Nie bajacca ni boha ni čorta. Jak tajnyja pakupniki kašmarać kramy pad Minskam

Sutnaść u čym: niechta znajšoŭ u kramie praterminoŭku, i, kab nie pryjšła skarha, pradaŭcu treba pajści na lekcyju. Viadoma, nie biaspłatnuju: abaznany pakupnik pracuje na kampaniju, jakaja jakraz pravodzić takija sieminary. Krama paźbiehła pakarańnia ad sanstancyi i pavinna być zadavolena? Ale handal śćviardžaje: aktyŭnaść hetych «kantraloraŭ» pahražaje maleńkim kramam vialikimi prablemami, piša Onliner.by.

«Kašmarać handal»

Schiema nie novaja: u kramu prychodziać vielmi ŭvažlivyja pakupniki i znachodziać praterminavany syrok abo prakisłaje małako — ahułam, robiać usio, kab hetyja pradukty nie trapili da vas. Takoj ježy ž nie pavinna być u kramie ŭ pryncypie, a za praterminoŭku treba pakarać?

Tak što na kasie «kantralory» prapanujuć pradaŭcu vyrašyć pytańnie mirna: jany nie buduć pakidać zapis u knizie zaŭvah i prapanoŭ i nie napišuć u sanstancyju, a pradaŭcu ŭzamien treba pryjści na adnu abo niekalki płatnych lekcyj.

Alena śćviardžaje, što anałahičnaja historyja adbyłasia ŭ kramie pad Minskam, dzie jana pracuje zahadčycaj. Dvaccać čaćviortaha lutaha ŭ kramu pryjšli mužčyna i žančyna, uziali butelku piva i na kasie skazali, što znajšli ŭ kramie praterminoŭku.

Dla Aleny heta znajomy scenar: žančyna kaža, što apošni raz sutykałasia z takim dziesiać hadoŭ tamu i potym z-za psieŭdakantraloraŭ, jakija «kašmaryć handal», prosta pajšła z praduktovaj śfiery ŭ pramysłovyja tavary. Jak akazałasia, za hety čas vopytnyja pakupniki nikudy nie źnikli.

Pradaviec Iryna, jakaja ŭ toj dzień była na kasie, raniej ź imi asabista nie sutykałasia.

— U toj dzień jany padyšli da kasy: «U vas praterminoŭka, dajcie knihu zaŭvah». Viadoma, što ja spałochałasia i nie viedała, što rabić, — razvodzić rukami Iryna.

— Jany adrazu kažuć: «Kali my napišam skarhu, to kramu pazbaviać licenzii, bo dziciačaje charčavańnie i ałkahol — samyja balučyja temy». Viadoma, jany nacisnuli na pradaŭca, što budzie pazbaŭleńnie licenzii, — praciahvaje Alena.

— A heta na samaj spravie pazbaŭleńnie?

— Nie. U pieršy raz sanstancyja zvyčajna daje štraf. Kali heta paŭtorna, to šmat što zaležyć užo ad hałoŭnaha doktara.

Iryna ŭpeŭnivaje, što «kantralor» sama padkazała vychad ź situacyi: pradaviec padpisvaje damovu i kuplaje dźvie lekcyi pa 210 rubloŭ. Jana śćviardžaje, što jaje apracavali tak, što jana pakinuła svoj podpis, chacia košt dvuch lekcyj składaje bolš za pałovu jaje zarpłaty.

— Ja padpracoŭvaju na paŭstaŭki ŭ dekrecie, to bok vyličyć z majoj zarpłaty ŭ pamiery 700 rubloŭ jašče 420 za lekcyi — sami razumiejecie…

Alena kaža, što pryjechała ŭ kramu paśla zvanka Iryny i vyśvietliła, što ŭ bazach danych u ich navat nie było takoha piva, pa dakumientach jano pradadziena raniej. Videanazirańnie taksama nie dapamahło vyznačyć, była hetaja banka ŭ kramie ci chtości moh prynieści jaje. Pa słovach zahadčycy, u kramie padvojny kantrol za praterminoŭkaj: za hetym sočać sami pradaŭcy, i jość prahrama, jakaja dapamahaje praviarać, u jakich pazicyj zakančvajecca termin prydatnaści.

— Raz u tydzień hladziać reštki i terminy, jakija skončacca ŭ bližejšyja 60 dzion. I ŭ nas u lubym vypadku praterminavany tavar pa kasie nie prabjecca. I pradaviec jaho nie prabiŭ, pierad joj prosta pastavili butelku i skazali, što napišuć skarhu.

— Praterminoŭku na samaj spravie tak składana kantralavać?

— Nie va ŭsich kramach jość takaja sistema, kab adsočvać astatki. «Kantralory» aktyŭna chodziać pa Minskim rajonie i iduć u takija kramy, dzie niama mahčymaści, naprykład, pastavić kampjutar, kab sačyć za hetym usim. To bok tam stajać zvyčajnyja kasy, i ludzi taksama mohuć nie zaŭvažyć.

