Film «V poiskach idiša» Alaksandra Haradnickaha, Juryja Chaščavackaha, Siamiona Frydlanda i Natalli Kaśpiarovič paetyčna raspaviadaje pra stračanuju habrejskuju Biełaruś
Viadomy rasijski bard Alaksandr Haradnicki, akademik z habrejskimi karaniami ŭ Mahilovie, zaprašaje ŭ padarožža pa pakinutym habrejami biełaruskim domie. U padarožžy my sustreniemsia z apošnim habrejem lehiendarnaha štetla Vałožyna i čatyrma apošnimi habrejami Śmiłavičaŭ, radzimy Chaima Sucina.
Na majo vucha dyk
idyš (nasamreč nijaki nie «idyš», a «jidyš», dakładniej jiddisch, dakładniej jüdisch) — heta pa vialikim rachunku dyjalekt niamieckaj movy, raspuščany staražytnahabrejskimi i biełaruskimi słoŭcami i zapisany habrejskimi litarami:«lo'mir sech iberbeitn, sei že nicht kein Narr»
Pamiataju, majo pieršaje spatkańnie z jidyšam było kamičnym: u niejkaj elektronnaj encykłapiedyi byli piśmovyja i vusnyja abraščyki roznych movaŭ; i jakim ža było zamiłavańnie, kali nacisnuŭšy knopku «prasłuchać» nad niezrazumiełym hijerahlifičnym nadpisam, ja pačuŭ na amal čyściutkaj niamieckaj movie: «Was machst du?». Heta było «jak tvaje spravy?» na jidyš.
Los jidyša — jak los biełaruskaj movy, jakaja adnojčy kamuści padałasia nieprestyžnaj. Jak biełarusy niščyli svaju movu na karyść rasiejščyny, tak i izrailskija habrei vyraklisia svajho jidyša na karyść adrodžanaha iŭryta. Izrail uvohule padčas pary subjektyŭna zdajecca dziaržavaj habrejaŭ, jakija, tak by mović, stamilisia być habrejami i zachacieli dzieści być bolšaściu i karennym nasielnictvam. Mnohija praktyčnyja
Tak ci inačaj, pavodle Vikipiedyi, i zaraz u śviecie bolš za paŭtara miljony nośbitaŭ jidyša. U štacie
Paśla Chałakostu, savietyzacyi i adjezda dziasiatkaŭ tysiač ludziej u ZŠA i Izrail ceły kałasalny płast habrejskaj kultury Biełarusi nazaŭsiody adyjšoŭ u niabyt. My ŭsie źbiadnieli.Chacia zatoje ciapier jość z kim macavać suviazi ŭ Izraile i ZŠA, jość z kim stvarać instytuty pa vyvučeńni habrejskaj spadčyny ŭ Biełarusi, jość i zaŭždy budzie kaho zaprašać pryjechać turystyčna. Navat va ŭmovach izalacyi i absalutnaj zabytaści Biełarusi suśvietnaj hramadskaściu, uń, navat dyrektar Microsoft Styŭ Bałmer ź siastroju dva z pałovaj hady tamu naviedali Pinsk, adkul pachodziać ichnyja prodki. Izrail dla Biełarusi — heta kraina mietafaryčna badaj što nie mienš blizkaja za Polšču ci Litoŭskuju respubliku. Z punktu hledžańnia historyi habrejstva apošnich niekalkich stahodździaŭ spačatku była Biełaruś — Mir i Vałožyn, Bieraście i Vilnia — i tolki potym byŭ Izrail.
Abaviazkova prahladzicie hety film.
I ŭ jakaści bonusa dla stvareńnia štetleŭskaj atmaśfiery — vydatny videaklip z cudoŭnaj muzykaj i fotazdymkami darevalucyjnaj
Ina Kulej: Milinkievič pieramoh śmierć, ale šlach da poŭnaha adužańnia niablizki4
Kamientary