Dziaŭčyna z-pad Maładziečna niekalki miesiacaŭ žyła ŭ Hdańsku na vulicy. Jana raskazała pra svajo niaprostaje žyćcio
24-hadovaja Jana Stasiałovič pieražyła ciažkuju chvarobu, emihracyju, narkazaležnaść i žyćcio na vulicy. Dziaŭčyna kaža, što na jaje mocna paŭpłyvała zatrymańnie vosiem hadoŭ tamu.
«Mianie schapili za vałasy i kinuli ŭ doŭhi aŭtobus z harmonikam pasiaredzinie»
Jana Stasiałovič rodam ź miastečka ŭ Maładziečanskim rajonie. Na pieršuju dla siabie pratesnuju akcyju dziaŭčyna trapiła jašče ŭ 16 hadoŭ — heta byŭ Dzień Voli ŭ 2017-m. Jana kaža, što na toj čas navat nie viedała, što takoje BČB-ściah.
Tady spakojna syści nie atrymałasia: u niejki momant vulicu pierakryli, i Jana razam ź siabroŭkaj apynułasia ŭ kole pamiž siłavikami i inšymi pratestoŭcami.
Usio skončyłasia zatrymańniem:
«U naš bok pajšli supracoŭniki milicyi. Ja pačała ŭpiracca nahami, nie razumieła, za što nas chočuć zatrymać. I ja vielmi bajałasia reakcyi majoj mamy, u nas ź joj tady byli drennyja adnosiny.
Sprabavała niejak vykrucicca ź situacyi. Padyšoŭ druhi supracoŭnik, mianie schapili za vałasy i kinuli ŭ doŭhi aŭtobus z harmonikam pasiaredzinie. Tam byli i inšyja zatrymanyja. Mianie niekalki razoŭ udaryli pa hałavie, taksama ŭdaryli kułakom u žyvot i pačali abšukvać».
Ich pryvieźli ŭ RUUS — Jana ŭspaminaje zatrymanych, jakija stajali la ścienki, i ich rečy ŭ śmiećcievym miachu pad nahami. Ź milicyi Janu zabrała mama. Dziaŭčyna kaža, što praz nastupstvy taho zatrymańnia bolš nie zdoleła viarnucca da zvyčajnaha žyćcia.
Paśla taho dnia ŭ Jany pačalisia hałaŭnyja boli i pravały ŭ pamiaci, jana adčuvała młosnaść i šmat času zastavałasia ŭ łožku. Paźniej stan pačaŭ paharšacca:
«Niejak ja išła na kuchniu, niekudy źbirałasia. Pamiataju, jak u mianie paciamnieła ŭ vačach, potym ja apynułasia na padłozie i ŭ mianie pačali torhacca nohi. U kancy ja nibyta pračnułasia na padłozie. Na tvary zastaŭsia siniak — vidać, ja ŭdaryłasia ab ścianu.
Ja pajšła da nieŭrołaha, mnie zrabili EEH i kampjutarnuju tamahrafiju. Na EEH pabačyli prykmiety epilepsii, na tamahrafii — ślady čerapna-mazhavoj traŭmy. Mnie pastavili pieradepileptyčny stan i vypisali karbamaziepin».
Praz hod dziaŭčynie pastavili dyjahnaz «epilepsija».
Mientalny stan taksama paharšaŭsia. Adna z prykmiet — adnojčy Jana pračnułasia ź siniakami i parezami, pryčym jana nie pamiatała, jak ich sabie naniesła. Dziaŭčyna ŭspaminaje, što prablemy ź mientalnym stanam u jaje byli i raniej praz składanaści ŭ siamji, ale paśla zatrymańnia ŭsio mocna ŭzmacniłasia — Jana pryznajecca, što nie pamiataje, kab niekali jašče adčuvała «taki šalony strach».
Praz hod paśla zatrymańnia dziaŭčyna adčuvała siabie tak drenna, što daviałosia palažać u psichijatryčnaj balnicy. U Jany dyjahnastavali arhaničny dysacyjatyŭny razład — heta parušeńnie suviazi pamiž ciełam, śviadomaściu, ruchami i zdolnaściu ŭsprymać navakolny śviet. Pryčyna — paškodžańnie mozha.
«Ja nie adčuvaju, što hetaje cieła — majo, što ŭsio navokał sapraŭdnaje»
Z kožnym hodam chvaroba dziaŭčyny ŭzmacniałasia. U momanty chvalavańnia cieła pačało admaŭlać, stała składana padymać nohi. Chvaroba raźvivałasia chvalami: naprykład, niekalki dzion Jana adčuvała słabaść u nahach, potym joj rabiłasia lahčej. Pastupova epizody padaŭžalisia.
Tady biełaruska nabyła sabie kij, kab nie być zamknionaj doma, kali joj pahoršaje. Potym u jaje źjaviłasia mylica, a paźniej i invalidny vazok — daviałosia vučycca žyć ź im:
«Kali ja lažała ŭ nieŭrałahičnym adździaleńni, mnie pastupova rabiłasia ŭsio horš i horš. Spačatku byli epizody, kali nie mahła padniać nahu i pastavić na bardziur, potym heta zrabiłasia pastajannaj źjavaj. Zrabiłasia ciažka chadzić, ja pačała mienš hulać, padnimać ciažkija rečy, prybiracca».
