnikaŭ 6-7 kłasaŭ pakazała: u padletkaŭ, jakija časta karystajucca sacsietkami, inakš raźvivajecca mozh — asabliva tyja vobłaści, jakija adkazvajuć za ŭsprymańnie sacyjalnych sihnałaŭ.

U takich padletkaŭ nazirajecca pavyšanaja adčuvalnaść da łajkaŭ, kamientaryjaŭ i inšych form zvarotnaj suviazi. Heta vyjaŭlajecca va ŭzmocnienaj aktyŭnaści ŭ sistemie ŭznaharodžańnia, mindalepadobnym ciele (amihdale), a taksama ŭ zonach, źviazanych z uvahaj i pryniaćciem rašeńniaŭ. Navukoŭcy padkreślivajuć — pakul niezrazumieła, ci vyklikajuć takija źmieny mienavita sacyjalnyja miedyja, ci prosta imi čaściej karystajucca padletki z pavyšanaj adčuvalnaściu.

Ani Rychter padkreślivaje: na dafamin padsieści nielha, heta nie rečyva nakštałt nikacinu abo ałkaholu. Ale jon adyhryvaje klučavuju rolu ŭ zamacavańni zaležnych pavodzin — asabliva kali havorka idzie ab chutkim zadavalnieńni. Dafamin dapamahaje mozhu vučycca paŭtarać dziejańni, za jakija atrymlivajecca ŭznaharoda.

Pry hetym važna ŭličvać: zaležnaść — heta šmatkampanientnaja źjava. Aproč niejrachimičnych pracesaŭ, na jaje ŭpłyvajuć stres, asiarodździe, mientalnaje zdaroŭje i asabistaja historyja čałavieka.

Dafaminavaje haładańnie: jak heta pracuje?

Jak adznačaje Rychter, kab raspaznać i źmianić madel pavodzinaŭ, patrabujecca šmat samaanalizu. I tut moža dapamahčy dafaminavaje haładańnie.

Trend na dafaminavaje haładańnie pryjšoŭ ź Silikonavaj daliny. Nasamreč hety vyraz abaznačaje šerah pavodnickich praktyk, zasnavanych na pryncypach kahnityŭna-pavodzinskaj terapii. Ich prapanavaŭ u 2019 hodzie psichijatr Kemieran Sepach jak sposab dapamahčy pieraadoleć zaležnaść ad impulsiŭnych pavodzin, źviazanych ź imhniennym zadavalnieńniem — praźmiernaha vykarystańnia sacsietak, pierajadańnia, porna, impulsiŭnych pakupak i azartnych hulniaŭ.

Metaj praktyki, jakuju prapanavaŭ Kemieran Sepach, źjaŭlajecca nie «adklučeńnie» dafaminu (što fizijałahična niemahčyma), a źmianšeńnie pavodzinskaj zaležnaści ad stymułaŭ, što vyklikajuć chutki i mocny dafaminavy adkaz.

Zamiest škodnych zvyčak prapanujecca pieraklučeńnie na biasškodnyja, ale taksama dafaminaaktyŭnyja alternatyvy — naprykład, žyvyja znosiny ź siabrami, udzieł u sacyjalnych padziejach, špacyry abo kancerty. Heta dazvalaje adnavić adčuvalnaść da naturalnych krynic zadavalnieńnia i padtrymlivać ustojlivy emacyjny bałans.

U internecie ideja dafaminavaha haładańnia chutka vyjšła z-pad kantrolu i stała ŭsprymacca zanadta litaralna.

Ale, jak padkreślivaje Rychter, admova ad usiaho na adzin dzień moža być niebiaśpiečnaja: kali rezka źnikajuć usie krynicy zadavalnieńnia, uźnikaje tryvoha, apatyja, «zryŭ». Zamiest hetaha jana rekamienduje intervalny padychod: naprykład, nie vykarystoŭvać sacsietki ranicaj, admovicca ad telefona za hadzinu da snu, abo vyznačyć vokny vykarystańnia.

Taki padychod nazyvajuć intervalnym dafaminavym haładańniem — sutnaść jaho ŭ tym, kab źnižać nahruzku na sistemu ŭznaharodžańnia mozhu pa zahadzia vyznačanym hrafiku, a nie rezka i całkam.

U adroźnieńnie ad ćviordaj i karotkačasovaj admovy ad usich zadavalnieńniaŭ, intervalnaje haładańnie lahčej pieranosicca i nie vyklikaje takoha stresu dla mozhu. Jaho možna adaptavać pad asabistyja zapatrabavańni i skarektavać, kali abmiežavańni stanoviacca praźmiernymi.

Bolš za toje, mienavita ŭmieńnie śviadoma rehulavać pavodziny daje pačućcio ŭnutranaj matyvacyi — a jana, jak ni iranična, taksama źviazana z dafaminam. Tamu ideja «dafaminavaha haładańnia» — u niejkim sensie paradoks: baraćba z dafaminam adbyvajecca ź jaho ž dapamohaj.

Maleńkija radaści — lepšyja leki

Hety padychod dobra ilustruje papularny ŭ TikTok farmat «dafaminavaha mieniu». Sutnaść jaho ŭ tym, kab padzialić krynicy dafaminu na katehoryi i raźmierkavać ich raŭnamierna na praciahu dnia. Sacyjalnyja sietki, naprykład, traplajuć u raździeł «desiert» — toje, što varta ŭžyvać u mieru i tolki paśla «asnoŭnaj stravy», jakoj źjaŭlajecca praca, mety ci asabisty rost.

Pa słovach Rychter, takija praktyki sapraŭdy pracujuć: jany dapamahajuć viarnuć radaść ad paŭsiadzionnych drobiaziaŭ i zrazumieć, što zadavalnieńnie — heta nie tolki źniešnija stymuły, ale i ŭśviedamleńnie ŭłasnych dasiahnieńniaŭ. A jašče karysna čas ad času prosta pasumavać — bo mienavita na fonie nudy jarčej adčuvajucca prostyja momanty ščaścia.

A što kažuć navukoŭcy?

Choć daśledavańniaŭ na temu dafaminavaha haładańnia i vykarystańnia sacsietak pakul niašmat, isnujuć cikavyja danyja pra zaležnaść ad kampjutarnych hulniaŭ.

U pryvatnaści, daśledavańnie, praviedzienaje navukoŭcami Rurskaha ŭniviersiteta ŭ Bochumie z udziełam bolš za 270 čałaviek, jakija mieli hulniavuju zaležnaść, pakazała: užo dvuch tydniaŭ ustrymańnia ad videahulniaŭ było dastatkova, kab častkova pierazahruzić sistemu ŭznaharody.

U pieršyja dni ŭdzielniki adčuvali mocnuju tryvožnaść i žadańnie viarnucca da hulniaŭ. Ale ŭžo praz tydzień hetyja simptomy značna słabieli, i paśla zakančeńnia ekśpierymientu ludzi zmahli hulać umierana i atrymlivać ad hetaha zadavalnieńnie — u mienšych dozach, ale z bolšaj nasyčanaściu. Heta śviedčyć pra adnaŭleńnie adčuvalnaści dafaminavych receptaraŭ.

• 4
• 0
• 0
• 0
• 1
• 0
• 0
• 1