Navahrudski zamak — adna z hałoŭnych vizitovak Biełarusi i simvał mocy Vialikaha Kniastva Litoŭskaha. Letaś skončyŭsia pieršy etap jaho adnaŭleńnia, jaki źmianiŭ vyhlad ruinaŭ i tradycyjnyja krajavidy z Zamkavaj hary — nie ŭsie akazalisia rady pieramienam.
Što źjaviłasia
U časie piataha etapu rekanstrukcyi na Zamkavaj hary vyraśli novyja ŭčastki abarončych muroŭ vyšynioj da troch mietraŭ, jakija raniej častkova byli zasypanyja ziamloj. Nadbudavanyja ścieny ŭtvaryli vizualna zamkniony pierymietr pamiž Kaścielnaj viežaj i Ščytoŭkaj. Pierad uvachodam ustalavali masiŭnyja mietaličnyja varoty. Fundamienty Pasadskaj i Uvachodnaj viežaŭ prystasavali pad ahladnyja placoŭki.
Raboty praduhledžvali kansiervacyju ruin prasłaŭ ścien: raskapanyja reštki ścien rasčyščalisia, umacoŭvalisia i nabudoŭvalisia. Nadbudavanyja mury atrymali pravilnyja hieamietryčnyja abrysy, jakija kantrastujuć z razvałami kamianioŭ, jaki možna było pabačyć na zamku raniej — vyraznaha adroźnieńnia aŭtentyčnaha i sučasnaha patrabujuć mižnarodnyja dakumienty pa restaŭracyi.
Zamak adkryŭsia dla naviedvalnikaŭ u vieraśni minułaha hoda. Terytoryja stała płatnaj, choć cana čysta simvaličnaja — 1 rubiel.
Čamu ludzi aburajucca
Naviedvalniki adznačajuć: novaja muroŭka schavała ad vačej stromyja schiły hary i šyrokija krajavidy, jakija stvarali asablivuju ramantyku zamčyšča.
«Nie ŭbačyš ciapier stromy schił hary, nie ŭjaviš charuhvy kryžakoŭ u biaskrajnich dalach. Novyja pakaleńni buduć tolki dzivicca, što ŭ naš čas tut duch zajmała ad zachapleńnia», — pišuć jany ŭ sacsietkach.
Turysty taksama narakajuć na prajektnyja rašeńni, što, prykładam, nachił vierchniaj častki mura, zrobleny dla taho, kab pa im nie mahli chadzić ludzi, maje ŭchił unutr zamka, tak što vada i śnieh buduć ściakać nie vonki, a na jaho placoŭku.
Krytyki paraŭnoŭvajuć novyja ścieny z byccam by «navabudam» u Krevie, maŭlaŭ, možna było pakazać ścieny zamka brukam, a nie ŭzvodzić imitacyju starych ścien. A patračanyja na hetyja raboty hrošy nakiravać na vyratavańnie ŭnikalnych chramaŭ i siadzib Biełarusi.
Što kažuć śpiecyjalisty
Śpiecyjalisty ŭ śfiery achovy spadčyny tłumačać: adnaŭleńnie viałosia pa mietadałohii kansiervacyi, kab abaranić staražytny mur ad dalejšaha razbureńnia. Novyja rady kamianioŭ słužać «karonkaj», jakaja nie dazvalaje apadkam razburać aŭtentyčnyja reštki.
Adnak jość i prablema prazrystaści. Prajekt rekanstrukcyi nie vynosiŭsia na hramadskaje abmierkavańnie, a spravazdačy zastajucca ŭ archivach. Jak adznačajuć ekśpierty, u Biełarusi navat niama ŭ volnym dostupie aktualnaha płana zamka — daśledčyki dahetul karystajucca polskimi schiemami 1930-ch hadoŭ.
Što dalej
Šosty etap restaŭracyi zakranie centralnuju viežu Ščytoŭku. Tut płanujecca stvaryć muziej z archieałahičnymi znachodkami i ekspazicyjami pra historyju zamka. Choć ź jaje adnaŭleńniem užo spaźnilisia — raniej kazali, što raboty pavinny pačacca ŭ 2025 hodzie.
Tusk zajaviŭ pra hatoŭnaść adkryć Babroŭniki i Kuźnicu ź listapada63
Kamientary
Bruk, brukavanka brukavanaja daroha heta pad nahami, nie?