Pasmažyŭ čałaviečaje miasa na vačach u žonki. Jak para estoncaŭ stała sieryjnymi zabojcami — siarod ich achviar byŭ i biełarus
U 1982 hodzie ŭ Estonii adbyłosia niekalki dziŭnych zabojstvaŭ. Milicyja znachodziła trupy z vyrazanymi častkami cieła, adnak nie zmahła źviazać złačynstvy ŭ ahulnuju spravu. Adnoj z achviar staŭ mužčyna ź Biełarusi. Złavić zabojcu ŭdałosia tolki dziakujučy jaho žoncy, raskazvaje historyju miedyja «Choład».
U noč na 6 sakavika 1982 hoda 23-hadovaja Pile Taomła, kiroŭca tralejbusa z Talina, pračnułasia ad huku ŭvachodnych dźviarej. Dadomu viarnuŭsia jaje muž 25-hadovy Jochanes-Andreas Chani, jaki pracavaŭ pamočnikam na kuchni ŭ prestyžnym Talinskim hateli Palace.
Jany pažanilisia ŭsiaho niekalki miesiacaŭ tamu, ale viedali adno adnaho jašče padletkami — tamu što aboje vyraśli ŭ baptysckich siemjach, Chani byŭ synam pastara. Pile apisvała muža jak łaskavaha i kłapatlivaha čałavieka. Praŭda, pryznavała, što lubaja drobiaź vyvodziła jaho ź siabie, i jon rezka stanaviŭsia chałodnym i žorstkim.
Chani prynios u rukach pakiet, na jakim była rekłama praduktovaj kramy. Jak paźniej ŭspaminała Pile, pavitaŭšysia, muž nieachajna kinuŭ jaho na stoł. Unutry byŭ kryvavy kavałak miasa.
«Ja zabiŭ čałavieka, i voś jaho miasa. Čałaviečaje miasa, jakoje ja daŭno chacieŭ pakaštavać», — skazaŭ Chani. Paźniej vyśvietliłasia: u pakiecie lažała ikranožnaja ciahlica mužčyny, jaki niekalki hadzin tamu vyjšaŭ z bara ŭ Nymie — nievialikim rajonie na poŭdni Talina.
Chani pačaŭ smažyć miasa prosta na vačach u žonki. «Pach byŭ žudasny», — uspaminała jana. — «Ja nie mahła admyć patelniu try dni, pach usio roŭna nie źnik». Kali muž prapanavaŭ joj pakaštavać, Pile, pa jaje słovach, prykinułasia śpiačaj. U milicyju jana nie źviarnułasia, tamu što «nie zmahła vydać nastolki blizkaha čałavieka».
Ranicaj 6 sakavika 1982 hoda ŭ paŭdniova-zachodnim rajonie Talina milicyjanty znajšli cieła mužčyny. Zahinuły akazaŭsia marakom siarednich hadoŭ Ejmaram Viba, jaki raniej słužyŭ na vostravie Saaremaa. Cieła i naha Viba byli źniaviečanyja: ź ściahna vyrazali kavałak miasa pamieram z cehłu.
U Viba skrali srebny piarścionak, abutak i kašalok, naručny hadzińnik z dakumientami. Cieła zabitaha apaznali dziakujučy jaho žoncy. Jana viarnułasia ŭ Talin z dačy — i ŭ pustoj kvatery zrazumieła, što muž nie byŭ doma niekalki dzion.
Bolš zabojstvaŭ
Praz dva miesiacy paśla zabojstva maraka milicyja Estonii natyknułasia na trup piensijaniera ź Biełarusi — 75-hadovaha Ivana Sivickaha. Jamu pratknuli serca i vyrazali pałavyja orhany, a taksama kavałak płoci ź ściahna. Sivicki taksama staŭ achviaraj Jochanesa-Andreasa Chani. U tuju noč Chani naviedvaŭ svajho siabra dziacinstva ŭ horadzie Jychvi ŭ dvuch hadzinach jazdy ad Talina. Jany zasiadzielisia ŭ restaranie, a kali viarnulisia pjanymi — žonka siabra nie puściła ich načavać.
«Tady ja ŭziaŭ nož i pajšoŭ błukać pa dvarach, — paźniej raskazvaŭ Chani. — Adny dźviery była adčynienyja. Ja ŭvajšoŭ. Spačatku — sauna, pobač — spalnia. Niechta padniaŭsia ŭ łožku. Ja spytaŭ: «Kolki vas tut?» Heta byŭ stary, jon byŭ adzin. Ja padyšoŭ i ŭdaryŭ nažom prosta ŭ hrudzi».
Na dośvitku Chani sieŭ na ciahnik nazad u Talin z partfielem, u jakim znachodzilisia orhany Sivickaha.
Niahledziačy na padobnyja detali dvuch złačynstvaŭ, estonskaja milicyja tady nie źviazała zabojstva ŭ Nymie sa złačynstvam u Jychvi.
