«Kali niekaha sa studentaŭ zatrymajuć, to adrazu budzie zvolnieny dekan». Ideołah z BDU — pra rektara, zahon na jabacinh i nastroi ŭ dekanatach
Łukašenka pabyvaŭ u BDU — narada ź im va ŭniviersitecie vyhladała złaviesnaj. «Naša Niva» pahavaryła z adnym ź ideołahaŭ BDU. Jak pavodzili siabie ŭ administracyi, chto adkazvaŭ za represii, jak piedahohaŭ adpraŭlali na jabacinh i čamu naviersie ŭsio jašče niezadavolenyja rektaram hałoŭnaha ŭniviersiteta krainy?
Jak viałasia ideałahičnaja praca ŭ BDU da 2020 hoda
«Prykładna tak, jak i va ŭsich astatnich VNU krainy — dasyłajucca adny i tyja ž mietadyčki. Ale byli i adroźnieńni: jašče piać-dziesiać hadoŭ tamu ŭniviersitet zachoŭvaŭ niejkuju aŭtanomiju ŭ kadravaj palitycy. Tyja instytucyi, jakija byli ŭtvoranyja jašče pry Kazulinie, akazalisia tryvałymi i isnavali davoli praciahły čas», — raskazvaje surazmoŭca «Našaj Nivy».
Toje, što ŭ Biełarusi nazyvajuć «ideałahičnaj pracaj» — u krainach Jeŭrapiejskaha sajuza takoha paniaćcia nie isnuje, — možna padzialić na dva kirunki: praca z prafiesarska-vykładčyckim składam i praca sa studentami.
Dla vykładčykaŭ isnavali prafsajuz i «Biełaja Ruś». Było patrabavańnie, kab siabrami «Biełaj Rusi» byli ŭsie dekany, a taksama dva-try čałavieki z dekanata.
Što tyčycca prafsajuza, to ad usich supracoŭnikaŭ tatalna patrabavali ŭstupać u jaho. Ale ŭdzieł u im byŭ vyhadny dla mnohich: možna było atrymać pucioŭku ŭ sanatoryj dla dziaciej albo padarunak na Novy hod. «Plušak» chapała, tamu dla bolšaści prafsajuz nie zdavaŭsia čymści prablemnym.
«Na moj pohlad, uvohule da 2020 hoda ideałahičnaja viertykal u VNU była pryviazanaja tolki da adnaho — da vybaraŭ. I tolki dziela vybaraŭ usia heta struktura i isnavała. Bo pa-za vybarami zajmalisia ŭsim čym chočacie, ale nie ideałohijaj», — raskazvaje ideołah.
Sa studentami pracavali surjoźniej. Akramia namieśnikaŭ dekanaŭ pa vychavaŭčaj rabocie, isnavała cełaje ŭpraŭleńnie vychavaŭčaj raboty ŭ BDU.
Vychavaŭčaja rabota sa studentami delehavałasia nie tolki na fakultety, ale i na internaty, dzie taksama isnavali vychavacielki, jakija padparadkoŭvalisia dyrektaru studharadka.
Ale i dla studentaŭ ideałahičnaje žyćcio ŭ BDU adroźnivałasia ad situacyi ŭ inšych VNU. U BDU isnavała niekalki arhanizacyj, jakija pamiž saboj kankuravali: BRSM, studsajuz, rada pa jakaści adukacyi, rada starastaŭ, studencki prafkam i šerah inšych drobnych arhanizacyj.
Usie viedali, što BRSM, umoŭna, zajmajecca palitykaj — źbiraje studatrady, machaje ściahami na mierapryjemstvach. A voś studsajuz zajmaŭsia adukacyjnymi, kulturnymi, mižnarodnymi prajektami. U jaho byli svaja jurydyčnaja asoba, svoj juradras. Studsajuz BDU navat płaciŭ univiersitetu arendnuju płatu za pamiaškańni, jakija vykarystoŭvaŭ. Dziakujučy adnosnaj niezaležnaści, studencki sajuz, naprykład, moh pracavać z univiersitetami inšych krain. Isnavali tryvałyja suviazi pamiž univiersitetami i studenckimi arhanizacyjami — heta vyhadna adroźnivała BDU ad inšych univiersitetaŭ, dzie ŭ asnoŭnym byli tolki BRSM i prafkam.
Ci zahaniali studentaŭ na vybary
«Kali my kažam kankretna pra žnivień 2020 hoda — nie, bo heta ž byli kanikuły. Uvohule surjoznaj pracy sa studentami nie pravodziłasia ŭ toj čas, byli sproby niejak adciahnuć uvahu studentaŭ ad internetu i telehrama, ale jany vyhladali śmiešna i byli bolš dla ptušački», — kaža surazmoŭca «Našaj Nivy».
