«Польшча для хлопца — квіток у адзін канец на 10+ гадоў». Куды паступаюць дзеці айцішнікаў
Айцішнікі з ЗША адпраўляюць дзяцей вучыцца, напрыклад, на электрыкаў, бо «разумовую працу возьме на сябе ШІ». Devby.io паразмаўляў з бацькамі (экс-) старшакласнікаў з Беларусі.

Wrocław University of Science and Technology, мехмат. «Так удала лецішча на веды я яшчэ не мяняў»
Віктар, ІТ-кансультант, 30 гадоў досведу камерцыйнага праграмавання; лакацыя — Польшча:
Крыху больш за тры гады таму я перавёз сям’ю ў Польшчу, і вельмі ўдала — неўзабаве закрылі прыватныя школы ў Беларусі. Раней яшчэ дзякуючы кавіду і дыстанцыйцы я зразумеў, што з адукацыяй у краіне бяда: замест навучання па фізіцы дзеці выконваюць цыркавыя нумары на запамінанне бессэнсоўных фрагментаў тэксту пад выглядам азначэнняў. Перавялі сваіх дзяцей у прыватную білінгвальную гімназію — але гэта відавочна быў часовы варыянт.
Перад ад’ездам я прадаў лецішча — і на гэтыя грошы адправіў дзяцей у прыватную школу па праграме міжнароднага бакалаўрыяту (месцы для нас там знайшлі з цяжкасцю — усё занята). Старэйшая школу паспяхова скончыла (малодшы яшчэ ў працэсе), здала па пашыранай праграме матэматыку і фізіку. Выпускных балаў хапіла для паступлення на мехмат палітэхнікі, яна ж WUST.
Выбірала дачка сама. На прапанову разгледзець Computer Science адказала коратка: гэта не маё. Я не настойваў.
Вядома ж, я пахваліўся знаёмым палякам поспехамі дзіцяці, і быў некалькі збянтэжаны — рэакцыя была такая, быццам дачка паляцела на Месяц. Для мяне гэта выглядала неверагодна дзіўна: усё маё жыццё ў Беларусі матэматыкі і царкоўныя пацукі былі сінонімамі. Так што ёсць цьмянае адчуванне, што так удала лецішча на веды я яшчэ не мяняў.
Вучыцца дачцэ вельмі падабаецца.
Жахі пра ШІ я не падзяляю: вынаходніцтва аўтамабіля «забіла» возчыкаў, затое з’явіліся кіроўцы. Дзетак я не накіроўваю, увесь мой уплыў зводзіцца да таго, што вышэйшая адукацыя — абавязкова. А ўжо чым менавіта займацца, дзеці вызначаюць самі, у залежнасці ад іх кола інтарэсаў. Мая ж задача — даць ім магчымасць паспрабаваць і выбраць. Таму я ўсяляк заахвочваў іх інтарэс і да музыкі, і да малявання, і да гісторыі з геаграфіяй.
Бабулі, вядома, хорам прапаноўвалі прафесію доктара, што, зрэшты, не дзіўна — адна з іх сама доктар. Дзеці не ацанілі: ім падабаецца фізіка з хіміяй. Старэйшая доўга вагалася і выбрала фізіку. Малодшы яшчэ выбірае.
Ці варта было замарочвацца з білінгвальнымі школамі? Я лічу, што так. Дзве мовы свабодна, у дадатак да рускай і беларускай. Абое дзяцей чытаюць у арыгінале пра падарожжы Фрода Бэгінса, малодшы захапіўся фантастыкай, глядзіць фільмы толькі на англійскай, у арыгінале. У дадатак да польскай і англійскай, дзеці знаёмыя з нямецкай і іспанскай. Старэйшая таксама спрабавала свае сілы ў французскай. Па-мойму нядрэнна…
ФКСіС БДУІР. «Можна яго сарыентаваць на філфак? Не, вядома!»
