«Budučynia Biełarusi vyrašajecca tut». Były palitźniavoleny raskazaŭ, čamu paśla vyzvaleńnia pryncypova vyrašyŭ zastavacca ŭ krainie

Pieršyja ŭražańni paśla kałonii: «Lipkaje niepryjemnaje dežaviu»

Vyjšaŭšy z kałonii, ja adrazu zaŭvažyŭ hetu atmaśfieru — hniatlivuju, atmaśfieru piermanientnaha stresu. Ty tam, pa toj bok płotu, uvažliva padbiraješ słovy, hladziš, kab nie kantaktavać ź ludźmi, jakija siabie niejkim čynam dyskredytavali. I toje samaje na voli. Heta mianie vielmi ździviła, bo ŭ hałavu nie ŭkładałasia — ja byŭ u turmie, vyjšaŭ na svabodu, a tut momantami jak tam. Lipkaje niepryjemnaje dežaviu.

Usie šyfrujucca: ludzi, datyčnyja da padziej 2020 hoda, nie datyčnyja. Prosta ŭsie.

Starajucca nie vykazvacca, asabliva ni pra što nie razmaŭlać. Sa svaimi i toje — lepš nie ŭhołas, lepš u telehramie. Tyja, chto vyzvaliŭsia, viedajuć: jość navat takija, chto baicca kantaktavać z byłymi viaźniami.

Byŭ u mianie vypadak, kali ja patelefanavaŭ čałavieku ź inšaha numara, a jon mnie kaža: «Nu voś navošta ty źjaviŭsia, nie treba hetaha rabić, ty ž razumieješ, jak usio tut zaraz». Okiej, ja padziakavaŭ, bo čałaviek mnie pisaŭ listy, kali ja byŭ u SIZA, jany tady jašče dachodzili. Ale — da pabačeńnia, usiaho najlepšaha. Ja zrazumieŭ, što tak moža być. Ja dapuskaju, što čałaviek moh paciarpieć z-za taho, što pisaŭ mnie listy. Ci pa niejkich inšych pryčynach, ale za svaju salidarnaść. Takaja rečaisnaść, i trahiedyi ŭ hetym niama.

Nahod dla strachu chapaje, ale ja nie mahu pry hetym skazać, što majuć miesca niejkija masavyja danosy — nie. Tut ža, pakul ja, tak by mović, adsutničaŭ, uskryli niejkuju bazu danosaŭ. Mnie kazali siabry, što jana davoli nievialikaja. A tut jašče takoje, što litaralna ŭ kožnaha jość chacia b znajomy, jaki z-za padziej 2020 hoda, nu i paśla, paciarpieŭ.

Razam z tym, miarkuju (tak mnie padajecca, dakładna nie viedaju), uzrovień tryvohi zaraz mienšy, čym jon byŭ, naprykład, u 2021 hodzie. Ludzi stamilisia ad usiaho, jany prosta imknucca niejak žyć svajo žyćcio. Siadzić niechta tam za vykazvańnie svajho mierkavańnia — škada, ale chaj siadzić. To-bok šmat što stanovicca zvykłym, navat toje, da čaho dziŭna pryzvyčajvacca.

Ruskija turysty na vulicach: «Chaj jeździać, my dapamožam, rastłumačym, što my — nie ich braty, a prosta susiedzi»

Pa vulicach chodziać i jeździać rasijskija turysty. Ich šmat, z hetym nie paspračaješsia. Ale ja mahu znajści ŭ hetym plusy. Chaj jeździać, hladziać, bačać, i my dapamožam, rastłumačym, što my — nie ich braty, a prosta susiedzi. My nie takija, jak jany, u nas svoj los, svaja historyja.

Aproč taho, istotnaja častka biełarusaŭ maje niejki dachod ad taho, što da nas pryjazdžajuć ruskija turysty. Tak, mnie było b pryjemniej, kali b heta byli nie tolki ruskija, ale i turysty z Polščy, Litvy i inšych krain. Ale majem toje, što majem.

Nie skažu, što vajna vizualizavałasia ŭ nas na vulicach. Zaŭvažna chiba toje, jak pilna ŭsie sočać za tymi padziejami. Šmat u kaho tam i siabry, i svajaki. Nu i hłybinny biełaruski strach: vajna ŭ susiedniaj krainie, jana moža pryjści i da nas. Heta prymušaje sačyć za tym, što adbyvajecca.