«Da hetaha na roznych vybarach administracyjny resurs sapraŭdy vykarystoŭvaŭsia žorstka: albo ty idzieš i hałasuješ, albo ty nie budzieš žyć u internacie», — raskazvaje ideołah.
Heta niezakonnyja patrabavańni, ale tak było.
BDU ŭ 2020 hodzie
«Prachodzili šmatlikija akcyi va ŭnutranym dvoryku BDU, u hałoŭnym korpusie, vychodzili prarektary, dekany, zamdekany i ŭhavorvali studentaŭ razyścisia. Na jurfaku była takaja aktyŭnaść u vieraśni, što navat AMAP pryjazdžaŭ», — uspaminaje naš surazmoŭca.
«Jak možna zahasić tarfiany pažar? — vobrazna kaža jon. — Možna zalić jaho vadoj, palivać štodnia, ale jon usio roŭna budzie tleć. Mała chto z dekanaŭ i zamdekanaŭ chacieŭ niešta rabić. Kali dekan sprabuje ahučyć pazicyju, jakuju jamu samomu naviazali, a studenty hladziać jamu ŭ vočy i bačać chłuśniu, to ciažka vyciskać ź siabie słovy».
Studenckija arhanizacyi BDU byli nastolki salidarnyja tady, što źbirali hrošy na dapamohu zatrymanym studentam i na padtrymku palitźniavolenych. «Voś heta vielmi ŭraziła ŭłady», — raskazvaje ideołah.
U kancy vieraśnia 2020-ha pačalisia pieršyja zvalnieńni niełajalnych vykładčykaŭ. Adnoj ź pieršych z fakulteta radyjofiziki i kampjutarnych technałohij zvolnili «za sistematyčnaje parušeńnie dyscypliny» Śviatłanu Vołčak, jakaja stvaryła čat «BDU 97%».
«Panika va ŭniviersitecie pačałasia niedzie ŭ kastryčniku 2020 hoda, kali stali aryštoŭvać studentaŭ. I pierad mnohimi supracoŭnikami stroha pastavili pytańnie: albo ty idzieš i śviedčyš suprać svaich ža studentaŭ, albo šukaj novuju pracu».
3 listapada ŭ BDU pryjechała Natalla Kačanava i sustrełasia z aktyvam studenckich arhanizacyj. Tady moładź jašče nie była da kanca zastrašanaja. Studenty zadavali Kačanavaj niazručnyja pytańni, a kiraŭnica Savieta Respubliki nie mahła znajści, što adkazać. Na vostryja pytańni jana kazała niešta kštałtu «Łukašenka — naš prezident, jon samy lepšy. Nikoha lepšaha znajści niemahčyma». Joj u adkaz zadajuć inšaje pytańnie, a jana prosta siadzić, čyrvanieje i pačynaje pa kole raspaviadać pra toje, što Łukašenka sapraŭdy pieramoh, a pratesty — heta praca śpiecsłužbaŭ Zachadu.
«Paśla toj sustrečy ad nas zapatrabavali padać śpisy studenckich arhanizacyj, jakija ŭdzielničali, proźviščy studentaŭ, jakija ich pradstaŭlali. Stali patrabavać charaktarystyki na hetych studentaŭ, vyśviatlać, čamu ź imi nie viadziecca ideałahičnaja rabota, čamu jany ŭvohule zadajuć vostryja pytańni.
I što ty tut skažaš? Jany studenty viadučaj VNU Biełarusi, pieramožcy alimpijad, jany cikaviacca tym, što adbyvajecca ŭ krainie. Što im baluča bačyć skradzienyja vybary i hvałt na vulicach! Katavańni i kroŭ na tvarach svaich adnakurśnikaŭ! — emacyjna kaža ideołah. — Była pastaŭlena zadača abo abjadnać usie studenckija arhanizacyi, kab ich było lahčej kantralavać, abo źniščyć. I faktyčna heta i adbyłosia ŭ 2022 hodzie».
«Asabliva Fiodar Drabienia mianie ŭraziŭ»
«U niekatoryja momanty ja byŭ pryjemna ździŭleny, a ŭ niekatoryja strašna rasčaravany. Asabliva Fiodar Drabienia z žurfaka mianie ŭraziŭ. Jon spačatku zdavaŭsia prystojnym vykładčykam, jaki dbaŭ pra svaich studentaŭ. A potym lohka staŭ na ich danosić, pajšoŭ u sud pa «spravie studentaŭ» śviedkam», — raskazvaje ideołah.
