16 krasavika ŭ ramkach CHI Mižnarodnych knihaznaŭčych čytańniaŭ u muziei knihi Nacyjanalnaj biblijateki Biełarusi (3-ci pavierch) adkryłasia vystava «Radziviły i kniha», pryśviečanaja admietnym tvorčym asobam adnaho z samych słavutych mahnackich rodaŭ Jeŭropy. Mnohija z vydańniaŭ jašče nikoli nie vystaŭlalisia i trapili ŭ Biełaruś zusim niadaŭna.
– Tyja samyja buržui, ci jak jany inačaj zvalisia ŭ savieckich encykłapiedyjach, vypadkova stali členami staraha vialikakniaskaha hramadstva, paŭnacennymi ŭdzielnikami kulturnaha pracesu, i siońnia ŭžo kažuć «našy Radziviły» ŭ samym dobrym razumieńni. Jany šmat zrabili, kab Biełaruś stała krajem bahataj kultury. Jany dobra viadomy jak miecenaty, ekanamičnyja refarmatary, kiraŭniki palityki, vajary, – kaža namieśnik dyrekatara Nacyjanalnaj biblijateki Biełarusi Alaksandr Suša. Paśla padziełaŭ Rečy Paspalitaj pradstaŭniki rodu ŭvajšli ŭ šerahi arystakratyi Rasii, Prusii, Aŭstra-Vienhryi.
Radziviły – «niekaranavanyja karali», najbujniejšy mahnacki rod VKŁ, jaki vioŭ vydavieckuju i aśvietnickuju dziejnaść, stvaryŭ pieršy ŭ Biełarusi prafiesijny teatr. Adna z najbuniejšych u krainie biblijatek, zasnavanaja rodam u XVII stahodździ, u siaredzinie XVIII stahodździa naličvała 9 tysiač tamoŭ, a ŭ 1772 hodzie – bolš za 20 tysiač tamoŭ. Kalekcyja ŭklučała ŭ siabie knihi antyčnych aŭtaraŭ, histaryčnyja i jurydyčnyja vydańni, refarmacyjnyja tvory. «Dla Biełarusi radziviłaŭski knihazbor – prykład uvažlivaha staŭleńnia da knihi, da ŭłasnaj i ahulnajeŭrapiejkaj intelektualnaj kultury. Heta prykład sapraŭdnaj mahnateryi», – kaža Alaksandr Suša.
U ekspazicyi pradstaŭleny ekzemplary knih ChVI–XX stst. Siarod ich bresckija vydańni 1566 hoda z drukarni, jakaja była zasnavana Radziviłam Čornym i stała adnoj ź pieršych na terytoryi Biełarusi. Na vystaŭcy pradstaŭlena znakamitaja «Pierehrynacyja…» – dziońnik padarožžaŭ Mikałaja Kryštofa Radziviła ŭ vydańniach na łacinskaj (1610) i polskaj (1604) movach.
U naviedvalnikaŭ vystavy jość mahčymaść ubačyć adziny na Biełarusi ekzemplar XVIII stahodździa dramatyčnych tvoraŭ Uršuli Radzivił «Kamiedyi i trahiedyi» z hraviurami Michała Žukoŭskaha, zroblenymi pa eskizach kniahini.
Ekspazicyja źmiaščaje vyklučna cikavaje, uračysta azdoblenaje pieršaje vydańnie ŭnikalnaha muzyčnaha tvora opiery «Faust» (Bierlin, 1835) kampazitara, miecenata, palityka, pačynalnika «bierlinskaj ery Radziviłaŭ» Antonija Hienryka Radziviła. Heta adziny kampazitar, ź jakim niamiecki paet Hiote supracoŭničaŭ jak libretyst.
Na vystavie pradstaŭlenyja vydańni tvorčaj i epistalarnaj spadčyny Maryi Daroty Radzivił – inicyjatarki adradžeńnia Niaśvižskaha zamka i biblijateki ŭ kancy XIX stahodździa.
Mnohija z vydańniaŭ byli niadaŭna viernutyja ŭ Biełaruś pry padtrymcy dziaržavy i pryvatnych asob i ekspanujucca ŭpieršyniu. Z apošnich zdabytkaŭ – karta VKŁ, pieravydańnie 1640 hoda z adnaho z atłasaŭ, jakaja kuplenaja z dapamohaj dziaržavy. Knihi Maryi Daroty Radzivił z rodu de Kastelan – padarunak Moniki Bańkoŭskaj sa Šviejcaryi.
Ekspazicyja budzie pradstaŭlenaja pa 31 maja 2015 hoda.
Ciapier čytajuć
Słova «Unavatuna» značyć «raj». Dzie na Šry-Łancy adpačyvała Mielnikava20
Kamientary