Гістарычны запіс, выкананы прыгожым старабеларускім пісьмом, з улікам згаданай у ім асобы, за якую маліліся ў праваслаўным манастыры, сёння выглядае як гістарычны анекдот.
Гісторык і архівіст Дзяніс Лісейчыкаў апублікаваў у сацсетках запіс з памянніка Супрасльскага манастыра, у якім значыцца Казімір Лышчынскі, самы вядомы атэіст Вялікага Княства Літоўскага, які паплаціўся жыццём за свае погляды.
Памянніком называецца спіс з пералікам імёнаў людзей, якіх памінаюць у час набажэнства. Прыгожы, каліграфічна аформлены запіс, выкананы чырвонымі і чорнымі чарніламі, датуецца 1643 годам, калі Казіку Лышчынскаму было каля 10 гадоў, але пазначаны ён як «младенец» — так тады называлі не толькі немаўлятаў, але і юнакоў.
Яго бацька, Геранім Казімір Лышчынскі, згаданы ў пачатку памянніка як старэйшы ў вялікім сямействе, быў берасцейскім гродскім суддзём і пачаў сваю кар’еру як пісар у тым жа судзе. Пасля ён пайшоў на павышэнне і заняў пасаду земскага падсудка.
Сам Казімір Лышчынскі спачатку ўступіў у ордэн езуітаў, прайшоў тэалагічныя штудыі, але ўрэшце выйшаў з ордэна ў 1666 годзе і фактычна паўтарыў кар’ерны шлях бацькі: у 1680 годзе стаў суддзёй гродскага суда, а ў 1682-м быў абраны земскім падсудкам.
Пакінуўшы ордэн езуітаў, Лышчынскі напісаў аб'ёмны трактат на 530 старонак, які назваў «Аб неіснаванні Бога», ад якога захавалася ўсяго пяць фрагментаў.
У 1688 годзе Казімір Лышчынскі па даносе берасцейскага стольніка быў арыштаваны і абвінавачаны ў атэізме. У яго доме былі знойдзены творы, у якіх адмаўлялася існаванне Бога. Суд прызнаў Лышчынскага вінаватым і пастанавіў вывесці яго з горада і спаліць на вогнішчы разам з яго творам у руках. Але пасля звароту двух біскупаў і самога абвінавачанага да караля, спаленне жыўцом было заменена на адсячэнне галавы.
Прысуд быў прыведзены ў выкананне 30 сакавіка 1699 года: Лышчынскі сам спаліў свой рукапіс, пасля чаго яму адсеклі галаву, труп вывезлі за горад, дзе спалілі, а попел, змешчаны ў снарад, стрэлілі ў бок Турцыі.
Лышчынскія былі рыма-католікамі, і хоць дзіўна выглядае, што іх згадваюць у памянніку праваслаўнага Супрасльскага манастыра, але гэта натуральна тлумачыцца тым, што яны ахвяравалі сродкі не толькі на каталіцкія храмы, але і на праваслаўныя ды ўніяцкія святыні. У тастаменце бацькі, Гераніма Лышчынскага, згадваецца як мінімум дзесяць такіх ахвяраванняў.
«Наша Нiва» — бастыён беларушчыны
ПАДТРЫМАЦЬ-
Знойдзены ў беларускім архіве малюнак раскрывае таямніцу загадкавага мяча са старажытнага кургана
-
Чаму на Беларусі насамрэч няма 700-гадовых дубоў і як старажытная архітэктура дапамагае батанікам
-
«Мужык я з роду, сын зямлі літоўскай». Новыя дакументы Кастуся Каліноўскага ўдалося выявіць дзякуючы почырку
Як выглядае знутры рэзідэнцыя Лукашэнкі «Краснасельскае»13
Каментары