Śmiarotnaść siarod moładzi Uschodniaj Jeŭropy raście nasupierak suśvietnym tendencyjam

Za apošniaje dziesiacihodździe va Uschodniaj Jeŭropie vyraśli pakazčyki śmiarotnaści siarod maładych ludziej, niahledziačy na ahulnaje źnižeńnie śmiarotnaści ŭ śviecie. Jak piša Politico, spasyłajučysia na daśledavańnie «Hłabalny ciažar chvarob» (Global Burden of Disease), apublikavanaje ŭ časopisie The Lancet, užyvańnie narkotykaŭ, samahubstvy i vojny stali adnymi z klučavych pryčyn rostu śmiarotnaści ŭ hetym rehijonie Jeŭropy. Na rost pakazčykaŭ taksama akazali ŭpłyŭ ziemlatrusy i klimatyčnyja katastrofy.

U spravazdačy, jakaja była pradstaŭlena na Suśvietnym samicie achovy zdaroŭja ŭ Bierlinie, praanalizavany danyja z bolš čym 200 krain i terytoryj dla acenki viadučych pryčyn zachvorvańniaŭ, śmiarotnaści i zaŭčasnaj śmierci va ŭsim śviecie z 1990 pa 2023 hod.

Zhodna z analizam, u pieryjad z 2011 pa 2023 hod najbolšy rost śmiarotnaści va Uschodniaj Jeŭropie naziraŭsia siarod ludziej va ŭzroście 15‑19 hadoŭ (na 54%) i 20‑24 hadoŭ (na 40%). Taksama adznačajecca, što z 2000 hoda ŭ hetym rehijonie pačaścilisia vypadki śmierci siarod maładych ludziej ad VIČ, samapaškodžańniaŭ i hvałtu.

U toj ža čas, naprykład, u Centralnaj Jeŭropie za apošniaje dziesiacihodździe rezka ŭzrasła śmiarotnaść ad psichičnych razładaŭ i razładaŭ charčovych pavodzin siarod padletkaŭ. Heta adlustroŭvaje suśvietnuju tendencyju — rost psichičnych zachvorvańniaŭ: uzrovień tryvožnych razładaŭ va ŭsim śviecie pavysiŭsia na 63%, a depresii — na 26%.

Spravazdača demanstruje i niekatoryja ahulnyja pazityŭnyja tendencyi: hłabalnyja pakazčyki śmiarotnaści źnizilisia na 67% u pieryjad z 1950 pa 2023 hod, a hłabalnaja praciahłaść žyćcia ŭ 2023 hodzie była bolš čym na 20 hadoŭ vyšejšaj u paraŭnańni z 1950 hodam.

Ale, niahledziačy na palapšeńni, daśledavańnie taksama padkreślivaje kryzis, jaki naśpiavaje, — bolš vysokija pakazčyki śmiarotnaści siarod padletkaŭ i moładzi ŭ niekatorych rehijonach. Naprykład, u Paŭnočnaj i Łacinskaj Amierycy śmiarotnaść siarod moładzi značna ŭzrasła z 2011 pa 2023 hod, u asnoŭnym praz samahubstvy, pieradaziroŭki narkotykami i vysokaje spažyvańnie ałkaholu. U krainach Afryki na poŭdzień ad Sachary jana pavialičyłasia praź infiekcyjnyja zachvorvańni i nienaŭmysnyja traŭmy.

Situacyja ŭ Biełarusi

Daśledavańnie taksama pralivaje śviatło na demahrafičnuju situacyju ŭ Biełarusi. Zhodna sa spravazdačaj, čakanaja praciahłaść žyćcia ŭ 2023 hodzie ŭ našaj krainie skłała 74,5 hoda. Adnak zachoŭvajecca značny hiendarny razryŭ: 79,2 hoda dla žančyn i ŭsiaho 69,5 hoda dla mužčyn — roźnica składaje amal 10 hadoŭ.

Hetyja danyja padmacoŭvajucca pakazčykami vierahodnaści śmierci va ŭzroście 15‑59 hadoŭ: dla mužčyn jana składaje 23%, u toj čas jak dla žančyn — usiaho 9%, što padkreślivaje pavyšanuju ryzyku zaŭčasnaj śmierci siarod mužčyn pracazdolnaha ŭzrostu. U toj ža čas kraina demanstruje značny prahres u źnižeńni dziciačaj śmiarotnaści (da 5 hadoŭ), jakaja skaračałasia ŭ siarednim na 5,6% štohod z 2000 pa 2023 hod.

Hłabalnyja vykliki

Spravazdača pakazvaje, što nieinfiekcyjnyja zachvorvańni ciapier składajuć amal dźvie traciny ahulnaj śmiarotnaści i zachvorvańniaŭ u śviecie. Lidarami siarod ich źjaŭlajucca išemičnaja chvaroba serca, insult i dyjabiet.

Aŭtary adznačajuć, što ŭ krainach ź nizkim i siarednim uzroŭniem dachodu nazirajecca vielmi chutki pierachod da nieinfiekcyjnych zachvorvańniaŭ. Heta abumoŭlena takimi faktarami, jak stareńnie nasielnictva, pavolny prahres u baraćbie z kureńniem i zabrudžvańniem pavietra, a taksama rost atłuścieńnia. U Centralnaj Jeŭropie i Paŭnočnaj Amierycy hetyja chraničnyja zachvorvańni ŭ asnoŭnym vyklikany pavieličeńniem kolkaści narkatyčnych razładaŭ.

Daśledčyki padličyli, što pałovu ŭsich śmierciaŭ i vypadkaŭ invalidnaści možna było b praduchilić, kali b udałosia spravicca z vysokim uzroŭniem cukru ŭ kryvi, zališniaj vahoj i atłuścieńniem.

U spravazdačy taksama adznačajecca, što ŭ apošnija hady kanflikty pačali pieramiaščacca z Paŭnočnaj Afryki i Blizkaha Uschodu ŭ Centralnuju, Uschodniuju Jeŭropu i Centralnuju Aziju z-za vajny Rasii va Ukrainie, što pryviało da rostu śmiarotnaści ad traŭmaŭ. Taksama raście kolkaść śmierciaŭ, vyklikanych pryrodnymi kataklizmami, takimi jak ziemlatrus u Turcyi ŭ 2023 hodzie i chvali śpioki ŭ Jeŭropie.

«Dla vyrašeńnia hetych tendencyj nieabchodny metanakiravanyja miery ŭ halinie hramadskaj achovy zdaroŭja, palapšeńnie dostupu da miedycynskaj dapamohi i sacyjalna-ekanamičnaja palityka dla źmiakčeńnia asnoŭnych faktaraŭ ryzyki», — zaklikajuć aŭtary spravazdačy.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 2
• 5
• 0
• 0