(Namieśnik dekana žurfaka Fiodar Drabienia, jaki śviedčyŭ pa «spravie studentaŭ», atrymaje pavyšeńnie i stanie rektaram abłasnoha instytuta raźvićcia adukacyi.)
Niechta kazaŭ: «Treba ciapier krychu pieraciarpieć, situacyja potym źmienicca. Nie my pieršyja, nie my apošnija robim toje, što robim — padpisvajem papierki, kab studentaŭ adličvali, dajom im vymovy». Chtości z hetym nie pahadžaŭsia, chtości pierastupaŭ cieraź siabie, padpisvaŭ, a potym zvalniaŭsia praz paŭhoda-hod. A chtości spakojna pracavaŭ.
Ciapier situacyja sapraŭdy źmianiłasia, ale ŭ jašče horšy bok — i tyja ludzi, jakija pramaŭčali ŭ 2020—2021-m, zrazumieli, u jakuju pastku trapili. Ciapier ad ich administracyja Łukašenki budzie patrabavać nie tolki, umoŭna kažučy, chadzić i machać ściahami na niejkich mierapryjemstvach, a aktyŭna i z ahieńčykam zajmacca danosami».
Prarektar pa biaśpiecy i jaho zmročnaja rola
«Asabliva staraŭsia, choć i nie byŭ navidavoku, prarektar pa biaśpiecy. Adkryta pahražaŭ studentam i supracoŭnikam univiersiteta. Adzin druhomu ŭ nas pierakazvali naradu ź jaho ŭdziełam napiaredadni 25 sakavika 2021 hoda. Jon kazaŭ, što kali niekaha sa studentaŭ zatrymajuć, to adrazu budzie zvolnieny dekan fakulteta: «Rabicie što chočacie, kab hetaha nie było».
Što tyčycca represiŭnaj mašyny, to vialikaja častka viny lažyć na pieršym prarektaru, bo heta jon padpisvaŭ amal usie papiery, jakija tyčylisia represij, — hetu pasadu tady zajmaŭ Dźmitryj Miadźviedzieŭ, čałaviek niebłahi, vydatny vučony, jaki, jak mnie tady padavałasia, nie da kanca razumieŭ, što jon svaimi dziejańniami źniščaje nie tolki siabie jak čałavieka, ale nanosić strašnuju škodu reputacyi BDU.
Taksama vialikaja dola adkaznaści lažyć na prarektaru pa vychavaŭčaj pracy — im byŭ Ivan Januševič.
Ale my ŭsie, uvieś kalektyŭ BDU adkaznyja za toje, što adbyłosia. Najbolš viny na tych, chto pramaŭčaŭ. Na ludziach, jakija chacieli pieramien, ale ničoha dla hetaha nie rabili. Šmat chto chacieŭ, kab chtości inšy chadziŭ za ich na maršy, kab chtości inšy za ich adsiadzieŭ.
Mnie davodziłasia razmaŭlać ź niekatorymi namieśnikami dekanaŭ u 2020, 2021 i navat 2022 hodzie. Jany kazali: «Ja lepš budu rabić toje, što rabiŭ, ale trymać vialikuju dulu ŭ kišeni», — raskazaŭ «Našaj Nivie» ideołah.
Pazicyja rektara Karala
«Što datyčyć Karala, to ŭ 2017 hodzie, kali jon źjaviŭsia ŭ BDU, adrazu pajšli čutki, što jon prateže Kačanavaj, — raskazvaje surazmoŭca «Našaj Nivy».
— Pry hetym Karol u 2020 hodzie sprabavaŭ dystancyjavacca ad toj situacyi, u jakoj apynułasia kraina. Pamiataju jaho tahačasnyja videazvaroty da studentaŭ — jany byli całkam prystojnymi. Ale kali pačałasia chvala represij, stała vidavočna, što niechta pavinien uziać na siabie za heta adkaznaść.
A stajać na čale represiŭnaj mašyny Karol nie chacieŭ. Jon ža nie stary čałaviek — razumieŭ, što kali jon budzie da hetaha datyčny, to praz 5-10-15 hadoŭ jamu ruki nie pacisnuć, nie zaprosiać na navukovyja kanfierencyi. I ŭ samym lepšym vypadku jamu dazvolać niedzie na kafiedry čaj pić, uspaminajučy byłyja časy.
Tamu ŭsie karnyja inicyjatyvy faktyčna zvalili na pieršaha prarektara, na prarektara pa vychavaŭčaj rabocie, jakija stali achviarnymi kazłami.