Tym časam Jana skončyła škołu i pačała padpracoŭvać chend-miejdam. Dziaŭčyna žyła ŭ Maładziečnie — tam jana i sustreła pratesty 2020 hoda. Tady Jana adčuvała siabie lepš i 9 žniŭnia, paśla prezidenckich vybaraŭ, pajšła na centralnuju płošču horada. Toj mitynh byŭ žorstka razahnany.
U 2022-m Jana źjechała razam z mužam u Polšču. Dziaŭčyna ŭspaminaje, što muž daŭno chacieŭ vyjechać na pracu ŭ zamiežža, a joj samoj było vielmi tryvožna zastavacca ŭ Biełarusi. Jana pryznajecca, što była i jašče adna pryčyna: zdavałasia, što emihracyja dapamoža raspačać novaje žyćcio i pakinuć u minułym usie prablemy.
Reč u tym, što dziaŭčyna ŭžyvała narkotyki.
«Dumała, što pasprabuju narkotyki tolki adzin raz, kab daviedacca, što heta takoje»
Tady ŭ Jany jakraz pahoršyłasia zdaroŭje, dziaŭčyna znoŭ pierastała chadzić. Było vielmi składana heta pryniać:
«Mnie treba vučycca, u mianie takija płany byli, mnie padabałasia być na pryrodzie. A ciapier ja pavinna zaležać ad inšaha čałavieka, ad hetaj čortavaj žaleznaj fihni (invalidnaha vazka — «NN»), na jakoj ja pavinna ruchacca. Ja nie mahu ŭstać i pajści, kudy mnie chočacca, mnie padabałasia chadzić.
Mnie dapamahała mienavita chadzić, chadzić, chadzić, nibyta sychodzić ad niečaha, a ja nie mahła na toj čas heta rabić. Ja tady ŭvohule nie razumieła, što mnie rabić i ci zdoleju ja ŭvohule niekali chadzić. Usie prablemy, jakija byli ŭ Biełarusi, tryvoha, panika i strach, usio heta cisnuła na mianie, i ŭ niejki momant mnie ŭžo zrabiłasia pofih, niachaj budzie što budzie».
Jana kaža — kali b tady razumieła, što takoje narkazaležnaść, nikoli ŭ žyćci nie pasprabavała b narkotyki:
«Kuryć cyharety, pić ałkahol — heta ž možna lohka kinuć, dy i ŭsie pjuć. Kali ja pasprabavała [narkotyki], dumała, što pasprabuju ich tolki adzin raz, kab daviedacca, što heta takoje — maŭlaŭ, žyviom adzin raz, i mnie niama što hublać.
Paśla hetaha padumała, što ničoha nie zrazumieła i treba jašče, paśla nastupnaha razu znoŭ nie zrazumieła i pažadała jašče. Potym było — «da Novaha hoda paŭžyvaju, potym kinu». I hetyja padmanki praciahnulisia».
Dziaŭčyna tłumačyć, što takimi padmankami dla jaje byli ŭsie sproby ŭžyvać mienš narkotykaŭ, dapamahła tolki poŭnaja admova ad ich. Biełaruska raskazvaje, jak raźvivajecca zaležnaść: spačatku Jana kazała sabie, što budzie ŭžyvać tolki raz na miesiac, a potym damaŭlałasia, što piarojdzie na dva ŭžyvańni štomiesiac, ale nie bolej. Tak možna było dajści da taho, kab užyvać narkotyki štodnia.
Niekalki miesiacaŭ žyła na vulicy
U pieršy ž dzień u Varšavie Jana zastałasia biez muža — toj źjechaŭ z Polščy na zarobki. A dziaŭčyna pajechała ŭ Hdańsk. Tady ŭ jaje atrymałasia časova admovicca ad sintetyčnych narkotykaŭ i ŭžyvać tolki marychuanu, ale ciapier Jana heta nazyvaje čarhovaj padmankaj. Kali chočaš być čystym ad narkotykaŭ, admaŭlajsia ad ich u luboj formie.
Adnojčy Jana zajechała ŭ žyllo, dzie susiedni pakoj zdymali narkamany. Biełaruska pačała ź imi kantaktavać, sustreła čałavieka, jaki taksama byŭ narkazaležny. I viarnułasia da starych zvyčak. Paźniej, kali jaje susiedzi pryviali ŭ svoj pakoj jašče adnaho narkazaležnaha, pra heta stała viadoma haspadaram žylla.
«Susiedzi pa tym pakoi pastajanna łajalisia, bilisia, pryvodzili ludziej. Niejak ich nie było doma, a ŭ ich pakoi zastaŭsia inšy čałaviek i zrabiŭ tam niešta drennaje. Inšyja susiedzi nie vytrymali i pazvanili haspadaru kvatery, tady mnie pazvanili i skazali, što vysielać i mianie.