Pavialičyć

Razumiejecie, raniej jany chadzili tolki pa Minsku. Ja hladzieła na ŭskrainy i dumała: boža moj, jakija ščaślivyja ludzi, što da ich nie jeździać. A ciapier naadvarot: ja abzvaniła kalehaŭ u Minsku i spytała, jak jany ź imi vajujuć, a jany kažuć, što da ich užo piać hadoŭ nichto nie chodzić.

«Suma pavialičycca ŭ dva razy»

Pa dakumientach pradaviec pavinna była apłacić adnu lekcyju da 15 sakavika, druhuju — da 15 krasavika.

— Paśla pieršaha terminu pa apłacie mnie patelefanavała dyrektar hetaha tavarystva, — kaža zahadčyca kramaj. — Ja skazała, što ŭ nas hetaha piva ŭ najaŭnaści nie było, tamu apłačvać my nie budziem. Jana kaža: «Vy chočacie skazać, što ja padkinuła?» Ja adkazała, što nie viedaju, adkul uziałosia heta piva.

Dyrektar tavarystva skazała, što padaść u sud, vyjhraje jaho, i nam pryjdziecca zapłacić bolš, čym kaštavała hetaja lekcyja.

Čaćviortaha krasavika žančyna viarnułasia ŭ kramu i pakinuła skarhu. Alena napisała adkaz, ale ličyć, što jaho nie adpraŭlali ŭ sanstancyju, inakš u kramu užo pryjšła b pravierka.

Pavialičyć

To-bok dla kramy nijakich nastupstvaŭ pakul nie było, a voś pradaŭcu pryjšła pretenzija: treba zapłacić za lekcyju, bo jość damova, a inačaj sud, i suma vypłat moža vyraści ŭ dva razy.

Pavialičyć

Iryna napisała zajavu, kab skasavać damovu, ale heta adbyłosia ŭžo paśla toj daty, na jakuju była pryznačana lekcyja.

— U hetych situacyjach ja nie viedaju, što strašniej: šantaž rabotnikaŭ ci toje, što takaja damova ličycca dziejučaj. Źviartałasia da advakata, i jon skazaŭ, što tak, takija sudy ŭžo byli. Vyniki roznyja, ale kamuści z rabotnikaŭ handlu ŭdavałasia vyjhravać.

Iryna pačynaje razvažać, što kali b za lekcyju treba było zapłacić rubloŭ 50, to jana zrabiła b heta, a tut vielizarnyja dla jaje sumy. U damovie paznačana, što adna lekcyja ad «Statusa spažyŭca» kaštuje 210 rubloŭ i doŭžycca akademičnuju hadzinu, to bok 45 chvilin.

Pavialičyć

— Navat padrychtoŭka da CT kaštuje 500 rubloŭ za čatyry miesiacy, i tam nie adna hadzina zaniatkaŭ. Što heta za ceny takija? — ździŭlajecca Alena.

— Jak kramy zmahalisia z «kantralorami» raniej?

— Raniej jany stavili pierad vybaram: apłačvać lekcyju abo skarha ŭ sanstancyju. Kali jany ničoha nie atrymlivali, to byli ŭpeŭnieny, što pryjdzie sanstancyja i ŭ kramy buduć prablemy. Dziesiać hadoŭ tamu maja rabota zakančvałasia na tym, što ja pisała adkaz na ich skarhu, i ŭsio. A tut jany pierajšli na novy ŭzrovień i padajuć u sud.

Maje kalehi ŭ handli vyrašali pytańni pa-roznamu. Niekatoryja sapraŭdy płacili, niekatoryja pryncypova admaŭlalisia. Dachodziła da ŭsiaho: zahadčycy navat mahli praterminavy johurt vylić na hałavu «kantraloram»…

Kab pracavać takim «kantraloram», treba nie bajacca ni boha ni čorta. Pamiataju, jašče dziesiać hadoŭ tamu adna praviarajučaja ŭ mianie ŭ kabiniecie płakałasia, što budzie sychodzić. Pry hetym prosić: «Davajcie ja vam choć adnu lekcyju vypišu, nu ja ž pavinna heta zrabić, vy zrazumiejcie». I adnačasova kaža, što jaje muž prosić zvolnicca, tamu što nielha tak pa kramach chadzić: ludzi praklanuć.

Iryna dadaje: raniej jana pracavała mierčandajzieram, i adzin ź jaje kaleh taksama syšoŭ pracavać takim «praviaralščykam» (takija struktury pieryjadyčna pieramańvajuć ludziej z handlu).