I voś ciapier stała vidavočna, što Łukašenka niezadavoleny tym, što kiraŭnik hałoŭnaj VNU krainy staić niedzie zboku ad usiaho. Treba ž, kab jon aktyŭna ŭdzielničaŭ u represijach. Nu voś, naprykład, jak kiraŭnictva homielskaha zavoda, kali jano bičuje svaich supracoŭnikaŭ, vykładvaje videa z «Ja taksama asudžaju», — pryvodzić prykład naš surazmoŭca.
Da čaho idzie BDU, možna pahladzieć na prykładzie jurydyčnaha fakulteta, miarkuje supracoŭnik. Faktyčna, uvieś jurfak znachodzicca pad kantrolem siłavych orhanaŭ, najpierš — KDB. Jurfak pakazaŭ novy ŭzrovień zakonnaści, apublikavaŭšy, pavodle prykładu HUBAZiKa, videa, na jakim studenta prymusili kajacca za toje, što jon «dazvoliŭ sabie hańbić BRSM».
«Voś jaskravaje adlustravańnie taho, što čakaje ŭvieś BDU», — kaža surazmoŭca «Našaj Nivy».
U kancy 2021 hoda ŭ BDU, jak i ŭ inšyja dziaržaŭnyja ŭstanovy i pradpryjemstvy, pačali spuskać śpisy z «niadobranadziejnymi hramadzianami», jakich treba pazbavicca. Tudy traplali tyja, chto zatrymlivaŭsia pa «narodnych artykułach», aktyvisty niezaležnych prafsajuzaŭ i prosta «padazronyja» supracoŭniki, jakija addavali svoj podpis za alternatyŭnych kandydataŭ u prezidenty.
Niekatorych vykładčykaŭ zatrymlivali niepasredna padčas zaniatkaŭ.
Pakazalny vypadak, kali prafiesarka Natalla Abrašyna-Žadajeva była zvolnienaja za toje, što zapisała videazvarot u abaronu svajho zvolnienaha kalehi Maksima Šundałava.
Łukašenkaŭskaja prapahanda zajaviła, što «hałoŭnaje — ačyścić krainu ad takich». Učynak prafiesarki prezidenckaja hazieta nazvała «chachlacka-bydlackaj upiortaściu», a studentak žurfaka, jakija paviedamili miedyja pra toje, što ŭ ich vykładaje Lilija Ananič, byłaja ministarka infarmacyi, jakaja, adnak, ni hoda nie adpracavała ŭ realnych miedyja, taja ž hazieta nazvała «pisiuchami».
Kolki ludziej u BDU za Łukašenku?
«Nasamreč, vy zadajacie dziŭnaje pytańnie, — paryruje surazmoŭca «Našaj Nivy». — Za Łukašenku ci za siońniašni dziaržaŭny ład? Kankretna Łukašenku mała chto padtrymlivaje, na maju dumku.
Niadaŭna voś staršynia praŭładnaha Moładzievaha parłamienta kryčaŭ, što hatovy pamierci za Łukašenku. Nu, kaniečnie… Ja, nie adzin hod adpracavaŭšy ŭ ideałohii, ni adnaho takoha ščyraha idyjota nie bačyŭ. Amal nie isnuje ŭ pryrodzie turbapatryjotaŭ. A voś nie suprać siońniašniaha dziaržaŭnaha ładu ŭ BDU, zdajecca, prykładna 20-25 pracentaŭ.
Pamiatajecie 16 žniŭnia, kali la Steły na pratest sabralisia sotni tysiač ludziej? Tady ž Łukašenka źbiraŭ svoj mitynh kala Doma ŭrada. Na BDU była raznaradka — pryvieści 30 čałaviek. Z tych 30, jakija pavinny byli pajści, dajšło piać. Piać čałaviek z najbujniejšaha ŭniviersiteta krainy!
U adroźnieńnie ad taho pieršaha jabacinhu, na jaki ludziej prymušali iści, na pieršy marš pratestu la Steły mnohija supracoŭniki BDU išli sami.
U kastryčniku ž taho hoda byŭ pavinien adbycca vialiki jabacinh — tady ŭžo «źvierchu» vielmi surjozna pačali źbirać ludziej. I navat namieśniki dekanaŭ admaŭlalisia ŭ hetym udzielničać. Tamu što razumieli, što heta — hańba. Voś heta ŭsio, što treba viedać pra ŭzrovień padtrymki Łukašenki».
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆČytajcie taksama: «Ale voraha treba bačyć». Narada Łukašenki ŭ BDU była złaviesnaj
Kamientary
Dehradacyja navuki i adukacyi - samyja ciažkija straty paśla śmierciaŭ pahibšych i zakatavanych ŭ niavoli. Žyvie Biełaruś! Śvietłaja pamiać biełaruskaj Niabiesnaj Sotni!