«Ужо не ведаю, што рабіць». Работніца чатыры месяцы не магла ніяк звольніцца з сельскай гаспадаркі

«Уважлівых прычын для звальнення як быццам не існуе»

«Са мной адбываецца абуральны выпадак на працы. Працую на сельгаспрадпрыемстве і не магу звольніцца па кантракце ў сувязі з пераменай месца жыхарства ўжо з красавіка», — расказвае Таццяна.

Па словах работніцы, яе мужу пасля хваробы дазволілі толькі лёгкую працу, таму яму давялося ўладкавацца на працу ў суседнім раёне. Не без праблем, але ў выніку ён змог звольніцца і пераехаў. А Таццяна з дзецьмі засталася ў Дзяржынскім раёне, таму што ў яе заключаны кантракт да студзеня 2026 года.

«Спачатку муж атрымаў у іншым раёне прапіску. Я напісала заяву на звальненне, але наш дырэктар не палічыў гэта ўважлівай прычынай і не звольніў мяне».

Аднак працаўніца рашыла дамагацца звальнення ўсімі законнымі спосабамі. Праўда, у наймальніка аказалася іншая пазіцыя — пакінуць супрацоўніцу на працоўным месцы да канца кантракту.

«Праз месяц я з дзецьмі таксама атрымала прапіску па новым месцы жыхарства мужа і зноў напісала заяву, але зноў не была звольненая. Разлічваць на чарговы адпачынак не даводзіцца. Ужо не ведаю, што рабіць. Я матэрыяльна адказная асоба, баюся звольніцца за прагулы».

Пазіцыя наймальніка: «Звальняць не абавязаны»

На першую заяву Таццяны наймальнік адказаў, што згодна з ч.1 арт. 41 Працоўнага кодэкса тэрміновы працоўны дагавор скасоўваецца датэрмінова па патрабаванні работніка ў некалькіх выпадках. Гэта яго хвароба або інваліднасць, паступленне на ваенную службу па кантракце або іншая ўважлівая прычына, якая перашкаджае выкананню працы, а таксама іншыя выпадкі, прадугледжаныя заканадаўствам аб працы, калектыўным і працоўным дагаворам.

«Згодна з ч. 2 п.13 пастановы Пленума Вярхоўнага Суда Рэспублікі Беларусь ад 21 снежня 2023 года №9 «Аб прымяненні судамі заканадаўства пры разглядзе грамадзянскіх спраў аб спыненні працоўных дагавораў», да ўважлівых прычын, якія перашкаджаюць выкананню працы, могуць адносіцца: змяненне месца жыхарства, а таксама іншыя прычыны, якія выключаюць або абцяжарваюць працяг працы.

Звальненне работніка на ягонае патрабаванне ў сувязі са зменай месца жыхарства, змяненнем рэгістрацыі не з'яўляецца ва ўсіх выпадках абавязкам наймальніка», — гаворыцца ў адказе арганізацыі.

У адказе на першую заяву наймальнік звярнуў увагу, што ў работніцы няма доказаў змены месца жыхарства, толькі копія дамовы найму арэнднага жылля.

Дакумента, які б пацвярджаў, што Таццяна сапраўды змяніла месца жыхарства, яна не падала, палічыў яе наймальнік.

Праз месяц Таццяна напісала аналагічную заяву ўжо з рэгістрацыяй па новым месцы жыхарства. На яе думку, гэта ўжо дакладна даказвала, што яна не можа працягваць працу на ранейшым месцы.

Зрэшты, сэнс адказу не памяняўся — працадаўца можа, але не абавязаны звальняць работніка з-за пераезду.

Наймальнік пазначыў, што кантракт з Таццянай заключаны да 13 студзеня 2026 года і ёй далі жыллё.

«Такім чынам, наймальнік не бачыць прычын, якія перашкаджаюць прадаўжэнню вамі працы па кантракце.

На падставе выкладзенага, у вашай заяве на звальненне ў сувязі са зменай месца жыхарства адмоўлена», — адказалі ў арганізацыі.

Пераезд у іншы раён — хіба гэта не прычына звольніцца?

«Змена месца жыхарства з'яўляецца ўважлівай прычынай у выпадку, калі пераезд перашкаджае выкананню працы па працоўным дагаворы. Напрыклад, у сувязі з пераездам у іншы горад ці пасёлак побач з горадам у работніка з'яўляюцца складанасці з дарогай да працы — доўга, нязручна і да таго падобнае», — тлумачыць эксперт па працоўным праве Ася Анісімава.

Згодна з п. 13 пастановы Пленума Вярхоўнага суда ад 21 снежня 2023 года №9 «Аб прымяненні судамі заканадаўства пры разглядзе грамадзянскіх спраў аб спыненні працоўных дагавораў», змяненне месца жыхарства работніка з'яўляецца ўважлівай прычынай скасавання працоўнага дагавора па патрабаванні работніка, звяртае ўвагу спецыяліст.

