«Pieravychavać, militaryzavać i rusifikavać»: Rasija stvaryła biesprecedentnuju sistemu dla vykradzienych ukrainskich dziaciej
U novaj spravazdačy łabaratoryja humanitarnych daśledavańniaŭ Jelskaha ŭniviersiteta raskryvaje isnavańnie sietki z 210 ustanoŭ pa ŭsioj Rasii i na akupavanych terytoryjach, pryznačanych dla ideałahičnaj apracoŭki ŭkrainskich dziaciej.
Łabaratoryja humanitarnych daśledavańniaŭ Jelskaha ŭniviersiteta (HRL) apublikavała spravazdaču pad nazvaj «Vykradzienyja dzieci Ukrainy: u centry rasijskaj sietki pieravychavańnia i militaryzacyi».
U joj analizujecca, jak Maskva stvaryła maštabnuju i biesprecedentnuju sietku dla intehracyi departavanych ukrainskich dziaciej u rasijskuju vajennuju mašynu. Ź niekatorymi klučavymi vysnovami daśledavańnia znajomić francuzskaje vydańnie Le Monde.
Pavodle acenak HRL, u rukach Rasii zaraz znachodzicca da 35 000 takich dziaciej. U spravazdačy zafiksavana isnavańnie jak minimum 210 ustanoŭ pa ŭsioj Rasii i na akupavanych terytoryjach Ukrainy, dzie dziaciej padviarhajuć prymusovamu «pieravychavańniu» i militaryzacyi.
Maštab hetaj sietki, jakaja praciahvaje raźvivacca, ašałamlaje. Jana raspaścirajecca ad Čornaha mora da ŭschodniaha ŭźbiarežža Cichaha akijana, prachodziačy praź Sibir, i achoplivaje bolš za 5600 kiłamietraŭ i 59 rehijonaŭ u Rasii i akupavanaj Ukrainie.
Daśledčyki vyznačyli vosiem typaŭ miescaŭ: vajskovyja vučyliščy, vajskovyja bazy, miedycynskija ŭstanovy, relihijnyja abjekty, škoły i ŭniviersitety, haścinicy, centry dapamohi siemjam, dziciačyja damy i, čaściej za ŭsio, letnija łahiery i sanatoryi.
Pieryjad znachodžańnia dziaciej u hetych miescach rozny. Niekatorych nakiroŭvali tudy časova, i jany viarnulisia dadomu, inšych utrymlivali niavyznačany termin. U niekatorych vypadkach dzieci, jakija prajšli praz hetyja ŭstanovy, byli ŭklučany ŭ rasijskuju prahramu prymusovaha ŭsynaŭleńnia, kab trapić u rasijskija siemji i stać hramadzianami Rasii.
«Pramyvańnie mazhoŭ»
Rasśledavańnie HRL ustanaviła, što «Rasija vykarystoŭvaje patencyjna biesprecedentnuju sistemu masavaha pieravychavańnia, vajennaj padrychtoŭki i internataŭ, zdolnych raźmiaścić dziasiatki tysiač ukrainskich dziaciej na praciahły pieryjad».
Jano taksama pakazvaje hłybokuju ŭciahnutaść i saŭdzieł rasijskaha ŭrada ŭ miechanizmach finansavańnia, transparciroŭki, vajennaj padrychtoŭki i viarboŭki. Bolš za pałovu vyjaŭlenych abjektaŭ (jak minimum 106 z 210) naŭprost kirujucca fiederalnymi abo miascovymi orhanami ŭłady Rasii. Kab pryjści da takich vysnoŭ, daśledčyki spałučyli analiz infarmacyi z adkrytych krynic — časta z aficyjnych rasijskich dakumientaŭ — z vyvučeńniem spadarožnikavych zdymkaŭ.
Pavodle spravazdačy, mierapryjemstvy pa «pieravychavańni» ŭkrainskich dziaciej pravodzilisia ŭ bolšaści (61,9%) vyjaŭlenych miescaŭ. Jany ŭklučali kulturnyja, patryjatyčnyja abo vajennyja prahramy, jakija adpaviadajuć intaresam Maskvy i źjaŭlajucca častkaj bolš šyrokaj kampanii, jakaja pravodzicca pa zahadzie Uładzimira Pucina dla rusifikacyi žycharoŭ akupavanych terytoryj.
Hetaja sistematyčnaja i naŭmysnaja kampanija vidavočna nakiravana na dziaciej, — udakładniajecca ŭ dakumiencie, — asabliva na tych, chto naležyć da ŭraźlivych katehoryj, takich jak siroty i dzieci, što žyvuć pablizu linii frontu.
«Heta najbujniejšaja apieracyja pa vykradańni dziaciej z časoŭ Druhoj suśvietnaj vajny, kali nacysty vykrali tysiačy polskich dziaciej, — zajaviŭ vydańniu Nataniel Rejmand, vykanaŭčy dyrektar HRL. — Rasija stvaryła sistemu dla ideałahičnaj apracoŭki ŭkrainskich dziaciej, ich vajennaj padrychtoŭki i padmieny ŭkrainskaj nacyjanalnaj identyčnaści na rasijskuju».
Vajennaja padrychtoŭka
Uładzimir Pucin na praciahu bolš jak dziesiaci hadoŭ uzmacniaje patryjatyčnaje vychavańnie i militaryzacyju rasijskaj moładzi, ale ciapier u hetyja prahramy ŭklučajuć i ŭkrainskich niepaŭnaletnich va ŭzroście ad 8 da 17 hadoŭ.
Heta adbyvajecca jak minimum u 39 z 210 vyjaŭlenych ustanoŭ, pryčym praparcyjanalna ich kolkaść amal adnolkavaja jak u Rasii, tak i na akupavanych terytoryjach. Dziaciej navučajuć vieści boj, jany ŭdzielničajuć u paradach, vyvučajuć vajennuju historyju i vyrablajuć abstalavańnie dla rasijskich uzbrojenych sił, u tym liku drony.
U spravazdačy adznačajecca, što niemahčyma vyznačyć, ci adpraŭlali dziaciej, jakija ŭdzielničali ŭ hetych prahramach, na front va Ukrainu. Adnak vypadki pryzyvu ŭkrainskich dziaciej u rasijskuju armiju ŭžo fiksavalisia. Tak, u studzieni ŭkrainski Centr procidziejańnia dezynfarmacyi paviedamiŭ, što dzieci z terytoryj, akupavanych Rasijaj z 2014 hoda, byli pryzvany ŭ rasijskuju armiju i zahinuli ŭ bajach u 2022 hodzie.
Maskva zajmałasia departacyjaj, pieravychavańniem, militaryzacyjaj i prymusovym usynaŭleńniem ukrainskich dziaciej na akupavanych terytoryjach Kryma, Łuhanskaj i Danieckaj abłaściej jašče z 2014 hoda, paśla pačatku vajny na Danbasie. Ale paśla poŭnamaštabnaha ŭvarvańnia 2022 hoda hetyja namahańni značna pašyrylisia i nabyli bolšy maštab, — padkreślivajecca ŭ dakumiencie.
Aŭtary śćviardžajuć, što dokazy, pradstaŭlenyja ŭ hetaj i papiarednich spravazdačach, składajuć tryvałuju asnovu dla vyznačeńnia dziejańniaŭ Rasii jak vajennych złačynstvaŭ i złačynstvaŭ suprać čałaviečnaści.
Ciapier čytajuć
«Hubazikaŭcy schilajuć Kaleśnikavu da vysyłki, ale jana nie choča»1
Kamientary