Мова11

Як называюць беларускія грыбы ў розных кутках краіны

Ці ведаеце вы, што адзін і той жа грыб можа па-іншаму называецца ў розных рэгіёнах Беларусі? Palatno ідзе ў грыбы і расказвае пра іх назвы.

Фота: vecteezy.com

Баравік

Звычайная назва для гэтага грыба застаецца «баравік». Але ёсць свае рэгіянальныя асаблівасці.

На захадзе Гродзеншчыны баравік называюць «шчырым грыбам». На Маладзечаншчыне і Вілейшчыне баравік завуць «добры грыб». Ля Баранавічаў — «праўдзівік».

На Палессі існуе шмат варыяцый назвы баравіка. Самая распаўсюджаная вельмі простая — «грыб». У ваколіцах Гомеля баравік называецца «дабраком», на поўначы Гомеля карысталіся словам «добрык». На поўдні Гомельскай вобласці фігуруе назва «харошы грыб». На Брэстчыне і тэрыторыі на мяжы з Украінай больш распаўсюджаным словам было «праўдзівец».

Шампіньён

Шампіньён у Беларусі называўся не заўсёды менавіта так. На Брэстычне пра гэты грыб вам скажуць, што гэта «пячурка». На Палессі і Гомельшчыне шампіньён называлі крыху інакш — «печурыца». Там жа, на Палессі, вы маглі пачуць і слова «бяляк».

На поўдні Міншчыны шампіньён быў «шапіёнам», «шапёнам», «шпіёнам».

На Гродзеншчыне шампіён называлі па-рознаму: «пячурка», «чэрэпіцы» і той жа «шампіньён» у многіх варыянтах.

Мухамор

Адзін з самых небяспечных грыбоў таксама меў розныя варыяцыі назвы ў беларускіх рэгіёнах. На поўначы, поўдні, цэнтральнай Беларусі і на ўсходзе была назва «мухамора». На захадзе — Гродзеншчыне і Брэстчыне — грыб называлі як і мы цяпер «мухаморам».

Кропкава па ўсёй тэрыторыі Беларусі грыб называецца «махамар». Ля Івацэвічаў і Ганцавічаў грыб часцяком маглі назваць «мухаранка» (з націскам на першы склад), там жа ёсць крыху змененая назва — «мухаран». На тэрыторыі ад Кармы, Чачэрска, Жлобіна і Рагачова выкарыстоўвалі назву «махамора».

Падасінавік

Назва «падасінавік» найбольш распаўсюджана на поўначы Беларусі, на поўдні Міншчыны і ўсходзе нашай краіны.

На поўдні Гомельскай вобласці, бліжэй да расійскай мяжы, ведалі словы «краснагаловік», «краснагаловец». На поўначы Міншчыны падасінавік называлі «краснагаловікам», «асавіком», «асавяком».

На Палессі вы маглі пачуць такія варыянты падасінавіка: «савяк», «краснюк», «красналовец», «асінавік».

На Гродзеншчыне падасінавік называлі «асовіч», «чырвонік». Там жа выкарыстоўвалі і «краснагаловік», і «падасінавік».

Масляк

На поўначы Беларусі вы маглі рэдка пачуць пра гэты грыб, што ён масляк. Часцей яго называлі «казляком», «казлом», «казялком». Дарэчы, так называлі грыб і на захадзе Міншчыны. Толькі кропкава на Віцебшчыне можна было пачуць некалькі варыяцый масляка — «маслянка» і «маслюк». На Магілёўшчыне амаль на 100% карысталіся словам «казёл» у адносінах да масляка.

На Гродзеншчыне, Брэстчыне, Гомельшчыне больш карысталіся менавіта словам «масляк». Часам змяняўся да «масленіка» ці «маслюка».

Сыраежка

На Палессі сыраежку называлі ўласна «сыраежкай». Былі і іншыя варыяцыі: «сыраяжка», «сураежка», «сыраежа», «сыраега».

