Prezidenckija vybary ŭ Polščy: chto asnoŭnyja favaryty i što jany kazali pra Biełaruś
18 maja palaki vybirajuć prezidenta. Razam z premjer-ministram heta najvažniejšaja pasada ŭ dziaržavie. «Svaboda» pahladzieła, chto asnoŭnyja kandydaty na prezidenta Polščy i što pakazvajuć apošnija apytańni.

Na prezidenckich vybarach u Polščy — 13 kandydataŭ. Heta pradstaŭniki roznych palityčnych siłaŭ i biespartyjnyja, prafiesijnyja palityki i tyja, chto da vybaraŭ palitykaj nie zajmaŭsia.
Chto kandydaty
- Artur Bartaševič — biespartyjny;
- Mahdalena Biejat — biespartyjnaja;
- Hžehaž Braŭn — «Kanfederacyja Polskaj Karony»;
- Šyman Hałoŭnia — «Polšča 2050»;
- Marek Jakubiak — «Federacyja dla Respubliki»;
- Maciej Maciak — biespartyjny;
- Słavomir Mencen — «Kanfederacyja Svaboda i Niezaležnaść»;
- Karal Naŭrocki — biespartyjny;
- Jaanna Senyšyn — biespartyjnaja;
- Kšyštaf Stanoŭski — biespartyjny;
- Rafał Tšaskoŭski — «Hramadzianskaja platforma»;
- Marek Voch — «Biespartyjnyja samaŭradaŭcy — Łučyć nas Polšča»;
- Adryjan Zandberh — «Razam».
Adzin z kandydataŭ adkryta zaklikaje nie hałasavać za jaho — Kšyštaf Stanoŭski. Niekatoryja kandydaty aficyjna iduć na vybary jak samavyłučency, adnak tryvała asacyjujucca z kankretnymi palityčnymi siłami abo spektram. Naprykład, Mahdalena Biejat pracuje ŭ Senacie ŭ kiroŭnaj kaalicyi, u jakuju ŭvachodzić razam z premjer-ministram Donaldam Tuskam. Jana deklaruje levyja pohlady. A Karal Naŭrocki maje padtrymańnie ad pravaj partyi «Prava i Spraviadlivaść» (PiS), jakaja kiravała krainaju da parazy na parlamenckich vybarach uvosień 2023 hodu.
Hžehaž Braŭn zasnavaŭ svaju palityčnuju siłu paśla taho, jak vyjšaŭ z «Kanfederacyi», jakuju na vybarach budzie reprezentavać Mencen. Braŭn adznačyŭsia čaradoj antysemickich zajavaŭ, jon vystupaje za vychad Polščy z Eŭraźviazu. Maciej Maciak krytykuje i levych, i pravych, heta adziny kandydat, jaki stanoŭča vykazvajecca pra Rasieju i jaje kiraŭnika Ŭładzimira Pucina.
Roznyja kandydaty zasiarodžvajucca na roznych temach. Naprykład, Marek Voch bolš chvalujecca za rabotnikaŭ sielskahaspadarčaj haliny. Jaanna Senyšyn aburajecca vielizarnymi pryvilejami, nadadzienymi Kaściołu. Adryjan Zandberh žorstka krytykuje kiroŭnuju kaalicyju za vialikija prablemy na rynku nieruchomaści i ŭ medyčnym zabieśpiačeńni palakaŭ. Darečy, u raniejšych lakalnych vybarčych kampanijach tolki partyja Zandberha «Razam», jakaja trymajecca levych pohladaŭ, vykarystoŭvała na Padlaššy razam z polskaj biełaruskuju movu.
Chto favaryty
Apytańnie ad centru IBRiS dla Polskaha radyjo 24, vyniki jakoha apublikavali roŭna za tydzień da prezydenckich vybaraŭ, 11 traŭnia, pakazvajuć, što budzie druhi tur. Najbolšy pakaźnik padtrymki sabraŭ Rafał Tšaskoŭski — 31,5%. Na druhoj pazycyi Karal Naŭrocki — 23,6%. Na trecim miescy Słavomir Mencen — 12,6%. Dla pieramohi ž u pieršym tury nieabchodna nabrać zvyš 50% hałasoŭ. Usie prahnozy śviedčać, što druhi tur nieminučy.
Rafał Tšaskoŭski
Favaryt prezydenckaj honki Rafał Tšaskoŭski, jaki sastupiŭ na minułych vybarach ciapierašniamu prezydentu Andžeju Dudu z «Prava i Spraviadlivaści», jak i raniej, zajmaje pasadu mera Varšavy. Apanenty, pieradusim Karal Naŭrocki, vinavaciać jaho ŭ niepaśladoŭnaści. U tym, što pry ŭładzie PiS Tšaskoŭski vystupaŭ za pryjom mihrantaŭ, a kali ŭładu pieraniała jahonaja partyja, padtrymaŭ Donalda Tuska ŭ pytańni ŭzmacnieńnia kantrolu na polska-biełaruskaj miažy.
