Volha Kaściuk naradziłasia ŭ Radčycku Stolinskaha rajona, a žyvie ŭ Novaj Ziełandyi. Jaje kniha napisanaja na havorcy, na jakoj jašče nichto nie pisaŭ

Volha Kaściuk žyvie na poŭnačy Novaj Ziełandyi ŭ miastečku z nasielnictvam 16 tysiač i pracuje pamočnicaj nastaŭnicy ŭ škole. A naradziłasia ŭ Stolinskim rajonie: u jaho levabiarežnaj častcy. Radčyck — heta vioska niedaloka ad Haradnoj ź jaje staražytnymi haradskimi tradycyjami.

Čytajcie taksama: Biełaruska raskazała pra žyćcio ŭ Novaj Ziełandyi, dzie vioska chobitaŭ, radyjacyja z azonavych dzirak, hornyja łyžy i stamatałohija koštam sotni dalaraŭ

Kaściuk skončyła adździaleńnie ruskaj movy i litaratury fiłfaka BDU i dva kursy Mai Kučerskaj u Creative Writing School u Maskvie. Adnojčy na forumie maładych piśmieńnikaŭ ŭ Lipkach, kudy aŭtarku zaprasili ŭ 2005 hodzie, na majstar-kłasie paeta Siarhieja Handleŭskaha jana pačuła vielmi žorstkuju krytyku svaich vierlibraŭ. I pierastała pisać amal na 15 hadoŭ.

Viarnułasia da piśmieńnictva Volha tady, kali krychu padhadavalisia dzieci (u jaje dvoje synoŭ i starejšy maje dyjahnaz — sindrom Daŭna). A paśla padziej 2020‑ha hoda u Biełarusi jana, pa ułasnych słovach, całkam adyšła ad rasiejskaj movy i spadziajecca, što bolš nie vierniecca. 

Takim čynam ad pisańnia pa-rasiejsku aŭtarka pierajšła da pisańnia pa-biełarusku i pa-anhlijsku. Adna z tem, ź jakimi ciapier pracuje Volha, — dekałanizacyja. Jana aktualnaja jak dla krainy, u jakoj piśmieńnica ciapier žyvie, tak i dla krainy, ź jakoj jana pachodzić. Apaviadańni, vieršy, ese Volhi Kaściuk drukavalisia ŭ časopisach, antałohijach i anłajn-vydańniach, ale asobnaj knihi ŭ Volhi nie było. Ciapier — jość.

Debiutny zbornik apaviadańniaŭ Volhi Kaściuk amal całkam pryśviečany Biełarusi paśla 2020 hoda.

Zbornik nazyvajecca «Dubovyje jabłočki», mienavita ŭ takim napisańni. Pieršy raździeł knihi — «Jazyk» — napisany pa-rusku, druhi — «Mova» — pa-biełarusku z frahmientami paleskaj havorki, ułaścivaj vioscy Radčyck Stolinskaha rajona, adkul Volha rodam. 

Pavialičyć

U pradmovie da svajoj debiutnaj knihi Volha piša: 

«Dubovyje jabłočki» pačynalisia z pratestaŭ u 2020 hodzie. Na toj čas ja ŭžo vosiem hod žyła ŭ Novaj Ziełandyi (Aatearoa) i nie mahła vychodzić na biełaruskija vulicy, tamu vyrašyła pratestavać svaimi apaviadańniami. Tak naradzilisia mnohija teksty hetaha zbornika. Paśla ŭvarvańnia Rasii va Ukrainu ŭ im źjavilisia apaviadańni pra vajnu. Tady ž mianie pačało razryvać znutry, i moj lepšy siabar B nahadaŭ mnie, što maja babula, da jakoj ja kožny dzień na rovary jeździła pa małako, była biełaruskamoŭnaj i što razam z hetym małakom ja ŭsmaktała biełaruskuju movu, u toj čas jak vielmi skieptyčna adniesłasia da hetaha napaminu, ale paśla amal tryccaci hod vyrašyła pačać pisać pa-biełarusku. Tak u «Dubovych jabłočkach» źjaviŭsia druhi raździeł — «Mova». Nazva pieršaha raździeła, «Jazyk», zakančvajecca kropkaj, a ŭ druhim, «Mova», jaje niama. Heta tamu, što ź jazykom ja skončyła svaje adnosiny, a voś z movaj maje stasunki tolki pačynajucca».

Hetyja apaviadańni mahli b stać asnovaj dla sieryjała ab pratestavaj i postpratestavaj Biełarusi, dzie ŭ kožnaj sieryi — novaja historyja, novyja hieroi, jašče adna ryska da vialikaj karciny. U hetych tekstach šmat dziejańniaŭ.

U Volhi jość ese «Try nažy dla našych zababonaŭ» na sajcie Litradyjo, dzie jana razvažaje, chto i pra što ŭ sučasnaj biełaruskaj litaratury (nie) piša: 

«Prazaikam nie pisać pra 2020-y…

Hety tezis, miarkuju, hruntujecca na tryvałym pierakanańni, padmacavanym historyjaj biełaruskaj litaratury XX stahodździa. U jakaści prykładu pryvodzicca toj fakt, što ŭ pieryjad Vialikaj Ajčynnaj vajny nie było napisana nivodnaha «vartaha» tvora. Cikava, što dadzienaja teoryja na pačatku ciapierašniaj vajny va Ukrainie padtrymlivałasia rasijskimi litaraturaznaŭcami i piśmieńnikami, jakija taksama ličyli, što ŭ epochu pieramien pisać prozu nie varta, bo jana atrymlivajecca z hłybokim maralizatarskim uchiłam».

Ale ŭkraincy pišuć mastackija tvory jašče z 2014 hoda. Ciapier, pakrysie, admianiajecca hetaja zabarona i dla biełaruskaj litaratury.

U «Dubovych jabłočkach» atrymlivajecca śmiełaje spałučeńnie realnaha z mastackim, biez mahičnaha realizmu. Kab tak pisać, patrebnaja dystancyja. I aŭtarka jaje maje: tolki nie ŭ miesiacach i hadach, a ŭ kiłamietrach. 

Pavialičyć

Volha Kaściuk zrabiła sa składanaha i balučaha materyjału zbornik prazrystych tekstaŭ, dzie adrazu zrazumieła, chto ramantyk, a chto prystasavaniec, chto zasraniec, a chto ŭsio ž sprabuje vypłyć z taho łajna, u jakoje jaho vyniesła płyń. Hłytok adnaznačnaści, jakoj časam dastatkova, kab stała lahčej žyć i dychać.

Volha Kaściuk. Dubovyje jabłočki.— Łondan: Skaryna Press, 2025

• 7
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 3