Kultura66

«Dar Mareny». Na Dziatłaŭščynie znajšli nieapahanskaje nadmahille

Mohiłki ŭ vioscy Randziłaŭščyna vyłučajucca cikavymi muravanymi nadmahillami XIX stahodździa, ale pa-sapraŭdnamu ździŭlaje nadmahille z radnavierskaj simvolikaj. 

Advarotny bok nadmahilla ŭ vioscy Randziłaŭščyna. Fota: Siarhiej Hruntoŭ

Svajoj znachodkaj u fejsbuku padzialiŭsia historyk-niekrapalist Siarhiej Hruntoŭ. Daśledčyk kaža, što heta pieršy adkryta nieapahanski pomnik u Biełarusi, jaki jamu daviałosia pabačyć.

Kamienny pomnik, pastaŭleny nad mahiłaj žančyny, jakaja žyła ŭ 1945—2018 hadach, chavaje na svaim advarotnym baku niezvyčajnuju hraviroŭku. Tut źmieščana vyjava čornaha Miesiaca, žanočaj postaci ŭ kazačnym adzieńni i z posacham, jaki maje zaviaršeńnie ŭ formie siarpa, a taksama epitafija na ruskaj movie:

«Pomni, śmierti niet… dar Morieny — očiŝienije i obnovlenije, a nie pohibiel. Kohda Sierp Morieny raśsiečiot niť žiźni tvojej, primi Dar Jejo kak puť k Obnovleniju i Vozroždieniju, a nie kak pohibiel».

Dźmitryj Skvarčeŭski, daśledčyk dachryścijanskich tradycyj, adznačaje, što simvolika i ikanahrafija adpaviadaje radnavierskaj tradycyi. Radnavierje — heta sučasnaje słavianskaje nieapahanstva, jakoje časta abapirajecca na psieŭdahistaryčnyja ŭjaŭleńni pra «vialikaje aryjskaje minułaje» i farmuje ŭłasnyja etnahienietyčnyja mify.

Aryhinalnaja vyjava z bahiniaj Marenaj, ź jakoj była zroblena hraviroŭka na pomniku

Marena — uvasableńnie śmierci ŭ słavianskaj tradycyi. Na pačatku ziemlarobčaha siezona, na Radaŭnicu, «Vialikdzień miortvych», prybirali za babu kul sałomy, jaki tapili ŭ pieršaj za vioskaju łužynie. Heta aznačała «tapić Marenu» — śmierć, jakaja razam z marazami panavała ŭsiu zimu nad ziamloju i ludźmi. Na źmienu Marenie prychodzić dačka Łady Lola. Z hetymi mifałahičnymi postaciami źviazany narodnyja ŭjaŭleńni pra adpaviednyja pory hoda, pra adradžeńnie pładanosnych siłaŭ ziamli i pra pieramohu žyćcia nad śmierciu. Dziejańniem, anałahičnym patapleńniu Mareny, možna ličyć abradavaje pachavańnie ci spalvańnie lalki na Maślenicu. 

Čučała Mareny, skinutaje ŭ raku ŭ polskich Katavicach. Fota: Wikimedia Commons

Jak miarkuje A. Hołan, mifałahičnyja piersanažy ź imionami na *mar, jak bolš viadomaja na Biełarusi Mara, heta relikty vobraza vielmi staražytnaj Vialikaj bahini.

U radnavierskaj tradycyi Marena (Marana, Mara) stała bahiniaj śmierci, vialikaj ciomnaj uładarkaj, haspadyniaj zimovych ściuž. Jaje simvałam staŭ Čorny Miesiac, a atrybutam — sierp, jakim jana zaviaršaje žyćcio, kab pačałosia novaje.

«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny

PADTRYMAĆ

Kamientary6

  • ToNacht!
    03.08.2025
    I hetyja ruskamirskija! Ćchu...
  • Zvarotny adzik
    03.08.2025
    Da apahańvańnia pačućciaŭ "vierujučych" zastałosia 3 ... 2 ...
  • Žvir
    03.08.2025
    Jazyčnik-88, racyja. Na mohiłkach, dzie maje, tolki ŭ ich pomniki ź biełaruskaj movaj, a tak, zredku polskaj, i spres rasiejščyna.
    I hetak paŭsiul...

Ciapier čytajuć

Cichanoŭski prapanavaŭ radykalna pierahledzieć stratehiju dla Biełarusi33

Cichanoŭski prapanavaŭ radykalna pierahledzieć stratehiju dla Biełarusi

Usie naviny →
Usie naviny

«Ja hetaha nie daruju». U palitviaźnia, vyviezienaha ŭ Litvu, znajšli hiepatyt S — napeŭna, zarazili za kratami3

Z-za mieteazondaŭ ź Biełarusi samalot ministra zamiežnych spraŭ Litvy i jeŭrakamisara nie adrazu zmoh pryziamlicca ŭ Vilni12

Što ciapier znachodzicca na miescy kliniki «Novy zrok» u Minsku?4

Vyznačyłasia pieramožca konkursu «Mis Suśviet — 2025»5

Byłuju supracoŭnicu Kanhresa ZŠA abvinavacili ŭ insceniroŭcy napadu na samu siabie. Jana kazała, što na žyvacie napisali «šlucha Trampa»2

ZŠA patrabujuć ad Ukrainy pahadzicca na mirny płan Uitkafa-Dźmitryjeva da 27 listapada4

«Byli stalinki, chruščoŭki, a ciapier buduć siamaški». U centry Hrodna sabralisia restaŭravać Dom bytu — prajekt nie ŭsie acanili20

Navukoŭcy vyjavili, što vałodańnie niekalkimi movami zapavolvaje bijałahičnaje stareńnie15

Ideołahi raskazvajuć narodu žachi pra internet i pieraścierahajuć ad vykarystańnia ChatGPT15

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

Cichanoŭski prapanavaŭ radykalna pierahledzieć stratehiju dla Biełarusi33

Cichanoŭski prapanavaŭ radykalna pierahledzieć stratehiju dla Biełarusi

Hałoŭnaje
Usie naviny →

Zaŭvaha:

 

 

 

 

Zakryć Paviedamić