Навукоўцы занепакоеныя: запасы прэснай вады на Зямлі скарачаюцца, а ўзровень акіяну расце

Як піша Tegasspiegel.de, група даследчыкаў з Універсітэта штата Арызона (ЗША) прааналізавала спадарожнікавыя даныя з сістэм GRACE (Gravity Recovery and Climate Experiment) і Grace Follow-On за 2002—2024 гады, якія фіксуюць лакальныя змены ў гравітацыйным полі Зямлі, што дазваляе вызначаць колькасць вады на паверхні і ў падземных слаях.

Па выніках аналізу высветлілася, што страты кантынентальнай прэснай вады сёння спрыяюць росту ўзроўню акіяна больш, чым раставанне ледавіковага покрыва Грэнландыі.

Засушлівыя тэрыторыі імкліва пашыраюцца

Ранейшыя даследаванні даступнасці вады на кантынентах паказвалі, што ў выніку кліматычных змен сухія рэгіёны становяцца яшчэ больш сухімі, а вільготныя, асабліва ў тропіках, — яшчэ больш вільготнымі.

Аднак новыя даныя сведчаць: засушлівыя тэрыторыі высыхаюць хутчэй, чым павышаецца вільготнасць у іншых рэгіёнах. Пры гэтым агульная плошча засушлівых зон павялічваецца, а плошча вільготных — скарачаецца.

У тых рэгіёнах, дзе тэндэнцыі былі асабліва заўважныя, у 62% выпадкаў назіралася менавіта павелічэнне засушлівасці.

З лютага 2004-га да красавіка 2024 года плошча тэрыторый, якія штогод ахоплівала экстрэмальная засуха, расла ў сярэднім на 685 тысяч квадратных кіламетраў — гэта больш чым тры тэрыторыі Беларусі.

Аднак, падзяліўшы ўвесь перыяд на два адрэзкі — да 2013 года і пасля, — навукоўцы выявілі яшчэ больш трывожную тэндэнцыю: калі да 2013-га назіралася тэндэнцыя да змяншэння плошчы засушлівых рэгіёнаў, то з 2014-га яна змянілася на супрацьлеглую — плошча засушлівых рэгіёнаў пачала хутка павялічвацца: у сярэднім на 2,62 мільёна квадратных кіламетраў у год.

Наступствы гэтага глабальныя. Паводле ацэнак, амаль шэсць мільярдаў чалавек, або каля 75% насельніцтва планеты (паводле даных на 2020 год), жывуць у 101 краіне, дзе за апошнія 22 гады скараціліся запасы прэснай вады.

Асабліва пацярпелі Каспійскае мора і Арал

Засушлівыя рэгіёны на планеце ўсё часцей зліваюцца ў вялізныя зоны. Найбуйнейшая з іх ахоплівае значныя тэрыторыі Еўропы, Паўночнай Афрыкі, Блізкага Усходу, Цэнтральнай Азіі і Кітая. У гэтай гіганцкай зоне з лютага 2003 па красавік 2024 года аб’ём запасаў прэснай вады скарачаўся ў сярэднім на 0,83 сантыметра штогод.

Асабліва моцна пацярпелі раёны вакол Каспійскага і Аральскага мораў у Заходняй і Цэнтральнай Азіі: там страты склалі тры сантыметры на год.

Яшчэ адна вялікая зона зніжэння запасаў прэснай вады размяшчаецца на паўднёвым захадзе ЗША, у Мексіцы і частцы Цэнтральнай Амерыкі. Дзве іншыя — у Алясцы і Канадзе, а таксама ў Сібіры.

У гэтых паўночных рэгіёнах страта прэснай вады найперш абумоўленая раставаннем ледавікоў і снежных шапак гор, з якіх вада сцякае ў акіян.

У сваім аналізе навукоўцы не ўлічвалі Грэнландыю і Антарктыду, паколькі іх ледавіковыя шчыты разглядаліся асобна.

Паводле разлікаў, сярэдні штогадовы рост узроўню сусветнага акіяну складае каля 2 мм, і яго складнікі выглядаюць наступным чынам: 44% прыпадае на прэсную ваду, што знікае з кантынентаў; 37% — на раставанне ледавіковага покрыва Грэнландыі; 19% — на страту лёду ў Антарктыдзе.

Аўтары даследавання спадзяюцца, што атрыманыя імі вынікі дапамогуць усвядоміць маштабы праблемы скарачэння прэснай вады на сушы і падрыхтавацца да росту ўразлівасці прыбярэжных тэрыторый ва ўмовах пад’ёму ўзроўню мора.

• 2
• 0
• 1
• 1
• 5
• 3
• 0
• 0