Tšaskoŭski adbivaje zakidy arhumentam pra toje, što «Polšča ŭžo vykanała svaje mižnarodnyja abaviazańni ŭ spravie pryjomu mihrantaŭ». Tšaskoŭski adkryta padtrymlivaje Ŭkrainu i nazyvaje režymy Pucina i Łukašenki złačynnymi.
«Mnie vypaŭ honar prymać Śviatłanu Cichanoŭskuju ŭ staličnaj ratušy. My pahavaryli ab spravie Andžeja Pačobuta, ab supracy i padtrymańni biełaruskich arhanizacyjaŭ, jakija dziejničajuć u Varšavie», — havaryŭ Tšaskoŭski paśla sustrečy ź joj u studzieni 2024 hodu.
Palityk pastajanna padkreślivaje, što papiarednija ŭłady «razdavali vizy naprava i naleva», nie turbujučysia pra biaśpieku polskaj dziaržavy. Jon adznačaje, što Polšča nadalej musić padtrymlivać Ukrainu i ŭmacoŭvać vojska i dačynieńni z Eŭrapiejskim Źviazam. Biełarusaŭ palityk padtrymaŭ jašče ŭ 2020-m, kali ludzi ŭ Miensku i inšych haradach vyjšli na vulicy pratestavać suprać dyktatury Łukašenki.
Karal Naŭrocki
Karal Naŭrocki pracuje ŭ Instytucie nacyjanalnaj pamiaci i zajmajecca tematykaj złačynstvaŭ suprać polskaha narodu. Akramia taho, jon aŭtar knih pra historyju svajho rodnaha futbolnaha klubu — «Lechija» (Hdańsk). Naŭrockaha padtrymlivajuć Jarosłaŭ Kačyński i jahonaja partyja «Prava i Spraviadlivaść», ale aficyjna na vybarach Naŭrocki reprezentuje sam siabie.
Z Naŭrockim źviazany adzin z najbolšych skandałaŭ biahučaj vybarčaj kampanii. 11 traŭnia kanał Polsat News pakazaŭ materyjał žurnalisckaha raśśledavańnia, u jakim raskazaŭ pra pahadnieńnie palityka z uładalnikam kvatery ŭ Varšavie, jakoha ŭ materyjale zavuć prosta «panam Ježy». Mužčyna byŭ padapiečnym prytułku dla sastarełych asobaŭ u Hdańsku i padpisaŭ z Naŭrockim pahadnieńnie, zhodna ź jakim palityk abaviazvaŭsia vypłacić kamunalnyja daŭhi pana Ježy, dahladać staroha i zabiaśpiečyć jamu narmalnaje pachavańnie pa śmierci.
Štab Tšaskoŭskaha adrazu abvinavaciŭ Naŭrockaha ŭ tym, što palityk skarystaŭsia niamohłaściu staroha mužčyny, kab zavałodać žyllovaj płoščaj u Varšavie. Akramia taho, vyśvietliłasia, što pan Ježy byŭ na ŭtrymańni dziaržaŭnaj arhanizacyi. Štab Naŭrockaha ŭ adkaz abvinavaciŭ Tšaskoŭskaha jak mera Varšavy ŭ tym, što toj «vykinuŭ 40 siemjaŭ z centru horadu, abiacajučy ramont», ale nia vykanaŭ svaich abiacańniaŭ. Paśla vykryćcia źviestak pra kvateru, adnak, Naŭrocki zajaviŭ, što pieradaść jaje na «dabračynnyja mety».
Na pytańniach rasiejska-ŭkrainskaj vajny Naŭrocki zasiarodžvajecca mała, pieravažna krytykuje Tuskaŭ urad za «hlabalnyja» pravały ŭ ekanomicy i kiepskuju sacyjalnuju palityku. U čas debataŭ jon adznačaŭ, što znachodzicca ŭ rasiejskim vyšuku za daśledavańni «Katynskaha zabojstva» polskich aficeraŭ, tamu ličyć absurdnymi ŭsie abvinavačvańni ŭ prarasiejskaści.
Pry hetym u pytańni Ŭkrainy Naŭrocki dastatkova strymany: adznačaje, što padtrymlivaŭ by Ŭkrainu bolš, kali b Kijeŭ dazvoliŭ ekshumacyju polskich achviaraŭ UPA i nia dziejničaŭ «ahresiŭna» ŭ pytańni zbožža, jakoje, pavodle jaho słovaŭ, pazbaŭlaje polskich fermeraŭ spraviadlivaj kankurencyi. Ekshumacyju polskich achviaraŭ Vałyni ukrainskija ŭłady apošnim časam adnavili.
Pra Biełaruś apošnim časam Naŭrocki vykazvajecca tolki ŭ miežach temy abaronienaści dziaržaŭnaj miažy ad nielehalnych mihrantaŭ, jakija šturmujuć reduty z terytoryi Biełarusi. Jon nia ličyć režymy Pucina i Łukašenki demakratyčnymi i nazyvaje Polšču «ščytom Eŭropy».
