Kasatki mohuć dzialicca ježaj ź ludźmi, chočučy ź imi pasiabravać
Novyja navukovyja daśledavańni śviedčać: kasatki — adny z samych razumnych sysunoŭ na płaniecie — časam śviadoma dzielacca zdabyčaj ź ludźmi, sprabujučy ŭstalavać ź imi sacyjalny kantakt, piša Bi-bi-si.
Kanadskija daśledčyki zafiksavali nie mienš za 34 vypadki, kali kasatki dobraachvotna pakidali pierad čałaviekam svaju zdabyču — rybu, kalmaraŭ, drobnych marskich źviaroŭ i navat vodaraści. Heta adbyvałasia pa ŭsim śviecie: ad Novaj Ziełandyi da Narviehii i Kalifornii. Časta jany čakali reakcyi čałavieka, a ŭ vypadku admovy — paŭtarali svaje prapanovy.
Viadučy aŭtar daśledavańnia, Džared Taŭers, tłumačyć:
«Kasatki časta dzielacca ježaj pamiž saboj, heta sposab sacyjalnaha ŭzajemadziejańnia. Tamu toje, što jany pavodziać siabie tak i z čałaviekam, — śviedčańnie taho, što jany chočuć z nami naładzić suviaź».
Heta niezvyčajnaja forma altruizmu dla dzikich žyvioł. U kasatak — vielmi składany mozh, jaki moža važyć da 6 kh, i zony, adkaznyja za emocyi i sacyjalnyja znosiny, raźvityja značna macniej, čym u bolšaści inšych vidaŭ (u tym liku i čałavieka).
Kasatki žyvuć u matryjarchalnych siemjach, dzie maładyja žyvioły zastajucca pobač z maci ci babulaj na praciahu ŭsiaho ich žyćcia. Ich sacyjalnaja struktura vielmi hnutkaja i składanaja. Jany majuć unikalnyja «dyjalekty», kulturna pieradajuć palaŭničyja navyki i stratehii ad pakaleńnia da pakaleńnia — jak, naprykład, palavańnie z dapamohaj štučnych chval ci vykidańnie siabie na bierah dla łoŭli ciuleniaŭ.
Kali kasatki sapraŭdy bačać u čałavieku nie voraha, a mahčymy sacyjalny abjekt, heta źmianiaje samu kancepcyju mižvidavaha ŭzajemadziejańnia. Takija vypadki mohuć być pačatkam novaha razumieńnia adnosin pamiž dzikimi drapiežnymi žyviołami i čałaviekam.
Navukoŭcy pryznajuć: časam heta moža być prosta hulnioj abo cikaŭnaściu, ale častata, składanaść i metaskiravanaść dziejańniaŭ kasatak śviedčać pra bolšaje — imknieńnie da sacyjalnaha kantaktu i razumieńnia inšaha vidu.
Takim čynam, kasatki mohuć być nie tolki «kitami-zabojcami», ale i «blizkimi pa rozumie» istotami, zdolnymi na sacyjalnyja žesty i navat siabroŭstva z čałaviekam.
«Kałaŭra my nie pakryŭdzili»: stała viadoma pra novaje miesca pracy byłoha staršyni Nacbanka3
Kamientary
U nas susiedski kot kali nie štodnia, to davoli časta, na ranak myša da padjezda prynosić - taksama z metaj pakazać, što jen vielmi pryjazny i da hetych ludziej i asaliva da hetaha žytła