Kali i dzie byŭ pieršy pacałunak? Navukoŭcy vyśvietlili, ź jakoha času ludzi navučylisia całavacca ŭ vusny
Pavodle novych daśledavańniaŭ, ludzi, jakija byli ŭ ramantyčnych adnosinach, pačali całavacca ŭ vusny 4500 hadoŭ tamu — heta značyć jak minimum na tysiaču hadoŭ raniej, čym ličyłasia da hetaha času. Taksama vyśvietliłasia, što hetaja tradycyja, chutčej za ŭsio, pryjšła ź Blizkaha Uschodu, a nie z Paŭdniovaj Azii, jak mierkavali da siońniašniaha dnia.
Pa słovach navukoŭcaŭ, upieršyniu hetaja praktyka, padobna, źjaviłasia ŭ hramadstvie, jakoje zasialała terytoryju pamiž rekami Tyhr i Jeŭfrat, jakaja raniej nazyvałasia Miesapatamijaj, a ciapier jość častkaj Iraka i Siryi, piša Bi-bi-si.
Raniej ličyłasia, što pieršymi całavacca ŭ vusny pačali ŭ Indyi ŭ 1500 hodzie da našaj ery.
Da novych vysnoŭ, apublikavanych u časopisie Science, navukoŭcaŭ padšturchnuli staražytnyja manuskrypty ź Miesapatamii, jakija raniej, ź ich słoŭ, byli vyvučanyja niedastatkova staranna.
Zhadki intymnaha pacałunku ŭpieršyniu sustrakajucca ŭ staražytnych tekstach, datavanych 2500 hodam da našaj ery.
Pa słovach doktara historyi z Univiersiteta Kapienhahiena Trojełsa Panka Arbiela, hetyja teksty nanosilisia na hlinianyja tablički, tysiačy ź jakich zachavalisia da siońniašniaha dnia.
Tradycyja siabroŭskich abo rodnasnych pacałunkaŭ u łob, ščaku ci ruku isnavała značna raniej i była raspaŭsiudžanaja ŭ mnohich kulturach.
Ale tolki ŭ miesapatamskich tekstach havorycca, što takija pacałunki ŭ asnoŭnym praktykavalisia žanatymi parami, adnak jany taksama dapuskalisia jak demanstracyja namieraŭ zakachanaha svabodnaha čałavieka.
Pa słovach doktara Arbiela, heta nie aznačaje, adnak, što intymnyja pacałunki prydumali mienavita ŭ Miesapatamii. Całkam mahčyma, što tudy jany taksama pryjšli adniekul jašče, prosta byli apisany žycharami mienavita hetaha rehijona.
«Mnohija tysiačy hetych hlinianych tabličak zachavalisia da našych dzion, i ŭ ich jość nahladnyja prykłady taho, što ŭ staražytnaści pacałunki ličylisia častkaj ramantyčnaj blizkaści, sapraŭdy hetak ža, jak pacałunki mahli być častkaj siabroŭskich i siamiejnych adnosin, — kaža jon. — Tamu pacałunki nie varta razhladać jak zvyčaj, jaki paŭstaŭ vyklučna ŭ niejkim adnym rehijonie i raspaŭsiudziŭsia adtul, a chutčej praktykavaŭsia ŭ mnohich staražytnych kulturach na praciahu niekalkich tysiačahodździaŭ».
Šturšok dla epidemij?
Daśledavańni taksama pakazvajuć, što tradycyja intymnych pacałunkaŭ mahła dać šturšok raspaŭsiudžvańniu virusa hierpiesu i ŭzbudžalnikaŭ dyfteryi. Pieršyja masavyja vypadki zachvorvańnia abiedźviuma chvarobami supadajuć pa časie sa źjaŭleńniem zvyčki całavacca ŭ vusny.
«Isnuje značny abjom miedycynskich tekstaŭ ź Miesapatamii, u častcy jakich zhadvajecca chvaroba ź simptomami, jakija nahadvajuć virus prostaha hierpiesu 1-ha typu (VPH-1)», — kaža doktar Arbiel, jaki śpiecyjalizujecca ŭ halinie staražytnaj miedycyny.
Pa słovach jaho kalehi doktara Safi Łand Rasmusen, novyja vysnovy ab praktykach intymnych adnosin u staražytnym śviecie dapamahajuć nie tolki lepš ujavić histaryčnyja padziei i sacyjalnyja suviazi rańniaha pieryjadu. Jany taksama dajuć ujaŭleńnie ab rańnich miechanizmach pieradačy patahienaŭ, što ŭ svaju čarhu dapamoža ŭ daśledavańniach staražytnych DNK.
Ciapier čytajuć
«Čakaju tavar užo 13 dzion». Što pišuć klijenty ab prablemach Wildberries6
Kamientary
Žiru łučšie v rozovych popkach junh
znať