U lipieni 1982 Chani ździejśniŭ treciaje zabojstva. Jany z žonkaj pavinny byli adpravicca na plaž razam z ahulnaj siabroŭkaj, adnak pasvarylisia jašče padčas kupli kvitkoŭ. Chani admoviŭsia ad pajezdki, i žančyny sieli na ciahnik udvaich.
Hulajučy pa ŭskrainach Talina, Chani sustreŭ 44-hadovuju Jaŭhieniju Kalcovu, jakaja źbirała malinu. Jon napaŭ na jaje, zhvałciŭ i zabiŭ, pakinuŭšy jaje cieła hnić u lesie. U Kalcovaj Chani skraŭ vopratku, 30 kapiejek i kvitok na aŭtobus.
Milicyi ŭdałosia vyznačyć asobu žančyny tolki pa bihudzi, jakija zastalisia ŭ jaje vałasach. Hetyja bihudzi byli skručanyja z ruskamoŭnaj haziety. Na joj zachavałasia data: 27 lipienia 1982 hoda i adras, jaki paštaljon napisaŭ ad ruki: Kuuseheki 28-3.
Małatok u nočy
Usiaho praź miesiac Chani napaŭ na svaju žonku. Nočču, pakul taja spała, jon nakinuŭsia na jaje z małatkom, dvojčy stuknuŭšy pa hałavie, ale nie staŭ dabivać, a pierabintavaŭ joj hałavu i pavioz u balnicu. U traŭmapunkcie Chani schłusiŭ, što na Pile napaŭ nieznajomiec u parku Hlena na paŭdniovym zachadzie Talina. Pile nie mahła ničoha skazać, tolki hučna płakała, i daktary zapadozryli ŭ jaje šok.
Viarnuŭšysia dadomu, Pile pačała źbirać dokazy suprać muža. Jana schavała skryvaŭlenuju navałačku i małatok, jakim muž sprabavaŭ jaje zabić. Jak Pile pisała paśla, pa načach jana pryciskałasia bližej da muža, kab adčuvać kožny šorhat i «być hatovaj da napadu». Adnak pa-raniejšamu nie źviartałasia ŭ milicyju.
U vieraśni 1982 hoda Chani vyrašyŭ zrabić žonku svajoj saŭdzielnicaj. Pavodle jaho zadumki, para pavinna była sieści ŭ taksi i, zabiŭšy kiroŭcu, skraści mašynu. Mierkavałasia, što padčas pajezdki Pile adciahnie kiroŭcu, a zatym siadzie za rul. Chani nie ŭmieŭ vadzić.
«Jon daŭ mnie nož z karotkim lazom, jakim ja pavinna była ŭdaryć taksista ŭ hrudzi śpieradu, paśla taho jak jon udaryć jaho zzadu ŭ šyju — u sonnuju arteryju», — paźniej uspaminała Pile.
Kiroŭcu Ałaru Kivi jany pradstavilisia jak para, jakaja jedzie na dzień naradžeńnia. Chani sieŭ na zadniaje siadzieńnie. U 23:00 Pile vyjšła z mašyny, nibyta kab paklikać siabroŭku. U toj momant Chani ŭdaryŭ taksista nažom u šyju, ale toj zmoh vyciahnuć klinok i namacać knopku adkryćcia dźviarej.
«Davaj, bi taksama!» — zakryčaŭ Chani. Ale Pile zastyła i nie naniesła ŭdar. U hety momant taksistu ŭdałosia źbiehčy. Para źnikła ź miesca złačynstva na «Vołzie», jakuju nieŭzabavie kinuli kala doma №22 na praśpiekcie Kaskiedzie. U tuju noč jany zabrali z mašyny 27 rubloŭ i džynsavuju kurtku taksista.
Ałar Kivi zmoh dabiehčy da bližejšaha žyłoha doma, dzie paprasiŭ ab dapamozie i vyklikaŭ milicyju.
Apraŭdańni
Tolki praz dva miesiacy paśla napadu ŭ taksi, u pačatku kastryčnika 1982 hoda, Pile raskajałasia. Jana pryjšła na pracu da siabroŭki, kab nadrukavać pryznańnie. «Paviedamlaju, što źjaŭlajusia saŭdzielnicaj troch zabojstvaŭ i dvuch zamachaŭ na zabojstva. Pryznacca mianie prymusili sumleńnie, pahražajučaja majmu žyćciu situacyja, hramadzianski abaviazak i strach», — napisała jana ŭ liście dla kryminalnaha vyšuku Talina.
Ale piśmovaje pryznańnie Pile tak i nie adpraviła. Jaje apiaredziŭ kaleha siabroŭki Pile, jaki vypadkova ŭbačyŭ hety list na pracoŭnym miescy. Jon i źviarnuŭsia ŭ milicyju. 10 kastryčnika Chani aryštavali ŭ hateli Palace prosta padčas źmieny.