На Гомельшчыне і Магілёўшчыне ля Дняпра сыраежка называлася «сыравежкай». У цэнтральнай Беларусі найбольш распаўсюджаная назва грыба — «суравежка». Да прыкладу, ля Вілейкі было сваё рэгіянальнае слоўца для сыраежкі — «сыравежа».

На самай поўначы Беларусі сыраежку называлі «сураежа» ці «сураежына».

Абабак

Найбольш варыянтаў назвы грыба вы маглі бы пачуць на поўначы Беларусі. Напрыклад, там жа былі і «абабак», і «падбярозавік». Рэгіянальныя слоўцы, пра якія вы маглі не ведаць, а гэта ўсё пра абабак, — «сушонік».

На Гродзеншчыне абабак называлі «падбярозавікам» ці «казяком». На Брэстчыне абабак быў «беразняком». Ля Баранавічаў можна было пачуць слоўца «савяк». Аднак часцей на Палессі панавалі назвы «бабка», «бабкі». На Магілёўшчыне абабак маглі называць проста «грыбком».

На Вілейшчыне і Мядзельшчыне абабак ведалі як «чашчавік». «Чашчэвіком» называлі гэты грыб на Маладзечаншчыне, Смаргончышне і Астравеччыне.

Каментары1

  • .
    22.08.2025
    "Палатно" ізноў стварае псеўда-ўнікальны кантэнт. Бярэ мапы з «Лексічнага атласа беларускіх народных гаворак» (ёсць у інтэрнэце) і апісвае іх словамі.
    Яно б і добра, таксама папулярызацыя, але чаму не паказаць саму мапу для нагляднасці? Не кожны хутка ўявіць на словах, што за "тэрыторыі ад Кармы, Чачэрска, Жлобіна і Рагачова". Ёсць і памылкі ў такіх пераказах.
    Нарэшце, дзе павага да навукоўцаў, якія збіралі і стваралі той Атлас? Першакрыніцы ізноў не ўказаны. Атлас вялікі, пад 1800 ілюстрацый, можна яшчэ шмат артыкулаў "стварыць".
    Сорам.

Цяпер чытаюць

«Некаторым людзям варта зняць ружовыя акуляры». Лявончык — пра Мельнікаву, уцечку ў «Байхэлп», белыя паліто і грошы на 1300 палітвязняў2

«Некаторым людзям варта зняць ружовыя акуляры». Лявончык — пра Мельнікаву, уцечку ў «Байхэлп», белыя паліто і грошы на 1300 палітвязняў

Усе навіны →
Усе навіны

Гарыць станцыя перапампоўвання нафты ў Бранскай вобласці, праз якую атрымлівала сыравіну Беларусь12

Dana Holdings выключылі з санкцыйнага спісу ЗША5

Сілавікі апублікавалі рапарты, якія ім пісала палітзняволеная Канавалава. Але яна прызнавалася ў супрацы яшчэ раней15

Больш за чвэрць трафіку — TikTok. МТС прааналізаваў інтэрнэт-актыўнасць беларускай моладзі2

Кавуны, буякі і «Каралева Ганна» па рублю за кіло. Дзе танней купіць гародніну і ягады?3

Урад забараніў вываз яблык без ліцэнзіі2

«Вось такі цырк». У Бабруйску па даведку ад акуліста людзі стаяць у чарзе ў оптыку1

На конкурсе ў Італіі перамог малюнак крэйдай у гонар абраза ў беларускім Будславе. Аўтарка — мексіканка1

«Яблычкі па 11 рублёў». Цэны ў краме шакавалі жыхарку Жодзіна8

больш чытаных навін
больш лайканых навін

«Некаторым людзям варта зняць ружовыя акуляры». Лявончык — пра Мельнікаву, уцечку ў «Байхэлп», белыя паліто і грошы на 1300 палітвязняў2

«Некаторым людзям варта зняць ружовыя акуляры». Лявончык — пра Мельнікаву, уцечку ў «Байхэлп», белыя паліто і грошы на 1300 палітвязняў

Галоўнае
Усе навіны →

Заўвага:

 

 

 

 

Закрыць Паведаміць