Nieŭzabavie pabačyć śviet novaja kniha Źmitra Višniova «Ja — toje miasa, jakoje pryhatavaŭ Źmicier». U intervju Budzma.org litaratar i vydaviec raskazaŭ, jak u novym ramanie «razrezaŭ siabie nie škadujučy», u jakim vyhladzie praciahvaje žyćcio vydaviectva «Halijafy» i jak jon aceńvaje ciapierašni stan biełaruskaj litaratury.
— Źmicier, nieŭzabavie ŭ vydaviectvie Skaryna Press u vas vychodzić novy raman «Ja — toje miasa, jakoje pryhatavaŭ Źmicier». U fejsbuku vy pryznalisia, što «razrezali siabie nie škadujučy, kab možna było pabačyć serca, jakoje pulsuje». Ja dziakujučy vam užo aznajomiŭsia z tvoram. Što značyć hetaja kniha dla vas?
— Vielmi dakładna napisali na sajcie akcyi «33 knihi dla inšaj Biełarusi», u miežach jakoj i vyjšaŭ raman: «Heta biaźlitasnaja kniha pra stratu i hvałt, i ŭ toj ža čas piaščotnaja kniha pra kachańnie i siabroŭstva, pra radaść žyćcia i mastactva. Hety raman — ucioki ad bojni dyktatara i šlach da siabie».
Heta całkam supadaje z maim adčuvańniem taho śvietu, jaki ja zbudavaŭ u tekście. Žanr možna vyznačyć jak aŭtafikšn i fantastyka. U knizie ja analizuju padziei apošnich hadoŭ. Pa siužecie Źmicier Višnioŭ traplaje ŭ bierlinski sakretny padziemny łabirynt, dzie pačynajuć razhortvacca vielmi niepradkazalnyja padziei. Naprykład, ja sutykajusia tam z pamierłymi siabrami: Sieržam Minskievičam, Jaryłam Pšaničnym, Alesiem Rodzinym, Zacharam Kudzinym, Pašam Łoskutavym, a taksama ź viadomymi ludźmi — Džejmsam Džojsam, Edvardam Munkam, Andrejem Bitavym, Ułdysam Berzińšam, Jankam Brylom i inšymi…
— U knižcy šmat sarkazmu i tonkaha humaru. Šmat palityčnaj satyry. Vy jak himnast bałansujecie pamiž realnym i siurrealistyčnym. Na vokładku ramana vyniesienaja vielmi dakładnaja cytata z Tagesspiegel: «Dziorzkaje i paetyčnaje hučańnie stvaraje zmročny śviet, u jakim usie rečy majuć padvojnaje dno. Kab pierastrachavacca, jon (Źmicier Višnioŭ) vyśmiejvaje ŭsio, navat ułasnyja strachi». Uzurpatary ŭ vas paŭstajuć u roznych abliččach: u adnaho da hałavy pryšyty chvost rybiny, u inšaha — u puzie samurajski mieč. Tankavy snarad raspaviadaje, što zabivaje tolki pa pryvat-strachoŭcy…
— Pisać suchoj kancylarskaj movaj mnie nie cikava, tamu ź mianie i pruć sarkazm i palityčnaja satyra [śmiajecca — Budzma. org]. A pryviedzienaja cytata ź niamieckaha vydańnia adnosicca da majho ramana «Zamak pabudavany z krapivy», jaki ŭ 2014 hodzie byŭ pierakładzieny na niamieckuju movu. Ale cytata, napraŭdzie, adpaviadaje duchu i novaha tvora.
— Časam vašyja hieroi pierachodziać na paetyčnuju movu, dyjałohi pieratvarajucca ŭ paeziju…
— Mnie zaŭsiody byli blizkija spałučeńni paezii i prozy. Naprykład, Uładzimir Nabokaŭ svoj tvor «Zaprašeńnie na pakarańnie śmierciu» nazyvaŭ paemaj u prozie. Znoŭ ža ŭ Vienički Jerafiejeva — postmadernisckaja paema ŭ prozie «Maskva-Pietuški». Možna zhadać cudoŭnyja tvory taho ž Andreja Biełaha. Ź biełaruskich aŭtaraŭ zhadvajecca Aleś Harodnia z futurystyčnym ramanam «Varta na Rejnie»…
— U vašym ramanie šmat Čalza Bukoŭski…
— I jon aproč prozy zajmaŭsia paezijaj. Jaho «pjanaja» fiłasofija vielmi dobra padychodzić da majho łabirynta…
— Vy nie škadujecie Janku Bryla. Robicca troški za jaho niajomka. Čamu tak?
— Nie, pra Bryla napisana ź vialikaj luboŭju i pavahaj. Ja nie sumniajusia, što kali b jon siońnia pačytaŭ pra siabie, dyk tolki b paśmiajaŭsia ad dušy. Bo ŭ žyćci byŭ tym čałaviekam, jaki lubić humar.
— Niečakana bierlinski łabirynt atrymaŭsia vielmi biełaruskim. Draniki, sała, syrok, biełaruskija pieśni. Jość u ramanie bałoty, Piščałaŭski zamak i staličny Dom litaratara.
— Jano i nie mahło być inakš.
Hetaja kniha — spałučeńnie aŭtarskich strachaŭ i snoŭ, jakija časam pieratvarajucca ŭ kašmary. Ja b dadaŭ, što ŭ joj taksama skručany kłubok nastalhii. Heta taki typovy los emihranta.