Naviny: «Našyja niezaležnyja ŚMI časam dajuć kancentravana niehatyŭnuju infarmacyju pra Biełaruś»

U astatnim maje znajomyja ad navin i palityki stamilisia. Heta składana — usio prapuskać praź siabie. Letam 2020 hoda niekatoryja kazali: «Ja nie mahu pracavać, ja siadžu, čytaju, čytaju, što adbyvajecca, ja nie mahu zajmacca spravaj». Heta vielmi vialikaja emacyjnaja nahruzka. Doŭha tak nichto nie vytrymaje.

Akramia taho, čytać naviny ciapier niebiaśpiečna. Adzin moj siabra mnie kaža, što ŭsio čytaje, ale ni na koha nie padpisvajecca. Čytaje, a potym čyścić historyju pošuku.

Ja «zabaronienyja» resursy nie čytaju. Kab zrazumieć, što adbyvajecca, mnie chapaje sacsietak, dazvolenych resursaŭ, a jašče anhłamoŭnych — infarmacyja ŭ ich bolš kancentravanaja. A našyja niezaležnyja ŚMI časam dajuć kancentravana niehatyŭnuju infarmacyju pra Biełaruś.

Dumki pra emihracyju: «Ty doma, a ŭ lepšaje vieryć doma praściej»

Ja nie skažu, što ŭsio ŭ nas tut biezumoŭna dobra. Ale ja tut žyvu, dzicia majo tut žyvie. Byvaje ciažka, byvaje napružana, ale ja liču, što treba zastavacca. Zasmučajuć abvinavačańni ŭ tym, što my tut, maŭlaŭ, zastajomsia i pracujem na režym. Heta pakazvaje, jak my pa-roznamu hladzim na rečy ź niekatorymi z tych, chto źjechaŭ.

Adzin čałaviek, jaki nie ŭ Biełarusi ŭžo bolš za 20 hadoŭ, mnie napisaŭ, što zastavacca tut — mazachizm. Ja nie zhodny. Ja razumieju, jakija heta moža mieć nastupstvy, ale ja mušu zastavacca. Prymaju hetyja praviły: ja vydatna razumieju, što zakryć mianie mohuć ź luboj nahody — na sutki ci navat zavieści novuju kryminałku. Ale ja nikudy nie pajedu. Tam jość biaśpieka i kamfort, ale ź vieraj u lepšaje byvajuć składanaści. Ty tam čužy ŭ čužoj krainie i, pa vialikim rachunku, nikomu nie patrebny. A tut usio ž taki ty doma, a ŭ lepšaje vieryć doma praściej.

Mnie dobra ŭ Biełarusi: doŭhi čas ja byŭ izalavany, i ciapier pastupova viartajusia da žyćcia. Mnie sustrakajucca roznyja ludzi, ich učynki natchniajuć, asabliva ad tych, ad kaho nie čakaješ. Prapanujuć padtrymku, pracu. Heta važna, bo z pracaj u nas vialikija składanaści.

Nabraŭ niejak adnoj svajoj znajomaj, jana kaža: «Ja vielmi rada, što ty patelefanavaŭ». A ja ździŭleny: ciaham piaci hod u jaje zastavaŭsia moj numar, a my tolki supracoŭničali. Jašče adzin darosły mužčyna kaža: «Ja, kali daviedaŭsia, što ty vyzvaliŭsia, raspłakaŭsia». Ja žadaju kožnamu, chto vychodzić z turmy, kab i ŭ jaho žyćci takija ludzi prajavilisia. Heta dadaje viery ŭ ludziej.

Mova navokał: «Kali niechta kaža, što jamu strašna razmaŭlać pa-biełarusku, to jamu treba papracavać sa svaimi strachami»

Biełaruskaj movy navokał stała zaŭvažna bolš. U mianie niekalki znajomych, jakija ŭsio žyćcio razmaŭlali pa-rusku, pryncypova pierajšli na biełaruskuju movu, a im 30+.