Анатоль (далей у тэксце імёны зменены), інжынер-праграміст, досвед у ІТ — 25+ гадоў; лакацыя — Беларусь:
— Мой старэйшы сын скончыць школу ў гэтым годзе. Сумненняў, куды паступаць, у яго няма — ён хоча падаваць дакументы на ФКСіС БДУІР.
І па яго схільнасцях выбар правільны, адно бянтэжыць: і ВНУ, і сам факультэт, здаецца, ужо даўно «не торт». Мы разглядалі б варыянт з навучаннем за мяжой, але адтэрміноўкі ад войска цяпер няма нават у тых студэнтаў, што вучацца ў Расіі (а некалькі гадоў таму мы б падумалі пра Універсітэт ІТМО). Ды і жонка не гатова адпусціць сына ў іншую краіну так рана (так-так, забіце нас палкамі).
Чаму праграмаванне — усё проста: майму сыну гэта цікава. Ён сам калісьці запісаўся на гурток робататэхнікі, пазней сам пайшоў на курсы Java (і быў у групе з дарослымі). Ён гэтым жыве і дыхае, дзіўна штурхаць яго кудысьці ў іншую сферу, бо ён будзе няшчасны ўсё жыццё на іншай працы.
Так, я бачыў той самы артыкул пра тое, што ў ЗША айцішнікі адпраўляюць дзяцей вучыцца на гуманітарыяў. Ну, для майго сына напісаць сачыненне або пераказ па рускай — пякельная праца, а калі жонка за ім не праверыць памылкі, сшытак вернецца чырвоны з адзнакай 10/2. І што, можна яго сарыентаваць на філфак? Не, вядома!
У сантэхнікі ці электрыкі, як раяць у тым жа артыкуле? Мне пашанцавала: у маім асяроддзі ёсць некалькі будаўнікоў, і я бачу, як няпроста даецца ім фізічная праца ў 45+. Ну і зноў жа, а хто сказаў, што такое падыдзе майму дзіцяці? Не заўважаў за ім цягі нават фільтр пад мыйкай памяняць.
Што да ШІ, які можа забраць працу ў праграмістаў, дык я лічу так: не можаш перашкодзіць — узначаль! Хтосьці ж павінен распрацоўваць ШІ. Усе праграмісты дакладна не знікнуць.
БДУ, ФСК, сацыякультурныя камунікацыі. «Гісторыі, калі бацькі выбіраюць за дзяцей іх шлях, часта заканчваюцца сумна»
Ягор, QA-інжынер, досвед у ІТ — 5 гадоў, лакацыя — Беларусь:
— Сын заканчвае ў гэтым годзе школу. Плануе паступаць у БДУ на ФСК, сацыякультурныя камунікацыі. Выбраў сам тое, што яму больш падабаецца.
Я намагаўся, каб мае сімпатыі і перавагі ў прафесіях/занятках не былі вырашальным фактарам у яго выбары. Гісторыі, калі бацькі выбіраюць за дзяцей іх шлях, часта заканчваюцца сумна.
Перасцярог наконт канкурэнцыі з ШІ ні ў мяне, ні ў сына няма. У мяне значна больш перасцярог, што не ШІ працу забярэ, а ідэалогія ў вышэйшай адукацыі будзе на першым месцы, а прафесійная падрыхтоўка будзе забяспечвацца па рэшткавым прынцыпе. Акрамя гэтага, ёсць і шэраг перасцярог адносна размеркавання, умоваў адпрацоўкі пасля ВНУ.
Можна было б спрабаваць паступленне за мяжу, у Польшчу, напрыклад. Але правілы гульні для ваеннаабавязаных хлопцаў такія, што гэта квіток у адзін канец як мінімум на 10—11 гадоў. Жалезная заслона становіцца ўсё больш адчувальнай. І яму (сыну), і нам, бацькам, вельмі не хочацца застацца адрэзанымі адно ад аднаго на доўгія гады.