Наколькі важкая прычына «немагчымасць жыць асобна ад сям'і» ў такіх выпадках? Усё ж такі муж Таццяны пераехаў у іншы раён, а яна з дзецьмі вымушана жыць асобна.

«Поўнага пераліку ўважлівых прычын у заканадаўстве няма. Галоўная ўмова для ўважлівасці прычыны, па якой магчыма звальненне па патрабаванні работніка згодна з арт. 41 Працоўнага кодэкса, — прычына павінна выключаць або абцяжарваць працяг працы ў гэтага наймальніка.

Доказы ўважлівасці прычын датэрміновага скасавання працоўнага дагавора падаюцца работнікам.

Наймальнік самастойна ацэньвае ўважлівасць заяўленай работнікам прычыны і, сапраўды, мае права адмовіць у звальненні.

Ці мае значэнне, што муж Таццяны пасля хваробы можа выконваць толькі лёгкую працу і ўладкаваўся ў іншым раёне?

«Сам па сабе пераезд у іншую мясцовасць (не важна, па якой прычыне) — падстава для скасавання працоўнага дагавора (кантракту) па патрабаванні работніка. Асноўнымі і дастатковымі доказамі пераезду работніка, на маю думку, будуць змена рэгістрацыі ў пашпарце, дагавор куплі-продажу або арэнды жылога памяшкання ў іншай мясцовасці. Іншыя доказы ўважлівасці прычыны пераезду будуць дадатковымі».

А што тады лічыцца ўважлівай прычынай?

Спіс такіх прычын адкрыты, гэта значыць сам наймальнік павінен палічыць прычыну ўважлівай.

«Уважлівай прычынай для датэрміновага скасавання кантракту на патрабаванне работніка з'яўляецца ўсякая прычына, якая абцяжарвае або выключае працяг працы ў канкрэтнага наймальніка. Поўнага пераліку такіх прычын у заканадаўстве няма, у сувязі з чым паважлівасць кожнай асобнай прычыны ацэньвае наймальнік, пасля чаго прымае рашэнне аб звальненні па гэтай падставе».

Якія дакументы патрэбныя, каб звольніцца?

Для пацвярджэння пераезду ў іншую мясцовасць не заўсёды дастаткова адной рэгістрацыі ў пашпарце.

«Напрыклад, работнік зарэгістраваны ў Маладзечне, але ўладкаваўся на працу ў Мінску. Праз некаторы час ён патрабуе звальнення ў сувязі са зменай месца жыхарства, прад'яўляючы рэгістрацыю ў Маладзечне, якая ў яго ўжо была пры прыёме на працу.

Калі ж работнік памяняў рэгістрацыю падчас працы, як гэта зрабіла Таццяна, то, на маю думку, гэта ўжо будзе дастатковай падставай для пацвярджэння змены месца жыхарства. Дастатковым доказам пацвярджэння пераезду таксама будзе дагавор арэнды жылога памяшкання ў іншай мясцовасці (арыгінал такога дагавора або копія, завераная ва ўстаноўленым парадку), нават у выпадку, калі рэгістрацыя ў пашпарце такога работніка пакуль што не памянялася».

А калі працадаўца даў жыллё?

Наяўнасць жылля ад наймальніка (дагавор арэнды ад арганізацыі) не можа быць аргументам супраць звальнення. Работнік мае права змяняць сваё месца жыхарства (пераязджаць у іншую мясцовасць) па сваім меркаванні.

Што рабіць, калі не хочуць звальняць?

«Таццяне трэба звярнуцца ў суд. І калі яна рэальна пераехала ў іншы раён вобласці (не важна, па якіх прычынах), то суд будзе на баку работніка».

У судзе па такіх спрэчках могуць запытаць дадатковыя дакументы, якія пацвярджаюць фактычны пераезд і немагчымасць выконваць працу ў наймальніка. Наймальніку трэба будзе даказаць адсутнасць фактычнага пераезду работніка. Суд адмаўляе работніку ў звальненні, калі ў працэсе разбору высвятляецца, што фактычна пераезду не было.

А калі проста перастаць выходзіць на працу?

Гэта не лепшая ідэя — наймальнік мае права звольніць такога работніка за прагул без уважлівай прычыны.

«Пры звальненні матэрыяльна адказнай асобы праводзіцца інвентарызацыя, і калі выяўляецца матэрыяльная шкода (напрыклад, адсутнасць матэрыяльных каштоўнасцяў, якія лічыліся на працаўніку), наймальнік мае права прыцягнуць такога работніка да матэрыяльнай адказнасці ў адпаведнасці з главой 37 Працоўнага кодэкса, у тым ліку праз суд».

P. S. Пакуль рыхтаваўся матэрыял, Таццяна яшчэ раз звярнулася да кіраўніка і змагла звольніцца з арганізацыі па пагадненні бакоў, да суда справа не дайшла.

• 0
• 0
• 3
• 2
• 0
• 0
• 0
• 0