A kali niechta kaža, što jamu strašna ŭ horadzie razmaŭlać pa-biełarusku, to jamu treba papracavać sa svaimi strachami. Mnie padajecca, što ŭ nas heta druhaja takaja vialikaja chvala. Pieršaja była paśla 2014 hoda, paśla Krymu, kali biełarusam raptam zachaciełasia być biełarusami, jany ŭzhadali, što być biełarusam — heta kłasna. Ja dumaju, što tryhieram druhoj chvali stała mienavita vajna.

Ale, jak baćka, skažu takoje: mnie padajecca, zaraz praściej tam, u emihracyi, vučyć dzicia pa-biełarusku, čym tut, na žal. Nie tamu, što heta ŭ Biełarusi zabaraniajuć, a tamu, što ŭsio źviałosia da ŭzroŭniu farmalizmu. Kab dziońnik byŭ pa-biełarusku i hetak dalej.

Čas ad času mnie traplajucca biełaruskamoŭnyja ludzi. I kali tak zdarajecca, to ŭsio z čałaviekam dobra, supracoŭnictva atrymajecca. Jość adčuvańnie, što svoj čałaviek.

Chacia nie budu, kaniečnie, admaŭlać, što hodnych ludziej pamienieła. U mianie takoje atačeńnie, što bolšaść ci źjechała, ci siadzić. 90 adsotkaŭ, litaralna. Byvaje tak, što źbiarešsia na vychadnych kavy papić — i niama z kim. Niama.

Naviny z-za miažy nie cikavyja: «Budučynia Biełarusi vyrašajecca tut»

Palityčnaje žyćcio biełarusaŭ za miažoj, ułasna, mianie nie asabliva cikavić. Alternatyŭny ŭrad i prajekt Kanstytucyi — heta dobra, ale budučynia Biełarusi vyrašajecca tut, niejkimi praktyčnymi zachadami.

Raspracoŭka niejkich takich rečaŭ — jana byccam by i musić być, ale jana nie moža być asnoŭnaj dziejnaściu.

Mnie padajecca, što zaraz vielmi nie chapaje kulturnickich prajektaŭ dla biełarusaŭ u krainie i dla biełarusaŭ, jakija źjechali, kab nie zabyvacca, što my — biełarusy. Nam treba trymacca našaha, nakolki heta mahčyma.

My za apošnija 300 hod pieražyli šmat čaho, ale zachavali siabie, i zaraz hety momant taksama jość: nam treba zachavać siabie, nam treba zastavacca biełarusami, jak by składana heta ni było.

Budučynia: «Vieru, što Biełaruś zastaniecca niezaležnaj»

U źniavoleńni ja pabačyŭ, nakolki ciapierašniaja ŭładnaja sistema nieefiektyŭnaja, nakolki jana amorfnaja — za vyklučeńniem niejkaj častki siłavych struktur. Tamu ja vieru ŭ toje, što Biełaruś zastaniecca, što my budziem niezaležnaj krainaj, my vierniem sabie imidž hodnych jeŭrapiejcaŭ, jakoha ŭ nas ciapier niama. Na žal, u nas jaho zabrali. Najbolš namahańniaŭ dla hetaha prykłali našyja susiedzi, ale heta asobnaja tema. Ja vieru ŭ toje, što my budziem u siamji jeŭrapiejskich narodaŭ, da jakoj my i naležym.

Vieru ŭ toje, što budzie niejkaja adliha. Chacia voś vypadak: u mianie ŭ źniavoleńni byŭ siabra, jamu treba było vychodzić na dva hady raniej, čym mnie. I jon mnie kazaŭ: «Ja svoj termin dasiadžu, a ty, moža, i raniej vyjdzieš». Ja, kali vyzvaliŭsia, jamu patelefanavaŭ, raspavioŭ, što ŭ vyniku siadzieŭ da apošniaha dnia. Ale ja vieru, što ludzi vyjduć raniej. Šmat takich prysudaŭ, takija ličby, što heta prosta hučyć jak «nikoli». Jość ludzi, jakija mohuć pa stanie svajho zdaroŭja prosta nie dažyć, i ja takoje bačyŭ.

Adliha patrebnaja ŭsim: i tym, chto ad jaje paciarpieŭ, i tym, chto vykonvaje zahady. Im taksama chočacca, kab było praściej i spakajniej. Heta taksama toje, što ja bačyŭ padčas svajho źniavoleńnia.

• 25
• 1
• 1
• 2
• 1
• 6
• 1
• 10