Hieahrafičnyja nazvy na rasijskuju pierakładać nie buduć?

Tapanimičnaja kamisija pry Saviecie Ministraŭ Biełarusi druhi raz pryniała rašeńnie zachavać isnujučy paradak prysvajeńnia najmieńniaŭ hieahrafičnych abjektaŭ u krainie: nazvy davać na biełaruskaj movie, a zatym tranślitaravać na rasijskuju.

«U advarotnym vypadku nam pryjdziecca pałamać usio, što my zavajavali», — zajaviŭ na pasiadžeńni staršynia kamisii i Dziaržkamiteta pa majomaści Hieorhij Kuźniacoŭ, kamientujučy źmieny ŭ Zakon Respubliki Biełaruś № 190 -Z «Ab nazvach hieahrafičnych abjektaŭ».

Ci nie tranślitaracyja, a pramy pierakład

Pytańnie ab uniasieńni źmianieńniaŭ ŭžo ŭzdymali pa daručeńni Saŭmina ŭ śniežni 2012 hoda — jano było sfarmulavana pa vynikach narady ŭ administracyi prezidenta.

Na dumku pradstaŭnikoŭ miascovych orhanaŭ dziaržkiravańnia, metazhodna ŭzakonić sposab pieradačy hieahrafičnych nazvaŭ šlacham pramoha pierakładu ź biełaruskaj na rasijskuju movu: Budaŭnikoŭ — Stroitielej, Červieńskaja — Ijuńskaja. Taki padychod, miarkujuć jany, apraŭdany va ŭmovach isnavańnia ŭ Biełarusi dźviuch dziaržaŭnych movaŭ.

Niahledziačy na toje, što ŭ śniežni 2012 hoda tapanimičnaja kamisija ŭžo vyniesła rašeńnie pakinuć artykuł zakona bieź źmienaŭ, Saŭmin znoŭ viarnuŭsia da hetaha pytańnia i daručyŭ Dziaržkammajomaści pry płanavaj karekciroŭcy Zakona ŭ 2014 hodzie ŭnieści heta źmianieńnie.

Prychilniki pierakładu na rasijskuju movu biełaruskich nazvaŭ taksama naciskajuć na toje, što da Čempijanatu śvietu pa chakiei 2014 hoda nieabchodna narmalizavać nazvy elemientaŭ
vulična-darožnaj sietki.

Adnak, jak skazaŭ H. Kuźniacoŭ, kali źmieny ŭ zakon buduć pryniatyja, to adbudziecca heta nie raniej kanca 2015 hoda.

Heta značyć, hetyja hady praca z najmieńniami budzie pravodzicca pa isnujučaj schiemie, a zakon, jak viadoma, zvarotnaj siły nie maje.

Z 2011 pa 2013 hady ŭ Biełarusi pierajmienavana 29 hieahrafičnych abjektaŭ, 13 prysvojeny nazvy z ulikam novych patrabavańniaŭ. U
ramkach viadzieńnia rejestra adrasoŭ pravodzicca ŭparadkavańnie usich najmieńniaŭ vulična-darožnaj sietki Biełarusi, jakoje vykanana ŭžo na 30% i ŭ bližejšyja dva hady budzie zavieršana. Novyja ž praviły paciahnuć novyja vydatki.

Čynoŭniki: treba znajści ahulnuju movu z turystami

Prablema nierazumieńnia turystami biełaruskich taponimaŭ stvorana štučna, ličyć staršynia Dziaržkammajomaści.

U haściej, jakija pryjechali na čempijanat, buduć schiemy, maršruty, padrychtavanyja śpiecyjalna dla ich. «Vydatna, što my prymajem u siabie takoje mierapryjemstva, — skazaŭ H. Kuźniacoŭ.- Adnak turysty byli i da jaho, buduć i paśla.

Siońnia šmat rasijskich haściej, zaŭtra budzie šmat kitajskich. I što, my budziem dla kožnaj nacyi pierakładać našy nazvy?»