У мяне няма пэўнасці, што я раблю правільна, не настойваючы на ад’ездзе і навучанні за мяжой. Ёсць толькі ўпэўненасць у тым, што хачу лепшай будучыні для дзяцей.
БДУ vs БДУІР vs Польшча. «Дакладныя навукі вучаць мысліць сістэмна, а гэта спатрэбіцца»
Алена, цімлід, у ІТ — 15+ гадоў, лакацыя — Беларусь:
— Мой сын пакуль у 10 класе — у яго яшчэ цэлы год навучання наперадзе. Але над тым, куды паступаць, ужо думае. Варыянты такія:
- на ФПМІ ў БДУ, таму што там навучаўся муж, а ён мае аўтарытэт у сына. Перасцярогі — што ўзровень адукацыі ўжо не такі, як раней;
- у БДУІР на ФКСіС або ФІТУ. Перасцярогі тыя ж, плюс водгукі знаёмых, чые дзеці вучацца там цяпер, не цешаць;
- у тэхналагічныя ВНУ Польшчы — пакуль такая думка (і канкрэтныя варыянты па ВНУ) агучваюцца асцярожна, бо гэта азначае пераезд назаўсёды (мы не цешым сябе надзеяй, што пасля 27 гадоў малады чалавек, які адвучыўся і пачаў/пабудаваў кар’еру ў Польшчы, раптам захоча вярнуцца жыць у Беларусь).
Свой выбар прафесіі сын робіць, зыходзячы з таго, што яму лёгка даюцца дакладныя навукі. У вас жа было інтэрв’ю з Алегам Хусаенавым, у якім той рэкамендаваў вучыць дзяцей матэматыцы і фізіцы, таму што попыт на такіх спецыялістаў заўсёды «вельмі высокі». Мы з мужам цалкам згодны: дакладныя навукі вучаць вас мысліць сістэмна, а гэта спатрэбіцца, якую б спецыяльнасць вы пасля ні выбралі.
З-за ШІ ніхто з нас не турбуецца — ну і няхай забярэ частку нейкай працы, з’явіцца ж шмат іншай. Гэта як з вынаходніцтвам камп’ютара: так, машыністкі зніклі, але з’явілася шмат іншых прафесій. Я ўжо маўчу пра тое, што ШІ — гэта інструмент чалавеку ў дапамогу, а не канкурэнт.
Тэхналагічная ВНУ у Польшчы. «Праводзіў шмат сумоўяў і разумею, хто будзе добрым спецыялістам, а хто не вельмі»
Усевалад, распрацоўшчык, у ІТ — 20+ гадоў, лакацыя — Польшча:
— Глядзець у бок вышэйшай тэхнічнай адукацыі для сына (зараз ён студэнт) мы пачалі яшчэ ў сярэдняй школе. Я сам распрацоўшчык, праводзіў шмат сумоўяў і добра разумею, хто будзе добрым спецыялістам, а хто не вельмі. У сына класічны тэхнічны склад розуму плюс ёсць інтарэс да ІТ.
Выбар паміж адукацыяй у БДУІР або ў польскай тэхналагічнай ВНУ быў відавочны, асабліва ў сітуацыі, калі жыццёвыя інтарэсы ў бліжэйшы час звязаны з Польшчай.
Я сам навучаўся ў БДУІР, і адукацыя там здавалася адсталай ад часу нават тады. А як паказвае досвед былых аднакласнікаў сына — і праз 25 гадоў нічога істотна не змянілася: выкладчыцкі склад не самы прагрэсіўны, маладыя і практыкуючыя з’ехалі, шмат лішніх прадметаў.
Напрыклад, у сына няма аніводнага непрофільнага прадмета, не звязанага з яго спецыяльнасцю (і пры гэтым у яго даволі шчыльны графік), у той час як у БДУІР на кібербяспецы працягваюць вучыць гісторыі і літаратуры, як у школе.
Спецыяльнасць сын выбіраў сам — яна перспектыўная і адпавядае сучасным рэаліям.
Каментары
Іншы ўзровень ім непатрэбны.