Сацсеткі ў захапленні ад метыленавага сіняга. Ён сапраўды дапамагае?
Пафарбаваныя ў сіні колер языкі ўсё часцей сустракаюцца ў сацыяльных сетках. Гэта вынік ужывання метыленавага сіняга — субстанцыі, якая спачатку была распрацавана як фарбавальнік для тэкстылю. У тыктоку фарбавальнік усхваляюць як сапраўдны цуда-сродак, які нібыта павышае кагнітыўныя функцыі, паляпшае настрой і дадае энергіі, а таксама можа абараніць ад хваробы Альцгеймера. Але што наконт гэтых сцвярджэнняў кажуць эксперты?
Гісторыя метыленавага сіняга пачалася яшчэ ў XIX стагоддзі. У 1876 годзе нямецкі хімік Генрых Кара выпадкова атрымаў гэтае злучэнне падчас пошуку новых фарбавальнікаў для бавоўны. Гэта быў пабочны прадукт вугальнай прамысловасці.
Характэрны сіні колер рэчыва набывае дзякуючы сваёй хімічнай структуры. Малекулы паглынаюць усе даўжыні хваль светлавога спектра, акрамя сіняй.
Пазней навукоўцы заўважылі, што фарбавальнік мае незвычайныя ўласцівасці. У 1886 года Паўль Эрліх, адзін з заснавальнікаў сучаснай імуналогіі, выявіў, што метыленавы сіні афарбоўвае клеткі паразітаў і дазваляе адрозніваць іх пад мікраскопам. Гэта адкрыццё дапамагло выяўляць узбуджальнікаў малярыі, і нават на нейкі час фарбавальнік выкарыстоўвалі як лекавы сродак супраць гэтай хваробы.
Аднак хутка ён саступіў месца больш эфектыўнаму хініну і страціў сваю ролю ў тэрапіі. Тым не менш, як піша National Geographic, метыленавы сіні застаўся ў арсенале медыцыны: сёння яго ўжываюць для лячэння метгемаглабінеміі. Гэта рэдкае захворванне прыводзіць да таго, што чырвоныя крывяныя цельцы не могуць эфектыўна транспартаваць кісларод да мітахондрый — «энергетычных цэнтраў» клетак.
Таксама яго выкарыстоўваюць у якасці фарбавальніка ў хірургічных і дыягнастычных працэдурах, напрыклад, для візуалізацыі мочавыводзячых шляхоў або лімфатычных вузлоў пры абследаваннях на рак тоўстай кішкі.
Лепшы настрой, больш энергіі?
Але ў супольнасці біяхакераў актыўна абмяркоўваюцца іншыя станоўчыя эфекты метыленавага сіняга. Яны сцвярджаюць, што гэты сродак «актывуе мозг» і працуе як натуральны наатропік — сродак, які паляпшае кагнітыўныя функцыі.
Паводле прафесара Рафаэля Э. Куома з Універсітэта Каліфорніі ў Сан-Дыега, у такіх сцвярджэннях сапраўды ёсць навуковы складнік. Як ён тлумачыць, метыленавы сіні можа тармазіць фермент монаамінаксідазу (МАО) і адначасова падтрымліваць актыўнасць мітахондрый.
Паколькі МАО расшчапляе нейрамедыятары, што ўплываюць на настрой — у першую чаргу сератанін і дафамін, — тармажэнне гэтага ферменту вядзе да павышэння канцэнтрацыі названых рэчываў у мозгу. У выніку можа назірацца паляпшэнне настрою і агульнага псіхічнага стану.
Акрамя таго, метыленавы сіні спрыяе больш эфектыўнаму выкарыстанню кіслароду мітахондрыямі, што можа павышаць узровень энергіі і псіхічнай актыўнасці.
Аднак эксперты папярэджваюць, што доказы гэтых эфектаў у людзей пакуль абмежаваныя. Большасць даследаванняў праводзіліся не на людзях, а на клеткавых культурах і пацуках. Існуе толькі ад чатырох да шасці рандамізіраваных кантраляваных даследаванняў з удзелам чалавека, і менавіта яны, верагодна, сталі прычынай папулярнасці прэпарата ў якасці дадатку.
