Алег Гулак быў значнай постаццю беларускага руху на пераломе стагоддзяў. Праваабарончай дзейнасцю ён захапіўся яшчэ маладым чалавекам, а кіраванне Беларускім Хельсінкскім камітэтам прыпала на часы ўмацавання рэжыму Лукашэнкі. 16 снежня Алега Гулака не стала. Ён памёр у 55 гадоў у Літве, куды з'ехаў пасля ліквідацыі ў 2021 годзе БХК. Сябры расказалі пра Алега Гулака шмат мілых дэталяў: аб дапамозе рабочым завода «Камертон», захапленні «Крамай» і жарце пра «расслабленага».
Скончыў школу з залатым медалём, працаваў юрысконсультам на заводзе
Алег Гулак нарадзіўся ў мястэчку Жылічы, што ў Кіраўскім раёне Магілёўшчыны. Бацькі будучага праваабаронцы ў мясцовай школе настаўнічалі. Маці Яніна Гаўрылаўна вучыла дзяцей біялогіі, а бацька Мікалай Сцяпанавіч — рускай мове і літаратуры.
Як піша ў кнізе «Арытмія, альбо Код супраціву» Аляксандр Тамковіч, дэбютаваў Гулак праваабаронцам, калі яго адправілі пасля ўніверсітэта на Магілёўшчыну. Яму давялося даказваць, што яго правы парушылі, бо на той час ён меў жонку, якую размеркавалі ў Пінск. Свайго Гулак дамогся — сям’я аб’ядналася. З жонкай Настассяй Алег Гулак пазнаёміўся ва ўніверсітэцкім інтэрнаце.
«Цяпер разумею, што гэта былі незалежныя людзі з нашымі поглядамі, а тады ўспрымала іх проста як іншых: кабеты, з якімі ён сябраваў, не пляткарылі на трасянцы ў канцылярыі і не рабілі «хімію», хадзілі проста з распушчанымі валасамі. Для Пінска 1990-га гэта было ай-ёй. Я з ім толькі віталася. А пасля яго пазнала на нейкім вулічным шэсці ў Мінску», — расказала яго былая калега.
Сярод праваабаронцаў «самы разважлівы»
У Пінску Алег Гулак быў сярод заснавальнікаў пінскай суполкі Беларускага Хельсінкскага камітэта. Яна паўстала ў 1996 годзе.
Аляксандр Тамковіч піша, што Гулак сярод праваабаронцаў «самы разважлівы і ніколі не спяшаецца з канкрэтнымі высновамі», а «такая якасць вельмі сёння патрэбная, бо толькі такія людзі і здольныя не рубіць з пляча». Тамковіч выдаў кнігу ў 2012 годзе.
Слухаў «Краму» і бавіў час на лецішчы ў Жылічах
Пісьменніца і журналістка Святлана Курс памятае Алега Гулака па 1990-х.
«Ён быў выбітным жартаўніком, гэта было ці не галоўнае. Асабліва я любіла: калі прыходзіў якісьці дзівак, пʼяніца ці няўдаліца, то Алег каментаваў: «І прывялі да яго расслабленага», — згадвае Святлана Курс.
«Я юрыст з Пінска, хачу з вамі працаваць»
У сталіцу Гулак перабраўся ў 1997 годзе, бо жонка паступіла ў аспірантуру БДУ. У Мінску ён стаў працаваць у цэнтральным офісе БХК. Спачатку звычайным юрыстам, потым выканаўчым дырэктарам, намеснікам старшыні, а ў 2008 годзе стаў старшынёй. На гэтай пасадзе замяніў Таццяну Процька.
Праца гэтая расцягнулася надоўга — БХК Алег аддаў 25 гадоў, амаль усё сваё свядомае жыццё. 15 год кіраваў арганізацыяй», — напісала Таццяна Процька.
«Станоўчыя вынікі, хоць і нязначныя, ад гэтай працы былі. Мы разумелі, што працуем на будучую Беларусь, — піша Процька. — Асабліва цяжка было са жніўня 2020 года. Масавыя парушэнні правоў чалавека, паламаныя лёсы людзей патрабавалі асаблівай аддачы ад усіх сяброў арганізацыі, асабліва ад яе кіраўніцтва. Праз сэрца праходзілі звесткі пра збіццё людзей, пазбаўленне іх свабоды, пра наяўнасць палітвязняў.
Алег Гулак удзельнічаў у дзясятках судовых спраў, грамадскіх дзеяннях па абароне людзей, якія сталі ахвярамі парушэння правоў чалавека ў Беларусі. У 2016 годзе ён атрымаў прэмію ў сферы правоў чалавека і законнасці Міністэрстваў замежных спраў Францыі і Нямеччыны.
Гулак ніколі не крычаў і заўсёды шукаў кампрамісы
Жыхарка Мінска Аксана Пятрова (імя змененае) пазнаёмілася з Алегам Гулаком напачатку 1990-х, калі абое толькі пачыналі шлях грамадскіх актывістаў.
«У яго проста ўбудавана была ўнутраная сістэма справядлівасці. Ён ніколі не крычаў і заўсёды шукаў кампрамісы», — адзначае яна.
«Не можам спыняць нашую працу ў той час, калі яна асабліва патрэбная»
Ліквідаванне БХК сам Алег Гулак лічыў палітычным рашэннем.
Гулак заяўляў, што БХК — «занадта сур’ёзны брэнд, каб яго губляць праз такое рашэнне, мы не можам спыняць нашую працу ў той час, калі яна асабліва патрэбная».
Каментары