— A jašče jość frahmienty pra zvarjaciełaha ambasadara, jaki prapanuje dapamahčy ź viartańniem na radzimu, razmova z cmokam, jaki pryznajecca, što puskaje na farš apazicyjanieraŭ…
— Łabirynt, zbudavany ŭ ramanie, — heta adlustravańnie našaha realnaha śvietu. Tut paŭstajuć zapałochanyja ambasadary i prahnyja da kryvi sadysty. I, naturalna, jak biez cmoka, jaki aničoha nie robić biez zahadu — heta taki typovy biełaruski čynoŭnik: biez zahadu ani kroku ŭprava, ani kroku ŭleva.
I padziei ŭ ramanie razhortvajucca na fonie vajny.
— Ciapier adydziem troški ad vašaha novaha tvora i pahavorym pra inšaje. Niadaŭna vy brali ŭdzieł u Mižnarodnym Lajpcyhskim knižnym kirmašy. Jak prajšło?
— Ja vystupaŭ na stendzie PEN-centra Niamieččyny. Piśmieńnica i režysiorka Astryd Fiehstad źniała karotki film pra mianie, i my jaho pradstavili na kirmašy. Ja taksama raskazaŭ pra knihu «Raspytvańnie na nulavym punkcie. Niezaležnaja kultura Biełarusi pamiž uzdymam i represijami» (pad redakcyjaj Niny Vieler, Iryny Hierasimovič, Nadzin Miencel), jakaja vyjšła niadaŭna ŭ Šviejcaryi na dźviuch movach — pa-biełarusku i pa-niamiecku.
Lajpcyhski knižny kirmaš vielizarny, tamu dla mianie było siurpryzam, kali na imprezu pryjšło šmat ludziej. Ja pačytaŭ novyja vieršy. I atrymaŭ u adkaz vialikuju kolkaść stanoŭčych emocyj.
— Ci pravilna ja razumieju, što paśla zakryćcia «Halijafaŭ» u 2022-m vaša vydavieckaja dziejnaść na paŭzie? Ci płanujecie viarnucca da jaje?
— Vydaviectva «Halijafy» siońnia praciahvaje žyćcio ŭ farmacie vałanciorskaha prajekta. Praz padziei 2022 hoda šmat rukapisaŭ zastalisia niavydadzienymi — bolš za tryccać, — i chočacca, kab bolšaść ź ich usio ž pabačyła śviet. I za apošnija try hady pad markaj «Halijafaŭ» supolna z zamiežnymi vydaviectvami, dziakujučy akcyi «33 knihi dla inšaj Biełarusi» i jaje arhanizatarkam Irynie Hierasimovič i Silvii Zase, užo vyjšli antałohija «NIETUTEJŠYJA: REVERSION. Biełaruskaja ekśpierymientalnaja dramaturhija («TVŁ», «Bum-Bam-Lit»)», «Słoŭnik vajny» Astapa Ślivinskaha i «Šołach moŭčy» Valancina Akudoviča. Viadoma, ciapier niama tych knižnych abjomaŭ, jakija vydaviectva ciahnuła ŭ Biełarusi. Raniej u «Halijafach» štohod vychodziła bolš za 50 knižnych nazvaŭ.
— Jak by vy acharaktaryzavali pieryjad, jaki pieražyvaje siońnia biełaruskaja litaratura?
— Składanyja časy. I siońnia treba, u pieršuju čarhu, dumać pra tych tvorčych ludziej, jakija zastalisia ŭ Biełarusi. I pieradusim nie zabyvacca pra tych, chto siadzić u turmach: pra Alesia Bialackaha, pra Maksima Znaka, pra Uładzimira Mackieviča i mnohich inšych.
Sioleta na knižnym kirmašy ŭ Lajpcyhu dźvie premii byli ŭručanyja za biełaruskija knihi. Alhierdu Bachareviču za «Jeŭrapiejskaje parazumieńnie 2025» (za raman «Sabaki Eŭropy») i pierakładčyku Tomasu Vajleru za pierakład Alesia Adamoviča, Janki Bryla, Uładzimira Kaleśnika «Ja z vohniennaj vioski». I heta sapraŭdnaja padzieja dla ŭsioj biełaruskaj litaratury.
— I naastaču. Jak vy płanujecie prezientavać svoj novy raman?
— Spadziajusia, što prezientacyj budzie niekalki. Adna ŭžo zapłanavanaja na 26 vieraśnia ŭ bierlinskim kłubie PANDA platforma. Tam my budziem vystupać razam z muzykam Andrejem Štajnkie. Ja budu čytać frahmienty z ramana, a jon budzie hrać na bas-hitary. I ŭ hety samy čas, z 25 pa 27 vieraśnia, u Bierlinie budzie prachodzić Mižnarodny kanhres daśledčykaŭ Biełarusi, i ja łaskava zaprašaju ŭsich uviečary naviedać našu imprezu!
Novy raman Źmitra Višniova možna zamović na sajcie vydaviectva «Skaryna Press».
Adkryli pieradzamovu na novy raman Źmitra Višniova
I viedajecie, heta ŭsio — praŭda. Novaja dakumastackaja kniha Ancipava vykliča skryhat u miedyjnych i bahiemnych kołach
«Zhaładaŭsia pa vieršach». Źmicier Višnioŭ raskazaŭ pra budučyja knihi i łabaratoryju tvorčaści
Vydaviec Źmicier Višnioŭ: Ja vyrašyŭ pakul nie śpiašacca dachaty
Źmicier Višnioŭ: «Halijafaŭ» bolš nie budzie, i ŭ knižnaj prastory pry ciapierašnim režymie niama pierśpiektyŭ
Ciapier čytajuć
«Muž zabraŭ u zakładniki maich kotak». Dyzajnierka Volha Kardaš — pra razvod z mužam, ułasnuju kramu i samaha stylovaha biełarusa6
Kamientary