Da razmovy padklučajecca adzin z uładalnikaŭ kramaŭ u Minskim rajonie. U jaho taja ž prablema: narodnyja «kantralory» prychodziać metanakiravana pa praterminoŭku i dla prodažu lekcyj.

— Apošni raz pieraryli ŭsiu kramu, ničoha nie znajšli i sychodzili sa słovami «Oj, nie pašancavała». Jak ź imi zmahacca, nie zrazumieła, bo pavodle zakonu praviarać mohuć tolki ŭpaŭnavažanyja dziaržorhany, sanstancyja, MARH, ale nie hetyja tavaryšy. Pry hetym vystavić ich z kramy my nie možam.

— Jak paźbiehnuć praterminoŭki, kab u «kantraloraŭ» i dumki nie było prychodzić da vas?

— U cełym chaciełasia b danieści takuju dumku: u lubym handlovym abjekcie možna niešta znajści, navat pastaŭščyki mohuć pryvieźci pavodle dakumientaŭ adno, a pa fakcie terminy nie tyja. My sami ŭ pieršuju čarhu nie zacikaŭleny pradavać praterminavanuju pradukcyju, inakš pakupniki da nas nie pryjduć — heta samy hałoŭny pasył.

Pavialičyć

Časam takija «kantralory» traplajuć u naviny milicyi. Tak, u sakaviku stała viadoma pra zatrymańnie troch čałaviek, jakija praviarali biełaruskija zapraŭki, šantažavali rabotnikaŭ i atrymali bujnuju sumu hrošaj. Kali «kantralory» znachodzili parušeńni, to pahražali napisać skarhu abo patrabavali nabyć u ich navučalnyja sieminary na temu praviłaŭ roźničnaha handlu, paviedamlali tady ŭ MUS.

Takim čynam za niekalki hadoŭ mužčyny atrymali ad rabotnikaŭ AZS bolš za miljon rubloŭ. Zaviedziena kryminalnaja sprava za vymahalnictva ŭ asabliva bujnym pamiery — zatrymanym pahražaje da 15 hadoŭ pazbaŭleńnia voli.

Paśla vychadu hetaj naviny ŭ redakcyju pryjšli dziasiatki paviedamleńniaŭ ad rabotnikaŭ handlu, jakija taksama sutykalisia z nastojlivymi pradaŭcami sieminaraŭ, što prychodzili da kasy i kazali pra parušeńni ŭ kramie. Pra prablemu zhadvali pradaŭcy i ź Minska, i z rehijonaŭ. Chtości pryznavaŭsia, što apłačvaŭ lekcyi, kab paźbiehnuć prablem, inšyja sprabavali zmahacca, ale biezvynikova.

— My tut pamiž mołatam i kavadłam: z adnaho boku, strohaje ŭnutranaje načalstva karaje za parušeńni, z druhoha — sanstancyja ź niemałymi štrafami. Paŭhoda tamu my vyklikali na «praviaralščycu» milicyju, dyk nas nichto nie padtrymaŭ, ni adzin pradaviec z susiednich punktaŭ nie zachacieŭ pisać zajavu — uvohule nichto, a heta ž było i ŭ ich intaresach. Dy nie, buduć ciarpieć i maŭčać. Pradaŭcy zapałochanyja, bajacca słova skazać. Dyk voś, paśla vykliku milicyi nam dastałosia ad načalstva, što niama čaho padymać hetaje pytańnie, i ŭ nastupny raz nam «adkruciać hałovy».

Dyk čym zajmajecca kampanija «Status spažyŭca»

TAA «Status spažyŭca» zarehistravana 5 sakavika 2021 hoda. Asnoŭny vid jaje dziejnaści — inšyja vidy adukacyi, nie ŭklučanyja ŭ inšyja hrupoŭki. U internecie infarmacyi pra «Status spažyŭca» praktyčna niama — tolki zhadki na servisach ź infarmacyjaj pra zarehistravanyja jurydyčnyja asoby. Taksama žurnalisty nie zmahli znajści sajt kampanii abo jaje akaŭnty ŭ sacsietkach.

Žurnalisty źviazalisia z dyrektarkaj kampanii Aksanaj. Spačatku jana raspaviała svaju viersiju padziej, ale paśla ŭdakładniajučych pytańniaŭ admoviłasia razmaŭlać pa telefonie i prapanavała pieratelefanavać joj, ale paśla 20 červienia (razmova adbyłasia 29 maja, zapis jość u redakcyi).

Pa jaje słovach, u kramie było piać praterminavanych butelek piva, a kali pradaviec patelefanavała zahadčycy, taja sama paprasiła adpravić pradaŭca na sieminar, bo bajałasia nastupstvaŭ ad vyšejšaha kiraŭnictva.

Dyrektarka apisała dziejnaść «Statusa spažyŭca» jak zbor infarmacyi pra pradukty ź minułym terminam prydatnaści i prapanavańnie sieminaraŭ na płatnaj asnovie.