Urad Tuska i jahonuju partyju Naŭrocki nieadnarazova vinavaciŭ u «abaronie niamieckich intaresaŭ», takija samyja abvinavačańni raniej hučali z vusnaŭ dziejačoŭ PiS. Ciaham 100 dzion ad vybrańnia prezydentam krainy Naŭrocki abiacaje źnizić ceny na elektryčnaść na tracinu.
Słavomir Mencen
Słavomir Mencen z ultrapravaj partyi «Kanfederacyja» šmat havoryć pra ŭviadzieńnie płatnaj adukacyi i pra skasavańnie ŭsich planaŭ pryjomu mihrantaŭ u Polšču. Taksama rezka krytykuje tak zvany «Zialony ład», jak niekatoryja polskija palityki nazyvajuć kompleks zachadaŭ u abaronu pryrody i ekalohii. Mencen ličyć, što Polščy treba rezka ŭmacoŭvać vojska, ciapierašni stan jakoha jon apisvaje jak «kvoły».
Jon padtrymlivaje palityku prezydenta ZŠA Donalda Trampa i skieptyčna stavicca da Eŭraźviazu. Pry hetym spračajecca ź inšymi pravymi i ultrapravymi palitykami krainy, jakija iduć na vybary — Naŭrockim, Jakubiakam i Braŭnam.
«Kanfederacyju» časta vinavaciać u tym, što partyja amal nie vykazvajecca pra palityku Maskvy i jaje satelitaŭ, a havoryć tolki pra pahrozu masavaj mihracyi ŭ Polšču. Pry hetym, adnak, na kankretnaje pytańnie ŭ adnym ź letašnich interviju Mencen adkazaŭ, što ličyć Pucina «zabojcam», a Rasieju «dziaržavaj-voraham». Tady ž jon adznačyŭ, što kali na Polšču adbudziecca vajenny napad, to jon budzie abo z Rasiei, abo ź Biełarusi, dzie panujuć varožyja palakam siły.
Pry hetym inšyja palityki «Kanfederacyi», u pryvatnaści, Konrad Berkovič, Januš Korvin, Jacek Vilk, tady jašče siabra partyi Hžehaž Braŭn nia raz palityku režymaŭ Pucina i Łukašenki padtrymlivali i abvinavačvali Eŭraźviaz u «dvajnych standartach».
Šyman Hałoŭnia
Šyman Hałoŭnia zajmaje pasadu maršałka Sejmu, faktyčna treciuju ŭ krainie. Apytańni nie dajuć jamu šmat šancaŭ na prezydenckich vybarach. Pradstaŭnik partyi «Polšča 2050» pachodzić ź Biełastoku, dzie šmat aŭtachtonnaha biełaruskaha nasielnictva, a taksama biełaruskich emihrantaŭ, asabliva novaj chvali.
Palityk žyvie ŭ Otvacku pad Varšavaj. Jon ličyć, što Polšča pavinna zajmacca pieratvareńniami medyčnaj systemy, kab zrabić jaje bolš dastupnaj nasielnictvu. Adznačaje, što za čas palityčnaj dziejnaści zajmieŭ dziasiatki karysnych kantaktaŭ u Eŭropie, što dapamoža Polščy mieć ščylnyja i siabroŭskija stasunki z Bruselem.
Pra Biełaruś Hałoŭnia vykazvaŭsia nia raz. Jon sustrakaŭsia ź Śviatłanaj Cichanoŭskaj, vykazvaŭsia ŭ presie pra biełaruskich palitviaźniaŭ. Na kožnym etapie prezydenckich debataŭ vystupaŭ za ŭmacavańnie abaronazdolnaści Polščy, padkreślivaŭ złačynnaść režymu Pucina ŭ Rasiei i varožaść palityki Łukašenki da Polščy.
Usiakuju palohku ŭ palitycy stasoŭna uładaŭ Biełarusi Hałoŭnia ličyć mahčymaj tolki ŭ vypadku, kali Łukašenka vypuścić usich palityčnych źniavolenych.
Čamu adnuška pana Ježy moža vyrašyć los vybaraŭ prezidenta Polščy. Što treba viedać pra pieršy tur hałasavańnia
«Papierka, a nie padstava dla vyjezdu». Biełarusa z polskim prajaznym dakumientam nie puścili na samalot
Na dziciačaj placoŭcy ŭ Hdańsku chłopčyk admoviŭsia hulać ź biełaruskaj dziaŭčynkaj. Jaje baćka pačaŭ jaho dušyć
Ciapier čytajuć
Jak vypadkovaje znajomstva ŭ hiej-kłubie skončyłasia hučnym zabojstvam. Novyja detali pa spravie biełarusa, jaki 25 hadoŭ tamu zarezaŭ pradziusara ŭ Maskvie

Kamientary