«My ciapier zachraśli tut na ŭsio žyćcio». Kurdy, jakija viarnulisia ź Biełarusi tydzień tamu, trapili ŭ jašče bolšuju niavykrutku
Mnohija kurdy, kab naźbirać hrošaj na padarožža ŭ ES praź Biełaruś, pazyčali hrošy i pradavali majomaść. 430 ź ich viarnulisia dadomu ni z čym. Pra trahiedyju na miažy i viartańnie ŭ bieznadziejnaść ź imi pahavaryli žurnalisty «Al-Džaziry».
28-hadovy kurd Azad z horada Dachuk uzhadvaje, što kazaŭ žoncy pierad vychadam z samalota ŭ Erbile: «My apuścim šapki nizka na tvar, nadzieniem maski i vyjdziem z aeraporta jak maha chutčej».
Usie ŭ siniakach, z bolem u vačach, Azad i jaho žonka, jakaja nie zachacieła nazyvać svajo imia, skazali «Al-Džaziry», što na polska-biełaruskaj miažy ź imi abychodzilisia jak z bydłam. I što viarnuŭšysia ŭ horad, ź jakoha jany tak pakutliva sprabavali źjechać, jany nie chočuć adkazvać na pytańni žurnalistaŭ.
«U bližejšy čas my pasprabujem prosta nie dumać pra svaju budučyniu ŭ Kurdystanie, bo jak tolki my pačynajem dumać pra heta, my razumiejem, što budučyni ŭ nas tut niama, — raskazaŭ paźniej Azad žurnalistam, užo pryjechaŭšy ŭ svoj dom. — Ale my abodva razumiejem, što my ciapier zachraśli tut na ŭsio žyćcio».
Azad razam z 430 inšymi irakcami viarnuŭsia ź Biełarusi na evakuacyjnym rejsie tydzień tamu. U toj ža čas bolšaść uciekačoŭ vyrašyła zastacca ŭ Biełarusi, spadziejučysia, što raniej ci paźniej jany ŭsio ž prarvucca ŭ Polšču.
«Ja viarnusia. Ja hatovy sprabavać jašče sotni raz. I nastupnym letam ja pasprabuju znoŭ», — kaža i adzin z pasažyraŭ evakuacyjnaha rejsa.
Čas źmirycca
Viarnucca ŭ Irak było nialohkim rašeńniem. Jak i inšyja kurdy, Azad naaščadžaŭ hrošaj, niešta pazyčyŭ u svajakoŭ, amal pradaŭ dom, tamu, kali ŭ mihranckim łahiery jany z žonkaj pačuli pra evakucyju, jakuju ładzić Irak dla svaich hramadzian, jany spačatku kateharyčna admovilisia viartacca.
«Ja pomniu, jak skazaŭ u tuju noč u namiocie žoncy, što my nie dla hetaha patracili stolki hrošaj i sił», — kaža Azad. Ale ŭžo na nastupny dzień biełaruskija vajskoŭcy znoŭ pačali vyšturchoŭvać ich u Polšču, a polskija — nazad u Biełaruś.
«Tudy-nazad, tudy-nazad, jany hulalisia z nami jak z bydłam», — kaža jon, pachmurniejučy. «Voś tady my i pryniali rašeńnie źmirycca i bolš nie maryć pra toje, kab pierabracca ŭ Jeŭropu».
Historyja Azada — tolki maleńkaja dola humanitarnaj katastrofy na miažy Biełarusi i Polščy. Na siońnia prynamsi adzinaccać čałaviek zahinuli padčas pamiežnaha kryzisu i šmat ludziej usio jašče miorznuć u lasach, nie majučy dastatkova vady i ježy.
Zmročnaja karcina čakaje i tych, chto viartajecca ŭ Kurdystan. Pasty z sacyjalnych sietkach raskazvajuć pra biadu i niastaču, u jakuju viartajucca ludzi z samalota. Adna kurdskaja siamja navat nie mieła hrošaj, kab uziać taksi z aeraporta ŭ łahier vymušanych pierasialencaŭ, dzie jany žyli da adjezdu.
Moj adziny šaniec
Chacia Kurdystan, rehijon, dzie žyvuć kurdy i jazidy, u paraŭnańni ź inšymi rehijonami Iraka moža pachvaliccca adnosnaj biaśpiekaj i roskvitam, kurdy ŭsio čaściej nie mohuć znajści pracu i skardziacca na sucelnuju karumpavanaść kraju. Niekatoryja rajony tut byli razrabavanyja vojskami IDIŁu i jany ŭsio jašče nie mohuć adnavicca.
Pracaŭładkavacca ŭ Kurdystanie amal niemahčyma. «Ja šukaŭ-šukaŭ, ale tak i nie znajšoŭ pracu, tamu maim adzinym šancam było — źjechać z Erbila», — raskazaŭ «Al-Džaziry» jašče adzin małady čałaviek, jaki ŭsio jašče zastajecca ŭ Biełarusi.
Miascovy kurdski ŭrad padkreślivaje, što mihrancki kryzis arhanizavali kantrabandysty, i ŭłady ŭžo pačali rasśledavańnie, aryštavaŭšy pieršych 10 padazravanych u niezakonnym vyvazie ludziej. Ale mnohija ludzi, što pahavaryli z «Al-Džaziraj», kazali, što jany dobraachvotna palacieli, aficyjna aformiŭšy ŭsie kvitki i vizy praz turystyčnyja ahienctvy.
Dla tych 430 ludziej, što viarnulisia ź Biełarusi, budučynia vyhladaje ciapier jašče bolš zmročnaj, čym pierad padarožžam. Ich čakaje ciapier jašče bolš adčaju i biezvychodnaści.
«Ja nie čakaju taho, što srodki masavaj infarmacyi sapraŭdy buduć turbavacca pra nas, i nie dumaju, što ludzi mohuć zrazumieć, praz što my prajšli, ale ja rady, što mnie jość z kim pahavaryć», — kaža Azad na zakančeńnie razmovy.
Biežaniec ci mihrant? U čym roźnica i čamu nazyvać ekanamičnych mihrantaŭ «biežancami» aznačaje škodzić samim biežancam?
«Navat viedajučy, što mianie čakaje śmierć napieradzie, ja nie chaču pamirać tut». Čamu kurdskaja moładź masava pakidaje Irak?
Prakurorski načalnik aburyŭsia nieabhruntavanymi zatrymańniami biełarusaŭ8
Kamientary