Гісторыя1414

На гарадзішчы на Менцы знайшлі фрагмент амфары з рунай

Руна сімвалізавала вядомае ў германцаў магічнае дрэва і магла служыць у якасці абярэгу. Дагэтуль на Беларусі былі знойдзеныя адзінкавыя прыклады рунічных надпісаў. 

Руна «эйваз» на чарапку амфары з раскопак гарадзішча на Менцы. Скрыншот відэа

Пра гэта ў паведаміў музей-сядзіба «Стары Менск» у сваім інстаграме.

Фрагмент глінянай пасудзіны, якую ідэнтыфікавалі як амфару, з нанесенай на яе рунай, стаў першай такой знаходкай на Менцы за ўвесь час раскопак на гэтым археалагічным помніку. 

На чарапку добра бачная выскрабеная руна ᛇ («эйваз») — трынаццатая руна старэйшага футарка, як называюць найбольш даўні старажытнагерманскі рунічны алфавіт.

«Гэтая руна азначае дадатковую абарону, звязаную з нейкай затрымкай. Таксама яна азначае дрэва ціс», — тлумачыцца ў відэа.

Сёння магічная сіла рун часта з'яўляецца прадметам спекуляцый эзатэрыкаў і аматараў альтэрнатыўнай гісторыі. Але рэканструяваная прагерманская назва руны *eihwaz (зорачка азначае лінгвістычную рэканструкцыю — НН) сапраўды азначае дрэва ціс, якое з даўняга часу мае магічнае і рытуальнае значэнне ў індаеўрапейскіх культурах, асабліва ў кельцкай і германскай.

Як піша вядомы спецыяліст па рунах Ральф Эліят, з аднаго боку ціс, усе часткі якога былі ядавітымі, асацыяваўся са смерцю, з іншага — гэтая вечназялёная расліна была сімвалам несмяротнасці. Трывалая драўніна цісу, з якой выраблялі ў тым ліку лукі і коп'і, мае моцнае бактэрыцыдныя ўласцівасці, забіваючы мікраарганізмы ў паветры.

Цісавае дрэва, якое дала назву руне. Фота: Wikimedia Commons

Паколькі лічылася, што ціс адпуджвае нячыстыя сілы, магчыма, праз яго бактэрыцыдныя ўласцівасці, яго часта выкарыстоўвалі ў якасці расліны-абярэгу. У Германіі яшчэ ў мінулым стагоддзі была папулярная прымаўка «Vor den Eiben kann kein Zauber bleiben» («Перад цісамі не можа выстаяць ніякае чараўніцтва»).

Гэтае значэнне абярэгу магла пераняць і руна ᛇ, якая азначала «ціс». Дарэчы, руна ᛇ была доўгі час распаўсюджана ў Германіі як рамесніцкі знак, які наносілі на вырабы, а таксама як знак леснікоў і паляўнічых.

У Беларусі знойдзены адзінкавыя рэчы з рунічнымі надпісамі. У Полацку была знойдзена ігральная косць з чатырма знакамі, якія чытаюцца як пажаданне поспеху яе ўладальніку — «выгода, перавага, дабро». На гарадзішчы Маскавічы недалёка ад Браслава знойдзены абломкі касцей з малюнкамі і надпісамі — асобнымі літарамі, лігатурамі ды ідэаграмамі, — якія ўяўляюць сабой дэградзіраванае скандынаўскае бытавое пісьмо, навыкі якога былі страчаны яго носьбітамі. Магчыма, іх нанеслі славянізаваныя скандынавы, ваяры-наёмнікі з дружыны полацкага князя або купцы-скандынавы.

Калі фрагмент посуду з гарадзішча на Менцы сапраўды належыць амфары, тыпу пасудзін, вядомых з часоў Старажытнай Грэцыі і да Візантыйскай імперыі, якія прасціраліся да Паўночнага Прычарнамор'я, то гэта яшчэ адзін прыклад таго, што Беларусь была рэгіёнам, дзе перасякаліся дзе цывілізацыі: грэчаская і вікінгаў. 

Гэтай тэме, гісторыі Беларусі на перасячэнні не Захаду з Усходам, а еўрапейскай Поўначы з Поўднем, прысвяціў значную частку сваёй апошняй публічнай лекцыі амерыканскі гісторык Цімаці Снайдэр. 

«Наша Нiва» — бастыён беларушчыны

ПАДТРЫМАЦЬ

Каментары14

  • Нашыя браты - скандынавы ды грэкі!
    09.07.2025
    Толькі Цімаці Снайдэр лекцыю прачытаў
  • Гы-гы
    09.07.2025
    "Пересечение цивилизаций" в виде трёх царапин на черепке от горшка - это просто феерично.
  • Жвір
    09.07.2025
    Гэты артэфакт можа быць рэшткаю посудавага вырабу, зробленага мясцовым майстрам, у традыцыях сваіх продкаў(а мо й сучасьнікаў ) - Палабскіх славянаў, якім былі добра вядомы тыя рунічныя знакі ды іхны сэнс. Таксама, гэта можа быць сьведчаньнем гандлю або абмену таварамі паміж рознымі славянскімі народамі, насяляўшымі тэрыторыю цяперашняй Беларусі. Менск быў у цэнтры рассяленьня й блізкі да ўсіх зь іх, напрыклад люцічаў, заснавальнікаў Літвы. То бок, варагі/грэкі тут могуць быць зусім і не пры справах.

Цяпер чытаюць

Спецслужбы пад выглядам украінцаў збіраюць звесткі з мяжы і заклікаюць у «каманду Сяргея Ціханоўскага»

Спецслужбы пад выглядам украінцаў збіраюць звесткі з мяжы і заклікаюць у «каманду Сяргея Ціханоўскага»

Усе навіны →
Усе навіны

«Я ўжо развітвалася з мужам, баялася больш не пабачыцца». У беларускі ў 26 гадоў здарыўся інсульт13

Гісторыка, які працаваў у ваенкамаце ў Мастах, асудзілі па цэлым пакеце палітычных артыкулаў3

Беларускі самалёт абстраляла расійская СПА, прыняўшы за ўкраінскі дрон? Не, гэта няпраўда2

Ратавальнікі расказалі пра наступствы моцнага ветру на Гомельшчыне

«Не хацелі пакутаваць з беларускімі картамі на Booking». А ў выніку ледзь не трапілі на 400 еўра4

Трамп заявіў, што выступіць з важнай заявай наконт Расіі4

Упершыню расійскія вайскоўцы здаліся ў палон робатам — наватарская аперацыя ўкраінскай штурмавой брыгады7

Самая дарагая сумачка ў свеце. Сумку для Джэйн Біркін прадалі за рэкордныя $10 мільёнаў

Трамп пахваліў прэзідэнта Ліберыі за англійскую, але там гэта мова афіцыйная2

больш чытаных навін
больш лайканых навін

Спецслужбы пад выглядам украінцаў збіраюць звесткі з мяжы і заклікаюць у «каманду Сяргея Ціханоўскага»

Спецслужбы пад выглядам украінцаў збіраюць звесткі з мяжы і заклікаюць у «каманду Сяргея Ціханоўскага»

Галоўнае
Усе навіны →

Заўвага:

 

 

 

 

Закрыць Паведаміць