Вядомы расійскі журналіст Леанід Парфёнаў падзяліўся сваім бачаннем культурнай прыналежнасці славутага мастака з Віцебска. «Наша Ніва» папрасіла Мікіту Моніча пракаментаваць ягоныя словы.
У адным з апошніх выпускаў расійскага ютуб-канала «Рэдакцыя» ягоны вядоўца Аляксей Півавараў сустрэўся з Парфёнавым у Вене, каб пагутарыць з ім пра мастацтва, імперыі і рускую культуру.
Каля будынка галерэі «Альберціна» расійскія журналісты звярнулі ўвагу на афішу да вялікай выстаўкі Марка Шагала, якая праходзіць з лістапада 2024 да 9 лютага 2025 года ў гэтым музеі.
На афішы была змешчана рэпрадукцыя карціны «Дзень народзінаў», напісаная Маркам Шагалам у 1915 годзе, шчаслівы перыяд для мастака, калі каханая Бэла Розенфельд стала ягонай жонкай.
Парфёнаў, які не з'яўляецца прафесійным мастацкім крытыкам, але вельмі цікавіцца мастацтвам, вырашыў падзяліцца сваімі назіраннямі наконт гэтай карціны, якая цяпер захоўваецца ў Музеі сучаснага мастацтва ў Нью-Ёрку:
«Зразумела, што ўсе гэтыя матывы з Бэлай, яны таксама пазнаюцца, але самі гэтыя сукенкі, якія іначай як «нэпманаўскімі» па-руску не назавеш… Такі радыкальны жанравы Шагал гэта рэдкасць. Той Шагал, якога ўсе чакаюць, цырк, козлікі, майсееў куст, які цвіце — гэтага дабра на выстаўцы таксама навалам».
Пасля чаго Півавараў задае Парфёнаву правакацыйнае пытанне, а ці рускі мастак Марк Шагал, на што той вырашаецца патлумачыць усю сутнасць віцебскага мастака так, як ён яе бачыць.
«Як школа гэта, відавочна, рускі і французскі мадэрн. Я не разумею, навошта прывязвацца да яго яўрэйскага паходжання. Не існавала тады ніякага яўрэйскага мастацтва, не існавала ніякага беларускага жывапісу ў тыя часы. Ну, Віцебск увогуле ніхто не ўспрымаў ніякай Беларуссю ў тагачаснай унітарнай Расійскай імперыі», — адказвае Леанід Парфёнаў.
На думку Парфёнава Шагал, у значнай ступені выйшаў з рускага мадэрну, як і ўся мастацкая школа, якую яны стварылі з Эль Лісіцкім тады ў Віцебску ў вельмі недаўгавечны час рэвалюцыйнай рамантыкі. Але і заходнія ўплывы журналіст не адмаўляе.
«Ён яшчэ дастаткова маладым чалавекам пераехаў у Францыю, але і да гэтага, да Першай сусветнай вайны ён у Францыі вельмі моцную ін’екцыю гэтага ўсяго атрымаў. Яны былі ў значнай меры сфарміраваныя на Захадзе, менавіта гэтым мадэрнісцкім мастацкім метадам», — дадае Парфёнаў.
Чый Шагал?
«Наша Ніва» папрасіла растлумачыць беларускага мастацтвазнаўца Мікіту Моніча, ці маюць расіяне падставы, каб адмаўляць у прыналежнасці Шагала да яўрэйскага і беларускага мастацтва.
«У мяне складанае ўспрыманне гэтага пытання. Прысвойваць сабе Шагала карысна кожнай нацыі, якая можа сабе гэта дазволіць. Я, мабыць, не пагаджуся, што не было яўрэйскага мастацтва. Тут Парфёнаў спрошчвае.
Але Шагал сапраўды не пра беларускае мастацтва ў момант ягонай прысутнасці ў Віцебску», — тлумачыць Моніч.
Адзначым, што ў некаторых музеях цяпер выпраўляюць подпісы да карцін Шагала. Калі раней там месцам яго нараджэння стаяла Расія, то цяпер пазначаюць, што Віцебск — сучасная Беларусь.
На пытанне пра тое, як беларусам адстойваць права называць Шагала сваім, Моніч дае некаторыя практычныя парады.
«Шагала не атрымаецца прысабечыць адно толькі вербальнымі інтэрвенцыямі. Трэба рабіць выставы, даследаваць, набываць творы ды ўключаць яго ў школьную праграму.
Я бачу, як у сацсетках беларусы ходзяць на выставы Шагала па ўсім свеце. У Віцебску і Мінску можна пабачыць творы Шагала. Нядаўна яго літаграфію набыў Салей. Працягваюцца даследаванні навукоўцаў. І я рабіў відэа пра Шагала раней і працягну ў будучыні.
Гэта як з матэрыяльнай спадчынай — калі пра спадчыну не рупіцца, то яна можа знікнуць. Што той закінуты горад, які заносяць пяскі пустыні», — дадае мастацтвазнавец.
«Наша Нiва» — бастыён беларушчыны
ПАДТРЫМАЦЬ
Каментары