Užo ŭ turmie Andreas pisaŭ listy žoncy, śledčamu i miascovym ŚMI. U ich jon sprabavaŭ rastłumačyć, što padšturchnuła jaho da zabojstva, źviazvajučy svaju žorstkaść z hvałtam i relihijnym fanatyzmam u siamji.
Jochanes-Andreas Chani naradziŭsia viasnoj 1957 hoda ŭ siamji baptysckaha prapaviednika Jaana Chani. Jon byŭ adnym z šaściarych dziaciej, starejšym z chłopčykaŭ. Siamja Chani žyła ŭ pramysłovym horadzie Kochtła-Jarvie, na ŭschodzie Estonii.
«Usio vyrašaŭ baćka. Paradki ŭ domie byli vielmi strohimi. Za ich parušeńnie nas [dziaciej], jak praviła, karali cialesna», — uspaminaŭ Chani siamiejny ŭkład.
Jarčej za ŭsio Chani apisvaŭ pakarańnie za słova «čort», jakoje jon vypadkova vymaviŭ padčas hulni. Baćki bili jaho prutami, pakul u ich nie skončylisia siły. «Dahetul pamiataju ciažkaje dychańnie baćki, jakoje ledź nie dušyła jaho samoha. Ja da taho momantu ŭžo sarvaŭ hołas ad kryku», — uspaminaŭ Chani. Paśla hetaha jon źnienavidzieŭ i baćku, i relihiju.
«U kamieru śmiarotnikaŭ mianie pryviała ślapaja fanatyčnaja viera majho baćki, jakuju jon staviŭ vyšej za ŭsio», — raskazvaŭ Chani. Jon skončyŭ žyćcio samahubstvam 7 listapada 1982 hoda, mienš čym praź miesiac paśla aryštu. U pieradśmiarotnym liście złačyniec pisaŭ: «Ludzi, bojciesia fanatykaŭ. Mienavita jany — sapraŭdnyja ludajedy. Abaraniajcie dziaciej. Dziciačaja duša nie zroblena z dreva».
U tym ža liście Chani źviarnuŭsia da Pile: «Kali tabie daduć pachavać majo cieła… vielmi prašu ciabie… piaščotna pahładź mianie pa hałavie adzin raz! Mnie heta było patrebna pry žyćci. Navat maja maci pra heta nie padumała i addała pieravahu zamiest svajho syna ŭkryžavanaj fihury…»
«Absalutnaja samaachviaravańnie»
Psichijatryčnaja ekśpiertyza, praviedzienaja paśla śmierci Chani, paličyła zabojcu i jaho saŭdzielnicu ŭ stanie śviadomaści. Psichijatr Anty Lijv, jaki pravodziŭ sudovuju ekśpiertyzu muža i žonki, uspaminaŭ, jak Pile, užo znachodziačysia pad śledstvam, razvažała pra płany na budučyniu. Žančyna była ŭpeŭnienaja, što apyniecca na voli da Kaladaŭ, źbirałasia ŭziać adpačynak i źjechać na poŭdzień.
Kali razmova zachodziła ab škadavańniach z-za śmierci niavinnych ludziej, Pile sa ździŭleńniem pytałasia: «A čamu mnie pavinna być soramna za svajo kachańnie?».
28 lutaha 1983 hoda Viarchoŭny sud Estonskaj SSR prysudziŭ 24-hadovuju Pile da 12 hadoŭ pazbaŭleńnia voli. Paźniej termin źmiakčyli da dziesiaci hadoŭ.
«Jana [Pile] była nie suprać, kab hetuju historyju kali-niebudź raskazali šyrokaj publicy», — uspaminaŭ Anty Lijv. Tak i zdaryłasia.
U 2008 hodzie Pile vypuściła knihu «Ja lubiła drapiežnika» pra žyćcio ź sieryjnym zabojcam. U joj žančyna raskazała, što abaraniała muža «z kachańnia», i nie pryznała svaju vinu ŭ zabojstvach. Pa słovach Pile, u šlubie z Chani jana adčuvała siabie začaravanaj.
«Ja razumieju kachańnie jak absalutnaje samaachviaravańnie, biez patrabavańniaŭ niešta atrymać naŭzamien. Kachańnie pavinna padymać na pjedestał taho, kaho ty lubiš. Jano pavinna być ciarplivym, pakorlivym i, samaje hałoŭnaje, ty pavinien usioj svajoj sutnaściu adčuvać, što hatovy admovicca ad usiaho dziela kachanaha», — pisała Pile. Akramia adnosin z zabojcam, jana apisvała čas u kałonii i svajo žorstkaje staŭleńnie da sukamiernikaŭ.
Apynuŭšysia na voli, Pile naradziła dzicia i ciapier žyvie ŭ Finlandyi pad inšym proźviščam.
Ciapier čytajuć
«Hłavnoje»: chto staić za najbolšaj sietkaj rehijanalnych telehram-kanałaŭ Biełarusi. Jaje ślady viaduć u Rasiju4
Kamientary