Mnie dali niekalki dzion na toje, kab pierajechać, i nie viarnuli zakład za žyllo. Dzie za dva dni ŭziać hrošy na arendu kvatery i zakład? Tamu na pieršy čas zastałasia na vulicy. A potym viarnułasia da štodzionnaha ŭžyvańnia, i nie zastałosia nadziei, što atrymajecca zajechać na niejkaje žyllo».
Tak u sakaviku 2023-ha biełaruska apynułasia na vulicy.
Jana pražyła tam niekalki miesiacaŭ. Znajšła z chłopcam zakinutaje pamiaškańnie, dzie raniej znachodziŭsia chosteł, tam i pasialiłasia. Ježu vyprošvała, stojačy la kramaŭ — uspaminaje, što časam nieabyjakavyja ludzi vynosili joj šmat praduktaŭ. Janie zapomniłasia, jak joj achviaravali niekalki pakietaŭ ź ježaj, u tym liku i jahadami, i jak jana, kranutaja ščodraściu, płakała la kramy.
Da tahačasnaj siabie jana stavicca krytyčna:
«Naprykład, možna ž było pajści na niejkuju pracu z žyllom, na składy. A ŭ mianie invalidnaść, i ja nie viedała, kudy pajści. Znachodziła sabie adhavorki — maŭlaŭ, mianie nie voźmuć.
Mnie było tak drenna, što ja zusim adna ŭ hetaj Polščy i nie mahu viarnucca dachaty, časta prosta płakać chaciełasia. Chočacca dachaty, da baćkoŭ, chočacca tudy, dzie ja mahu razmaŭlać na svajoj movie, dzie viedaju, kudy źviarnucca, kali niešta zdarycca, dzie jość siabry. Nie zastavacca ŭ Polščy, dzie ŭsio niasu na sabie».
Śmierć siabroŭki ad pieradaziroŭki paŭpłyvała na rašeńnie zaviazać
Na narkotykach Jana časam mahła nie spać niekalki sutak. Z taho zakinutaha chosteła, dzie jana pasialiłasia z chłopcam, ich vyhnali.
Jana z chłopcam vyrašyli, što čas niešta źmianiać. Letam 2023-ha znajšli pracu, atrymałasia źniać žyllo. A potym dziaŭčyna pačała šukać šlachi vylečycca:
«U Biełarusi ja chadziła na hrupy ananimnych narkamanaŭ, ale heta było nie surjozna. Uspomniła pra heta. Ale ja ŭ Polščy, tut inšaja mova, jak mnie chadzić na hetyja schody i ci jość jany tut uvohule?
Znajšła ŭ tyktoku dziaŭčynu, jakaja vyzdaraŭlivaje [ad narkazaležnaści], jana žyvie ŭ Turcyi. Jana mnie skinuła spasyłki na anłajn-hrupy ananimnych narkamanaŭ, ja pačała tudy chadzić».
Biełaruska pajšła i na afłajnavyja hrupy ananimnych narkamanaŭ, pryviała tudy znajomuju, ź jakoj raniej užyvali narkotyki. Žyćcio pačało naładžvacca.
Dziaŭčyna rabiła niekalki sprobaŭ kinuć narkotyki, pakul u kancy 2023-ha nie atrymałasia syści ŭ remisiju amal na 9 miesiacaŭ. Biełaruska ŭspaminaje, što na jaje paŭpłyvała śmierć siabroŭki ad pieradaziroŭki — Jana zrazumieła, što moža apynucca na jaje miescy.
Potym Jana sarvałasia i ŭlezła ŭ daŭhi, jana vinnaja bolš za paŭtary tysiačy jeŭra za arendu i kamunalnyja pasłuhi. Ale ciapier dziaŭčyna viarnułasia i da pracy, i da ćviarozaha žyćcia, Jana pracuje kansultantkaj u handlovym centry.
Pakul što joj składana dumać pra budučyniu. Žadańni ŭ dziaŭčyny samyja prostyja:
«Niešta rabić, vyjści prahulacca z kimści, chto vyzdaraŭlivaje, ź siabroŭkaj, jakaja nie ŭžyvaje [narkotyki]. Havaryć, naviedvać hrupy, pierad hrupaj ci paśla jaje my časam vybirajemsia na picu. Ciapier u Hdańsku zapracavała ruskamoŭnaja hrupa, i dla mianie heta jak pryjści dachaty, možna vyhavarycca.
Tam jość chłopcy, jakich ja viedaju, navat tyja, z kim ja ŭžyvała. Ja rada ich bačyć, rada, što jany pryjšli vyzdaraŭlivać, kamuści ja navat sama paraiła hetyja hrupy».
«Bajsoł» adkryŭ zbor u dapamohu Janie — paŭdzielničać možna tut.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆCiapier čytajuć
Historyja ŭ EHU — heta histfak vašaj mary. Jeŭrapiejski dypłom z navučańniem na biełaruskaj movie pry intensiŭnym vyvučeńni anhlijskaj. I poŭnaja svaboda11
Kamientary