Jak adznačyli členy kamisii ŭ chodzie abmierkavańnia, inicyjatyva ŭniasieńnia hetych źmianieńniaŭ u Zakon naležyć minskim haradskim uładam, u pryvatnaści namieśniku staršyni Minskaha
harvykankama Iharu Karpienku, jaki, darečy, udzieł u pasiadžeńni nie prymaŭ.

Pradstaŭnik tapanimičnaj kamisii Minharvykankama patłumačyła, što pytańni vyklikanyja prablemami z nazvami novych stancyj staličnaha mietrapalitena.

Minharvykankam nie zhodny z tym, kab nadpisy byli tolki na biełaruskaj movie.

Tam ličać, što ruskija nazvy nieabchodnyja.

Suśvietnaja praktyka i tradycyi prodkaŭ

Pramy pierakład taponimaŭ nie praktykujecca ŭ nivodnaj krainie śvietu.

Bolš za toje, u rekamiendacyjnych dakumientach hrupy ekśpiertaŭ AAN pa hieahrafičnych nazvach jon adznačajecca jak całkam nieprymalny, pakolki ściraje nacyjanalnyja
asablivaści movy i pazbaŭlaje hieahrafičnuju nazvu jaje nacyjanalnaj samabytnaści.

Na dumku členaŭ tapanimičnaj kamisii, Biełaruś nie moža dapuścić parušeńnie mižnarodnych normaŭ.

Jak nahadaŭ Siarhiej Łukaševič, pieršy sakratar upraŭleńnia hłabalnaj palityki i humanitarnaha supracoŭnictva hałoŭnaha ŭpraŭleńnia šmatbakovaj dypłamatyi MZS, biełarusy
zamiežža pryniali zvarot i vystupajuć za zachavańnie biełaruskaj movy.

U pytańni zachavańnia taponimaŭ i stvareńnia novych hieahrafičnych nazvaŭ havorka idzie pra prestyž dziaržavy.

«Kali my chočam zachavać toje, što zastałosia nam ad prodkaŭ, to my pavinny davać nazvy na biełaruskaj movie, — praciahnuŭ H. Kuźniacoŭ.

— Ja z taho pakaleńnia biełarusaŭ, jakija da 7–8 kłasa vučylisia na biełaruskaj movie. I ja spadziajusia, što my vierniemsia
da hetaha».

Šmat pytańniaŭ uźnikaje z karektnym najmieńniem hieahrafičnych abjektaŭ, adznačyŭ Ihar Kapyłoŭ, vučony sakratar Instytut movy i litaratury Nacyjanalnaj akademii navuk. Katastrafična
nie chapaje infarmavanaści ŭ asiarodździ čynoŭnikaŭ miascovaha kiravańnia krainy. «My padrychtavali daviednik, jaki atrymaŭ vysokuju acenku na źjeździe słavistaŭ, hatovyja padrychtavać infarmacyjnuju bazu», — skazaŭ jon.

Adnak pierakładać biełaruskija taponimy — niedapuščalna.

«My ž nie staniem pierakładać proźviščy hramadzian Biełarusi! Buraka na Śviekłu, Trusava na Krolikova. A z nazvami haradoŭ, vulic — toje ž samaje», — skazaŭ I.Kapyłoŭ.

Samaje hałoŭnaje, što ź pierakładam na ruskuju movu nieminučaja błytanina, a heta niedapuščalna ŭ suviazi z vyklučna važnym praktyčnym značeńniem nazvaŭ hieahrafičnych abjektaŭ — ich
adrasnaj funkcyi.

Naprykład, Kastryčnickaja i Oktiabŕskaja dla zamiežnikaŭ — heta dva roznyja taponimy. Atrymlivajecca, što parušajucca dva asnoŭnyja pryncypy mižnarodnaj tapanimiki — paznavalnaść i zvaračalnaść. Dakładnaść, adrasnaść mahčymaja tolki pry ŭmovie vykarystańnia adnoj sistemy, adnoj movy.

I heta pavinna być biełaruskaja mova, adnahałosna vyrašyła tapanimičnaja kamisija.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0