Адно з найбольш вядомых даследаванняў, праведзенае ў 2021 годзе, ахапіла 248 пажылых пацыентаў. Ім уводзілі метыленавы сіні ўнутрывенна, і сапраўды назіралася невялікае паляпшэнне кагнітыўных функцый пасля аперацый. Але эфект быў абмежаваны і не доўжыўся доўга.
Па словах экспертаў, больш верагодным выглядае станоўчы эфект гэтага сродку пры хваробе Альцгеймера. Даследаванні паказалі, што ў пацыентаў з лёгкай і сярэдняй формай захворвання, якія атрымлівалі метыленавы сіні, назіралася паляпшэнне на 5 балаў па 70‑бальнай шкале. Гэта невялікі, але статыстычна значны эфект.
Тым не менш нельга чакаць аднолькавага эфекту ва ўсіх пацыентаў з хваробай Альцгеймера і іншымі неўралагічнымі захворваннямі. Як тлумачыць экспертка ў галіне рэгенератыўнай медыцыны Бронвін Холмс, пацыенты могуць метабалізаваць метыленавы сіні па-рознаму, і таму вынік моцна залежыць ад індывідуальнага выпадку.
Многія спецыялісты скептычна ставяцца да несанкцыянаванага выкарыстання метыленавага сіняга ў якасці харчовай дабаўкі, якое імкліва распаўсюджваецца дзякуючы вірусным відэа ў сацыяльных сетках. Пакуль адсутнічаюць добра кантраляваныя навуковыя даследаванні па гэтым пытанні, даказаць ці абвергнуць сцвярджэнні асобных людзей пра знікненне «туману ў галаве» немагчыма.
Калі мода можа быць небяспечнай
Акрамя бясшкодных, але непрыемных пабочных эфектаў, такіх як афарбоўванне мачы, калу і зубоў у сіні ці зялёны колер, лекары папярэджваюць аб сур'ёзных рызыках для здароўя.
Самай вялікай небяспекай з'яўляецца сератанінавы сіндром — рэдкае, але патэнцыйна смяротнае захворванне. Яно ўзнікае, калі метыленавы сіні прымаецца разам з селектыўнымі інгібітарамі зваротнага захопу сератаніну, якія шырока выкарыстоўваюцца для лячэння трывожных разладаў і дэпрэсіі.
Як тлумачыць доктар Холмс, узаемадзеянне метыленавага сіняга з гэтай групай антыдэпрэсантаў значна ўзмацняе дзеянне апошніх.
Сімптомы могуць уключаць трывогу, пачашчанае сэрцабіцце, дрыжыкі і патлівасць. У цяжкіх выпадках могуць узнікнуць курчы, парушэнні сардэчнага рытму, галюцынацыі або страта прытомнасці.
Асабліва асцярожнымі павінны быць людзі з дэфіцытам ферменту G6PD (глюкоза-6-фасфатдэгідрагеназы), бо метыленавы сіні можа выклікаць у іх імклівы распад чырвоных крывяных цельцаў (гемалітычную анемію). Нават у невялікіх дозах магчымыя пабочныя эфекты — галаўны боль, млоснасць, галавакружэнне.
Цікава, што прыём надзвычай высокіх доз метыленавага сіняга можа, наадварот, выклікаць метгемаглабінемію — хваробу, для лячэння якой ён, уласна, і прызначаны.
Замест наатропікаў — здаровы сон і рух
Эксперты сыходзяцца ў меркаванні, што метыленавы сіні не з'яўляецца панацэяй для паляпшэння працы мозгу. Няма ніводнай навуковай падставы прымаць метыленавы сіні, калі вы здаровы чалавек.
Тым, хто занепакоены сваім кагнітыўным здароўем, эксперты раяць перш за ўсё звярнуць увагу на лад жыцця і харчаванне. Наатропікамі з выразна пацверджанай эфектыўнасцю з'яўляюцца кафеін, фізічныя практыкаванні і дастатковы сон. Асабліва апошнія два пункты рэкамендуюцца ўсім, хто імкнецца палепшыць свае разумовыя здольнасці.
«Метыленавы сіні не зробіць вас разумнейшымі — толькі ўвядзе моду на сіні ў туалетнай вадзе», — жартуюць эксперты.
Каментары
Я думаў, ён ідыёт, а ён біяхакер.