Na ŭdakładniajučaje pytańnie, jak mienavita šukajuć słuchačoŭ na płatnyja sieminary (tolki ŭ kramach z praterminoŭkaj ci nie), dyrektar zajaviła, što «na vulicy taksama mahu prapanavać čałavieku». Jak na vulicy vyznačajuć tych, kamu treba na sieminar, dyrektar nie patłumačyła i vyrašyła spynić razmovu: zanadta šmat pytańniaŭ, i lepš zadać ich paśla 20 červienia.

Na samoj spravie pytańniaŭ jašče bolš. Kolki takich sieminaraŭ pradała arhanizacyja? Čamu vybrali varyjant pryjazdžać u kramy dla prodažu lekcyj i čamu pry hetym prynosiać na kasu praterminavany tavar? Z kolkich pradaŭcoŭ spahnali hrošy praz sud? Jakija viedy daje 45-chvilinny sieminar, jaki kaštuje 210 rubloŭ? Pakul jany biez adkazu, ale «Status spažyŭca» moža raskazać pra svaju pracu, nie čakajučy kanca červienia.

Ci možna admovicca ad sieminara?

Navat kali damova padpisana, jaje možna razarvać, ale heta nie tak prosta.

Pavialičyć

Jak tłumačyć jurystka Taćciana Ravinskaja, punkt 2 artykuła 735 Hramadzianskaha kodeksa praduhledžvaje, što kali akazańnie pasłuhi niemahčyma pa vinie zakazčyka, to pasłuhi treba apłacić u poŭnym abjomie, kali inšaje nie praduhledžana zakanadaŭstvam ci damovaj ab uznaharodžanym akazańni pasłuh.

Jurystka źviartaje ŭvahu, što zaklučanaja pamiž bakami damova ŭtrymlivaje ŭmovu ab tym, što zakazčyk (h. zn. u hetym vypadku pradaviec) abaviazvajecca paćvierdzić svoj udzieł u sieminary zahadzia nie mienš čym za try dni da pačatku sieminara pa telefonie (punkt 2.3.1), a taksama apłacić pasłuhu vykanaŭcu, pry hetym niepaćvierdžańnie svajho ŭdziełu pa pavažnych pryčynach (chvaroba), niejaŭka i adsutnaść na sieminary nie vyzvalaje zakazčyka ad apłaty pasłuh (punkt 2.3.4).

— Sychodziačy z hetych umoŭ, TAA «Status spažyŭca» i pradjaviła pretenziju pradaŭcu ab kampiensacyi koštu pasłuh, a taksama sa spasyłkaj na punkt 5.1 damovy ŭkazała na spahnańnie nieustojki ŭ vypadku nieapłaty koštu pasłuh (u damovie takaja adkaznaść praduhledžana ŭ pamiery 3%, a ŭ pretenzii ŭkazana 10% — tut jość razychodžańnie).

Taćciana Ravinskaja adznačaje, što ŭ hetym vypadku pamiž TAA i pradaŭcom zaklučana damova ab uznaharodžanym akazańni pasłuh. Pavodle artykuła 736 Hramadzianskaha kodeksa jana moža być razarvanaja kožnym z bakoŭ u adnabakovym paradku. Ale takim pravam pradaviec da daty vykanańnia TAA svaich abaviazkaŭ (daty praviadzieńnia sieminara) nie skarystaŭsia.

— Uličvajučy kankretnuju situacyju, u vypadku, kali sprečka ŭsio ž taki budzie vyrašacca ŭ sudovym paradku, pradaviec maje prava zajavić pazoŭnyja patrabavańni ab pryznańni zaklučanaj damovy niesapraŭdnaj — jak zaklučanaj pad upłyvam uvodu ŭ zman, pradastaŭlajučy adpaviednyja dokazy.

Jurystka taksama źviartaje ŭvahu na toje, što baki damovy majuć prava sami vyznačać jaje ŭmovy ŭ paradku i miežach, praduhledžanych zakanadaŭstvam (častka 1 punkta 3 artykuła 391 HK).

— I kali paśla padpisańnia damovy bok zachoča admovicca ad vykanańnia jaje ŭmoŭ abo pryznać takuju damovu niesapraŭdnaj, spatrebiacca važkija pryčyny, i nie zaŭsiody takoje asprečvańnie byvaje paśpiachovym. Pry razhladzie padobnych spraŭ sudy ŭličvajuć, što hramadzianie i jurydyčnyja asoby svabodnyja ŭ zaklučeńni damovy, a ŭmovy damovy vyznačajucca pa ŭłasnym mierkavańni bakoŭ u paradku i ŭ miežach, praduhledžanych zakanadaŭstvam (artykuł 391 HK).

• 2
• 0
• 1
• 5
• 1
• 0
• 4
• 0