На блізкім гарызонце новыя лекі ад халестэрыну: яны сапраўды рэвалюцыйныя

На працягу дзесяцігоддзяў статыны (такія як «Ліпітар» і «Зокар») былі асноўнай зброяй у барацьбе з так званым «дрэнным» халестэрынам (LDL), які забівае нашыя артэрыі. Гэтыя лекі, разам з паляпшэннем лячэння інфарктаў і кампаніямі супраць курэння, значна знізілі смяротнасць ад сардэчных захворванняў, пачынаючы з 1980‑х гадоў.

Аднак гэты прагрэс замарудзіўся каля паўтара дзесяцігоддзя таму. Праблема ў тым, што статыны працуюць не для ўсіх, а часам яны проста не могуць дастаткова знізіць узровень халестэрыну ў пацыентаў высокай рызыкі. Да таго ж нямала людзей кідаюць прыём статынаў праз пабочныя эфекты, такія як болі ў цягліцах і галаўныя болі.

На шчасце, медыцынская навука прапануе ўсё больш альтэрнатыў.

Як піша The Wall Street Journal, на штогадовым з’ездзе Амерыканскай кардыялагічнай асацыяцыі даследчыкі прэзентавалі некалькі сенсацыйных вынікаў, якія могуць цалкам змяніць падыход да барацьбы з высокім халестэрынам.

Новыя тэхналогіі: ад РНК да геннай рэдакцыі

Вучоныя распрацавалі новы клас прэпаратаў, якія ўздзейнічаюць на бялок PCSK9, які перашкаджае арганізму самастойна ачышчаць кроў ад «шкоднага» халестэрыну. Новыя лекі блакуюць яго.

Так, кампанія Merck паведаміла, што працуе над версіяй інгібітараў PCSK9, якую можна будзе прымаць у форме таблетак, а не ін’екцый. Паводле вынікаў выпрабаванняў, таблетка знізіла ўзровень «дрэннага» халестэрыну ў дарослых з павышанай рызыкай сардэчна-сасудзістых хвароб на 60% за паўгода.

Мэры-Элен Конуэй, 78‑гадовая ўдзельніца даследавання, якая раней не магла справіцца з халестэрынам нават з дапамогай двух статынаў, дасягнула неймавернага ўзроўню LDL: 35 мг/дл (прытым што нармальны паказчык для пацыентаў высокай рызыкі павінен быць ніжэйшы за 70).

Merck плануе падаць заяўку на адабрэнне гэтага прэпарату ўжо ў пачатку наступнага года.

Кампанія Amgen прадэманстравала, што яе прэпарат Repatha, які таксама з’яўляецца інгібітарам PCSK9, памяншае рызыку інфаркту, інсульту і іншых ускладненняў на 25% у людзей, якія ўжо прымаюць статыны.

Прэпарат Leqvio ад Novartis патрабуе толькі дзвюх ін’екцый за год. Ён працуе на ўзроўні РНК, блакуючы выпрацоўку бялку, які перашкаджае натуральнаму ачышчэнню крыві ад «дрэннага» халестэрыну.

Сапраўдным прарывам можа стаць геннае рэдагаванне, якое накіравана на тое, каб знізіць узровень халестэрыну, магчыма, назаўсёды.

Біятэхналагічная кампанія CRISPR Therapeutics прадставіла лячэнне з дапамогай тэхналогіі Crispr-Cas9. Гэта не звычайны прэпарат, а ін’екцыя, якая дастаўляе ў клеткі чалавека малекулы, што рэдагуюць ДНК. Пасля ўвядзення ў арганізм гэтыя малекулы «выключаюць» ген ANGPTL3, які прымушае печань выпрацоўваць лішак халестэрыну і трыгліцэрыдаў. Такім чынам фактычна адбываецца генная аперацыя на клеткавым узроўні, але без хірургічнага ўмяшання.

У першага пакалення пацыентаў, якія атрымалі найвышэйшую дозу, узровень халестэрыну знізіўся на 49%, а трыгліцэрыдаў — на 55% ужо праз два месяцы.

Распрацоўшчыкі адзначаюць, што іх мэта — стварыць адну ін’екцыю на ўсё жыццё, якая аднойчы рэдагуе патрэбны ген і больш не патрабуе паўторнага лячэння. Такі падыход можа замяніць неабходнасць пастаяннага прыёму статынаў або рэгулярных уколаў.

Праўда, пакуль што генная тэрапія прайшла толькі першую фазу выпрабаванняў, і навукоўцы папярэджваюць: трэба праверыць бяспеку на тысячах пацыентаў. 

Эксперты прагназуюць, што генная тэрапія для барацьбы з халестэрынам можа з’явіцца ўжо ў 2030‑х гадах. Яна будзе аднаразовай, але доўгатэрміновай і незваротнай, дакладнай і прыстасаванай да генетычных асаблівасцяў чалавека.

Хоць новыя лекі адкрываюць неймаверныя перспектывы, яны пакуль дарагія і недаступныя для шырокага кола людзей.

На фоне гэтых навуковых прарываў, эксперты нагадваюць: асноўныя сродкі прафілактыкі нязменныя — здаровае харчаванне, фізічная актыўнасць і рэгулярныя аналізы.

• 9
• 0
• 0
• 2
• 0
• 0
• 1
• 0